«Μη κρίνετε για να μη κριθείτε»

Δεν πρέπει, λοιπόν, να ελέγχουμε αυτούς που αμαρτάνουν;

Γιατί και ο Παύλος αυτό το ίδιο λέει. Μάλλον δε και ο Χριστός με το στόμα του Παύλου λέει: «Συ γιατί κρίνεις τον αδελφό σου; Κι’ εσύ γιατί περιφρονείς τον αδελφό σου;» (Ρωμ. 14, 10). Και: «Συ ποιός είσαι που θα κρίνεις ξένο υπηρέτη;» (Ρωμ. 14, 4). Και πάλι: «Ώστε μην κρίνετε πριν έλθει ο καιρός, ωσότου έλθει ο Κύριος» (Α’ Κορ. 4,5). Και σ’ άλλο μέρος λέει: «Έλεγξε, επίπληξε, συμβούλεψε» (Β΄ Τιμ. 4,2). Και «Αυτούς που αμαρτάνουν να τους ελέγχεις μπροστά σε όλους» (Α’ Τιμ. 5,20).

Και ο Χριστός στον Πέτρο είπε: «Πήγαινε και να τον ελέγξεις όταν θα είσαστε μόνοι σας. Κι’ αν δεν συμμορφωθεί πάρε μαζί σου κι’ άλλον. Εάν όμως ούτε έτσι υποχωρήσει να τον καταγγείλεις στην Εκκλησία» (Ματθ. 18,15).

Και γιατί όρισε τόσους πολλούς ελεγκτές, και όχι μόνο ελεγκτές αλλά και τιμωρούς; Γιατί εκείνος που δεν θ’ ακούσει σε κανέναν απ’ αυτούς, όρισε να θεωρείται ως ειδωλολάτρης και ως τελώνης.

Πώς, όμως, έδωσε σ’ αυτούς και τα κλειδιά της Βασιλείας των ουρανών; (Βλ. Ματθ. 16,19). Γιατί αν δεν πρόκειται να κρίνουν δεν θα έχουν καμιά δύναμη και μάταια έλαβαν την εξουσία του να συγχωρούν ή και του να μην συγχωρούν αμαρτίες.

Εξάλλου δε, αν αυτό δεν θα ίσχυε, όλα θα ανατραπούν, και στις Εκκλησίες και στις πόλεις και στα σπίτια. Γιατί αν δεν κρίνουν ο κύριος τον δούλο, και η κυρία την υπηρέτρια και ο πατέρας τον γιό, και ο φίλος τον φίλο, τότε θα αυξηθεί η κακία. Και τί λέω, ο φίλος τον φίλο; Εάν δεν κρίνουμε τους εχθρούς μας, δεν θα μπορέσουμε να καταργήσουμε την έχθρα, αλλ’ όλα θα γίνουν άνω – κάτω.

Λοιπόν, ποιά είναι η σημασία αυτών των λόγων; Να προσέχουμε με ακρίβεια, για να μη θεωρεί κανείς ότι τα φάρμακα της σωτηρίας και οι νόμοι της ειρήνης ότι είναι νόμοι ανατροπής και συγχύσεως.

Ακόμη περισσότερο δε και με τα εξής έκανε φανερή την αξία αυτού του νόμου, σ’ αυτούς που έχουν νου, λέγοντας: «Γιατί βλέπεις το σκουπιδάκι στο μάτι του αδελφού σου, το δε δοκάρι που υπάρχει στο δικό σου το μάτι δεν το νιώθεις;» (Ματθ. 7,3).

Εάν δε, φαίνεται σε πολλούς από τους αδιάφορους ότι είναι ακόμη ακατανόητο, θα προσπαθήσω να το εξηγήσω από την αρχή. Γιατί εδώ, καθώς νομίζω, δεν διατάζει μόνο να μην κρίνει κανείς όλα τα αμαρτήματα, ούτε μόνο απαγορεύει να κάνει κανείς αυτό, αλλ’ εννοεί αυτούς που είναι γεμάτοι από αμέτρητα κακά κι’ ελέγχουν άλλους για ασήμαντα αμαρτήματα!

Νομίζω δε, ότι υπονοεί και τους Ιουδαίους, οι οποίοι ήταν σκληροί κατήγοροι των πλησίον τους για μικρά ή και μηδαμινά παραπτώματα, ενώ οι ίδιοι έκαναν, χωρίς καμιά συναίσθηση, μεγάλα αμαρτήματα. Γι’ αυτό το πράγμα, κατηγορώντας τους, προς το τέλος της ζωής Του έλεγε ότι: «Τους φορτώνετε με φορτία βαριά και δυσβάστακτα, σεις όμως δεν θέλετε να τα μετακινήσετε ούτε με το δάκτυλό σας» (Ματθ. 23,4) καί «Δίνετε το ένα δέκατο από τον δυόσμο και το άνηθο και δεν τηρείτε τις σπουδαιότερες εντολές του νόμου, τη δικαιοσύνη, την αγάπη και την πίστη» (Ματθ. 23,23).

Φαίνεται, λοιπόν, ότι απευθύνεται και προς τους Ιουδαίους, συγκρατώντας αυτούς από εκείνα για τα οποία επρόκειτο να κατηγορήσουν τους μαθητές. Γιατί κι’ αν ακόμη εκείνοι δεν διέπραξαν κανένα τέτοιο αμάρτημα, εν τούτοις θεωρούνταν από εκείνους ότι ήσαν αμαρτήματα, το ότι επί παραδείγματι δεν τηρούσαν το Σάββατο, το ότι έτρωγαν με άπλυτα χέρια, το ότι κάθονταν στο ίδιο τραπέζι με τους τελώνες. Πράγμα για το οποίο κι’ αλλού λέει: «Σεις που στραγγίζετε το κουνούπι, αλλά καταπίνετε την καμήλα» (Ματθ. 23,24).

Πλην όμως ορίζει και κοινό νόμο γι’ αυτά.

Αλλά και ο Παύλος στους Κορινθίους δεν παρήγγειλε μόνο να μην κρίνουν, αλλ’ έδωσε εντολή να μην κρίνουν τους ανωτέρους τους και για την υπόθεση που δεν έχει πλήρη αποδεικτικά στοιχεία.

Δεν είπε να μην διορθώνουν γενικώς αυτούς που αμαρτάνουν.

Κι’ δεν επέπληττε τότε όλους αδιακρίτως, αλλά κατέκρινε τους μαθητές που κάνουν αυτό προς τους διδασκάλους, κι’ αυτούς που κατηγορούν τους αθώους, ενώ οι ίδιοι είναι υπεύθυνοι μυρίων κακών.

Το οποίο και ο Χριστός υπαινίχθηκε εδώ. Κι’ όχι απλώς υπαινίχθηκε, αλλά και ενέβαλε πολύ φόβο και ότι είναι αναπόφευκτη η τιμωρία. «Με όποιο κριτήριο κρίνετε», λέει, «μ’ αυτό και θα κριθείτε». Γιατί δεν καταδικάζεις εκείνον, λέει, αλλά τον εαυτό σου, και κάνεις φοβερό για σένα το δικαστήριο και τις ευθύνες βαριές. Όπως ακριβώς, λοιπόν, για τη συγχώρηση των αμαρτημάτων, από μας γίνεται η αρχή (βλ. Ματθ. 6,12-15), έτσι και στην κρίση ορίζονται από μας τους ίδιους τα κριτήρια της καταδίκης. Γιατί πρέπει, ούτε να ειρωνευόμαστε, ούτε να ελέγχουμε, αλλά να νουθετούμε! Όχι να κατηγορούμε, αλλά να συμβουλεύουμε! Ούτε να επιτιθέμαστε γεμάτοι από φθόνο, αλλά να τους διορθώνουμε με φιλοστοργία! Γιατί δεν παραδίδεις εκείνον, αλλά τον εαυτό σου στην έσχατη τιμωρία, μη ευσπλαχνιζόμενος αυτόν, όταν χρειάζεται να κρίνεις τα αμαρτήματα που διέπραξε».

(Από την ΚΓ’ Ομιλία του «Εις το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον». Ε.Π.Ε τ. 10)

Ο Θεός είναι ο πρώτος που κάνει την κίνηση και αγαπάει τον άνθρωπο, άρα είναι και Αυτός που θα του διδάξει την αγάπη [412]. Ας παρατηρήσουμε τί έκανε ο Θεός για τον άνθρωπο, μήπως και μάθουμε πώς είναι η αληθινή αγάπη. Πρώτα δημιούργησε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα Του, δίνοντάς του το αυτεξούσιο και παρέχοντάς του την δυνατότητα να αρνηθεί ακόμη και την Ίδια Του την ύπαρξη. Έπειτα, μετά την απομάκρυνση του ανθρώπου απ’ Αυτόν και την εκούσια υποδούλωσή του στην φθορά και τον θάνατο, υπερέβη την υπερβατικότητά Του ως Θεός και προσέλαβε την ανθρώπινη φύση στην τελειότητά της (εκτός της αμαρτίας). Ως άνθρωπος δε, «εταπείνωσεν εαυτόν γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού» [413]. Με την ανάστασή Του, φανέρωσε την νίκη του ανθρώπου επί του θανάτου και με την ανάληψή Του, τον ανύψωσε στους ουρανούς, χαρίζοντάς του την αιώνια ζωή. Με όλα αυτά, βλέπουμε ότι η αληθινή αγάπη είναι αυτή που λυτρώνει τον άνθρωπο από τον θάνατο [414] και ο τρόπος που γίνεται αυτό δεν είναι άλλος παρά ο σταυρός, η κενωτική προσφορά. Επομένως, θα λέγαμε ότι η ανιδιοτελής αγάπη καλλιεργείται μόνο με την κένωση, διότι μόνο όταν απελευθερωθεί ο άνθρωπος από την φιλαυτία του, θα μπορέσει να καταστεί καθολικός άνθρωπος που θα περιλαμβάνει αγαπητικά εντός του όλο τον κόσμο [415].

Στο επίπεδο της ανιδιοτελούς αγάπης ανήκουν οι άγιοι. Δεν διστάζουν να θυσιάσουν τον εαυτό τους για χάρη του πλησίον, γιατί βιώνουν την σταυρική θυσία του Χριστού. Εφόσον, θυσιάστηκε Κάποιος γι αυτούς χωρίς να ζητήσει αντάλλαγμα, έτσι το κάνουν κι αυτοί. Η κοσμική λογική υπαγορεύει την διεκδίκηση των ατομικών δικαιωμάτων, την ισότητα στις υλικές συναλλαγές, την απόδοση δικαιοσύνης και γενικά την διεκδίκηση αναγνώρισης και ανταπόδοσης των καλών πράξεων. Στην αγιότητα υπερβαίνονται όλα αυτά, ο άγιος δεν ζητάει τίποτα πίσω απ’ αυτά που δίνει και μάλιστα, όυτε καν προσδοκεί. Το γεγονός ότι είναι ένα αγαπημένο παιδί, του πληρεί τα πάντα. Ο άγιος δεν ενδιαφέρεται για τίποτα στον κόσμο, παρά να είναι μαζί με τον Θεό. Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής αναφέρει χαρακτηριστικά: «ο τις άγαπά, τούτο και αντέχεται πάντως, και πάντων των προς τούτο εμποδιζόντων αυτώ καταφρονεί, ίνα αυτού μη στερηθή» [416]. Όταν κάποιος αγαπάει κάτι, προσκολλάται σε αυτό και καταφρονεί τα πάντα που τον εμποδίζουν να το έχει για να μην το χάσει. Επίσης, ο γέροντας Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης ερμηνεύει το συγκεκριμένο χωρίο λέγοντας ότι, προκειμένου να προκόψει κανείς στην αγάπη του Θεού, θα πρέπει να περιφρονήσει τα πάντα, να μην έχει τίποτα μέσα του έτσι ώστε να εισέλθει ο Θεός [417]. Και επειδή ο Θεός είναι το παν, η αγάπη του πληρεί όλο το είναι του ανθρώπου. Το μόνο πράγμα που έχει δηλαδή ο άγιος είναι ο Θεός κι όμως έτσι έχει τα πάντα [418].

Σε αντίθεση με τα πρώτα στάδια πνευματικής ωρίμανσης, οι άγιοι δεν αγαπούν τον Θεό επειδή είναι Αγαθός. Και πραγματικά δεν μπορούμε να ξέρουμε γιατί Τον αγαπούν, όπως δεν ξέρουμε και γιατί μας αγαπά ο Θεός. Η αγάπη του Θεού δεν στρέφεται προς κάποια αξία στον άνθρωπο, αλλά προς το πρόσωπο, ακόμη και του πιο αμαρτωλού κι αναξίου. Ο Θεός αγαπά διότι αγαπά, και την αγάπη αυτήν δεν την αξίζουμε [419]. Συνεπώς, οι άγιοι βιώνουν την άρρητη φιλανθρωπία του Θεού και με πλήρη συντριβή και αλλοίωση του είναι τους, αγαπούν κι αυτοί τον Θεό έτσι, χωρίς λόγο. Αυτή είναι η πραγματική αγάπη, η άνευ λόγου και σκοπού. Γιατί ο Θεός έστειλε τον υιό Του και θυσιάστηκε για μας; «Ίνα ζήσωμεν δι’ αυτού». Η πρωτοβουλία αυτής της αγάπης ανήκει στον Θεό: «εν τούτω εστίν η άγάπη, ουχ ότι ημείς ηγαπήσαμεν τον Θεόν, αλλ’ ότι αυτός ηγάπησεν ημάς» [420].

Κατά την διδασκαλία των πατέρων, «ουδείς δύναται να γνωρίζη αφ’ εαυτού τι είναι η άγάπη του Θεού, εάν δεν διδάξη αυτόν το Άγιον Πνεύμα» [421]. Γι αυτό η άσκητική των αγίων δεν στοχεύει ούτε στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους ούτε στην ελευθερία από τη φύση ούτε στην επίτευξη της ηθικής αυτονομίας, αλλά στην επίσκεψη της χάριτος του Αγίου Πνεύματος. Το μόνο που θέλουν οι άγιοι είναι η αγάπη του Θεού, και μάλιστα αισθάνονται ότι το μόνο προτέρημα που έχουν είναι αυτό, ότι τους αγαπάει ο ουράνιος Πατέρας τους.

Με την ενσάρκωση του Χριστού, δεν «ισχύει» πλέον η ετερονομία της Π. Διαθήκης. Ο μόνος «νόμος» πλέον είναι η αγάπη, η οποία συνοψίζει τον νόμο και τους προφήτες της Π. Διαθήκης. Ως εκ τούτου, ακόμη και αναζήτηση της ηθικής αυτονομίας αποβαίνει αδιάφορη μπροστά στην αλήθεια της αγάπης. Ο Απόστολος Παύλος αναφέρει στην Α’ Κορινθ. Επιστολή: «Εάν ταίς γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπην δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών η κύμβαλον αλαλάζον. και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντα και πάσαν την γνώσιν, και εάν έχω πάσαν την πίστιν, ώστε όρη μεθιστάνειν, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ειμι. και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου, και εάν παραδώ το σώμά μου ίνα καυθήσωμαι, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ωφελούμαι. Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται, η αγάπη ου ζηλοί, η αγάπη ου περπερεύεται, ου φυσιούται, ουκ ασχημονεί, ου ζητεί τα εαυτής, ου παροξύνεται, ου λογίζεται το κακόν, ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία· πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει» [422]. Έτσι κι εμείς μπορούμε να πούμε: «κι αν ακόμη έχω ηθική αυτονομία, αλλά δεν έχω αγάπη, είμαι ένα τίποτα».

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Παραπομπές:

412. Αρχιμ. Σωφρονίου, Ό.π., σ. 457.
413. Φιλ. 2, 6-8.
414. Αρχιμ. Ιουστίνου Πόποβτις, Άνθρωπος και Θεάνθρωπος, Ό.π., σ. 17.
415. Γεωργίου Μαντζαρίδη, Ό.π., σ. 237.
416. Μαξίμου Ομολογητού, Κεφάλαια περί αγάπης 7, PG 90, 985C.
417. Αρχιμ. Αιμιλιανού Σιμωνοπετρίτου, Περί αγάπης, ερμηνεία στον άγιο Μάξιμο, Ό.π., σσ. 74-75.
418. Βλ. Β’ Κορνθ. 6, 10: «μηδέν ἓχοντες καί τα πάντα κατέχοντες».
419. Βλ. Κώστα Δεληκωσταντή, Το ήθος της ελευθερίας, σ. 65.
420. Α’ Ιωάν. 4, 10.
421. Αρχιμ. Σωφρονίου, Ό.π., σ. 459.
422. Α’ Κορινθ. 13, 1-8.

Η κοσμική χαρά δεν είναι αληθινή χαρά· αντίθετα, κοντά στον Κύριο και οι θλίψεις φέρνουν χαρά.

Άγιος Θεοφύλακτος Επίσκοπος Αχρίδος     

Έστω και με λίγη καθυστέρηση, αξίζει να διαβάσετε τον βίο του αγίου Γρηγορίου, για να καταλάβετε ποίος πραγματικά ήταν ο ρόλος της Εκκλησίας (των γνήσιων παιδιών της) στην απελευθέρωση της χώρας.

Γεννήθηκε το 1770 στο χωριό Άλβαινα της Ολυμπίας. Επίσκοπος Μεθώνης Ναυαρίνου και Νεοκάστρου χειροτονήθηκε επί πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου ΣΤ’ (1813-1818). Το 1817 ταξίδεψε στη Ρωσία και παρουσιάστηκε ενώπιον του τσάρου στον όποιο, με σπάνια ευγλωττία, εξέθεσε τις κακουργίες των Τούρκων κατακτητών και την οικτρή κατάσταση των υπόδουλων Ελλήνων, και από τον όποιο ζήτησε συμπαράσταση και βοήθεια για το δούλο Γένος. Στη Μεθώνη επέστρεψε το 1818 με ρωσικό πολεμικό πλοίο. Τότε μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Αναγνωσταρά Παπαγεωργίου. Είναι ο πρώτος από τους αρχιερείς της Πελοποννήσου που μυήθηκε σ’ αυτήν, η δε είσοδος του χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Από την έναρξη της Επανάστασης του 1821, ο Γρηγόριος αναπτύσσει πολεμική δράση και πρωτοστατεί, μαζί με τους οπλαρχηγούς Παπατσώρα, Γρηγοριάδη, Παπατσώνη, Ντούφα, Παπαζαφειρόπουλο, Κων. Πετρ. Μαυρομιχάλη κ.ά. στην πολιορκία των κάστρων της Μεθώνης και του Νεοκάστρου. Μετά εξάμηνη πολιορκία του Νεοκάστρου οι Τούρκοι παραδόθηκαν και τη συμφωνία παραδόσεως υπέγραψε ο Γρηγόριος (7 Αυγούστου 1821). Η απόβαση του Ιμπραήμ στη Μεθώνη και Κορώνη βρίσκει τον Γρηγόριο στην πρώτη γραμμή και υπερασπίζεται το Παλαιόκαστρο. Μετά την πτώση της Σφακτηρίας, τα χαράματα της 30ης Απριλίου 1825, ο Γρηγόριος και οι υπερασπιστές του Παλαιοκάστρου αποφάσισαν ηρωική έξοδο. Ο Γρηγόριος τραυματίστηκε και συνελήφθη αιχμάλωτος. Αρνήθηκε να εξισλαμιστεί και να «προσκυνήσει», φυλακίστηκε στο Μπούρτζι της Μεθώνης οπού υποβλήθηκε σε φρικτά μαρτύρια με αποτέλεσμα να πεθάνει στις 22 Οκτωβρίου 1825.

Ανάγνωση του βίου της Αγίας Νεομάρτυρος Ελισσάβετ Θεοδώροβνας, της Μεγάλης Δούκισσας της Ρωσίας. Η μνήμη της τιμάται κάθε χρόνο στις 5/18 Ιουλίου.

Η ηχογράφηση έγινε στον ραδιοφωνικό σταθμό της Ιεράς Μητροπόλεως Λεμεσού. Διαβάζει ο Πρωτοσύγκελλος της Ι.Μ. Λεμεσού Αρχιμανδρίτης Ισαάκ.

Ο χορός ψαλτών «Φιλαθωνίται» με χοράρχη τον Δημήτρη Μανούση στο δεξιό χορό και ο ψαλτικός χορός  «Τρόπος» με χοράρχη τον Κώστα Αγγελίδη στο αριστερό αναλόγιο ψάλλουν σε αγρυπνία στην Μονή Βατοπαιδίου τα Κεγραγάρια σε ήχο α΄και μέλος Ιακώβου Πρωτοψάλτου.

Someone once went to Elder Iosif the Cave-Dweller- may we have his blessing- a man who came from his home town.

When he got there, the Elder asked him about all the old people there. You know, the way you do if somebody comes from home. How’s so-and so? How’s old what’s his name doing? That sort of thing. That’s what Elder Iosif asked. A great striver. And a man who loved his home town. Eventually they got to someone and he asked: ‘How’s he doing?’

The pilgrim shuffled uneasily.

‘He died without confession, Elder. And he’s left us very worried about him’.

The Elder then pierced him with a penetrating look and said: ‘Brother, you’re wrong. Kostas confessed’.

‘How did he?’

‘Before he departed he wrote me a letter. And he told me everything. For me, from the moment he wrote the letter and posted it, God’s forgiven him. When I read the letter, I forgave him as well.

You’ll ask: ‘Why does God do this?’. Because He’s desperate for us to give him some cause…

Do you understand how desperate He is? Absolutely desperate.

Another time, to recall something else entirely, but never mind, Elder Iosif, who was on the Holy Mountain, saw his village priest in a dream, though the man had died. And what did the priest say to him?

‘Elder Iosif, let me tell you something. When I was on earth, I believed that only through the prayers of priests could people be brought out of hell and sinners could be forgiven. Now I’ve got here, do you know what I see? It’s not only the prayers of priests, which are certainly necessary, but also the prayers of Christians* and other people that get people out of hell. Why? Because Christ is the source and origin of the request and He’s desperate that we should give Him a reason to forgive people and put them in Paradise’.

Do you realize that we’re losing our soul over nothing, through indifference and negligence? Christ is interested in us so much. He loves us so much. And He gives us so much.

* In Greek texts, ‘Christian’ usually means ‘Orthodox’.

Ταρσώ η διά Χριστόν σαλή (1910-1989).

Μια κυρία διηγείται:
Την επισκέφθηκα [την μοναχή Ταρσώ την διά Χριστόν σαλή] με μία φίλη μου για να συζητήσουν μαζί κάποιο οικογενειακό πρόβλημά της.

Καθίσαμε και η φίλη μου κλαίγοντας ζητούσε τη βοήθεια της προσευχής της, διότι ο σύζυγος της, εξαιτίας κάποιου οικονομικού προβλήματος, ήταν στη φυλακή και δεν είχε τα απαιτούμενα χρήματα για την αποφυλάκισή του· της έλεγε και πολλά άλλα.

Η Ταρσώ σαν να μην άκουσε τίποτα, γυρίζει και λέει:
– Στο δωμάτιο που κοιμάσαι, στο σεντούκι σου έχεις λίρες. Πάρε όσες χρειάζεσαι και βγάλε τον άνδρα σου απ’ τη φυλακή, κυρά μου.
Η φίλη μου ντράπηκε για την αποκάλυψη και ζήτησε συγγνώμη.

Από το βιβλίο του Ιωάννη Κορναράκη, “Η Ταρσώ, Η διά Χριστόν σαλή”.

Μην κοιτάζετε αυτό που σας συμβαίνει, αλλά να κοιτάζετε το φως, τον Χριστό, όπως το παιδί κοιτάζει την μητέρα του, όταν κάτι του συμβεί. Όλα να τα βλέπετε χωρίς άγχος, χωρίς στενοχώρια, χωρίς πίεση, χωρίς στύψιμο. Έτσι, αντί να δίνεστε στη στενοχώρια, που δεν είναι του Πνεύματος του Θεού, θα δίνεστε στη δοξολογία του Θεού.

Όσιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης

The struggle is relentless and continuous, external and internal.

Sometimes, the enemy acts visibly, through people and things, and at others he attacks people invisibly, through their thoughts.

On occasion, he’ll appear openly, with a violent and merciless attack, like an enemy, but at others he’ll be disguised as a friend, who flatters and leads you astray with his cunning.

» Saint Nicholas Velimirovich

Ο πιστός αγωνίζεται να μην τρέφει τα πάθη του με την κατ’ ενέργεια αμαρτία ή με την συγκατάθεση στους πονηρούς λογισμούς, γιατί τα πάθη είναι παρά φύσιν κινήσεις της ψυχής. Όταν οι δυνάμεις της ψυχής, δηλαδή το επιθυμητικό, το θυμικό και το λογιστικό δεν λειτουργούν φυσιολογικά, αλλά λειτουργούν στο παρά φύσιν, τότε αναπτύσσονται τα αντίστοιχα πάθη. Η κάθαρση από τα πάθη επιτυγχάνεται με την αντίστοιχη άσκηση των αρετών.

Γέροντας Εφραίμ Βατοπαιδινός

Ο διεθνώς αναγνωρισμένος επιστήμονας από το χώρο της ογκολογίας, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, είναι αισιόδοξος ότι ο καρκίνος ύστερα από δέκα χρόνια θα είναι ένα χρόνιο νόσημα

Αισιόδοξος ότι ο καρκίνος ύστερα από δέκα χρόνια θα είναι ένα χρόνιο νόσημα εμφανίζεται ο διεθνώς αναγνωρισμένος επιστήμονας από το χώρο της ογκολογίας, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ Όθων Ηλιόπουλος.

Ακόμα και για τους ανθεκτικούς όγκους που δεν ανταποκρίνονται στις υπάρχουσες θεραπείες, ο ογκολόγος του Κέντρου Καρκίνου του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης τονίζει ότι είναι ζήτημα χρόνου να γίνει η αποτελεσματική η αντιμετώπισή τους.

Ο κ. Ηλιόπουλος κάνει λόγο για εντυπωσιακή μείωση των θανάτων 4-6% στο Δυτικό κόσμο από το 2012, που όπως λέει οφείλεται στην εξατομικευμένη θεραπεία και στην ανοσοθεραπεία, η οποία εξελίσσεται συνεχώς την τελευταία τριετία.

Επισημαίνει μάλιστα ότι σε κάποιους όγκους η θνησιμότητα έχει μειωθεί σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό, π.χ. σε κάποια λεμφώματα, στον καρκίνο του προστάτη, αλλά και στον καρκίνο του πνεύμονα, που αποτελεί ένα εντυπωσιακό παράδειγμα μείωσης της θνησιμότητας την τελευταία δεκαετία. «Πλέον υπάρχει η δυνατότητα αποτελεσματικής αντιμετώπισης του καρκίνου, επειδή έχουμε καταλάβει το DNA του. Η χαρτογράφηση του γονιδιώματος το 2004 έπαιξε σημαντικό ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση».

Για την ανοσοθεραπεία αναφέρει ότι υπάρχουν πολύ καλά αποτελέσματα σε πάρα πολλούς όγκους, όπως στον καρκίνο του πνεύμονα, από τον οποίον και ξεκίνησε, στα λεμφώματα, τις λευχαιμίες, σε όγκους του παχέος εντέρου. «Δεν έχουμε ακόμη το «μαγικό» βιοδείκτη, αλλά ξέρουμε τα τελευταία δύο χρόνια πολύ περισσότερες πληροφορίες, και ενδεχομένως να μπαίνουμε τώρα στη φάση που να μπορούμε να διακρίνουμε ποιοι άρρωστοι θα επωφεληθούν πραγματικά από την ανοσοθεραπεία».

Πηγή: in.gr

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης στη Σηλυβρία με προσκυνητές, 6-6-2015

Κατόπιν χορηγηθείσης αδείας των αρμοδίων Τουρκικών αρχών, θα τελεσθεί την Κυριακή, 11 Νοεμβρίου 2018, επί τη μνήμη του γόνου της Σηλυβρίας,  Αγίου Νεκταρίου, Επισκόπου Πενταπόλεως (9 Νοεμβρίου), Πατριαρχική Θεία Λειτουργία στην Ακρόπολη της Σηλυβρίας ( Kale Park).
Για πρώτη φορά ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος θα προστή Θείας Λειτουργίας στην Σηλυβρία, όπου έχει τελεσθεί επανειλημμένως Θ. Λειτουργία στη μνήμη του Αγίου από τον οικείο ποιμενάρχη Σεβ. Μητροπολίτη Σηλυβρίας κ. Μάξιμο.
Πολλοί σύλλογοι της Ανατολικής Θράκης στην Ελλάδα προγραμματίζουν εκδρομή στη Σηλυβρία, προκειμένου να συμμετάσχουν στην Πατριαρχική Λειτουργία.

Πηγή: fanarion.blogspot.com

Ένας από τους πιο ενδιαφέροντες τρόπους να μαγειρέψετε τα πράσινα φασολάκια και το χταπόδι. Το “πάντρεμα” τους δίνει ένα πιάτο μοναδικής νοστιμιάς.
Μερίδες:4 Χρόνος προετοιμασίας:10′ Χρόνος μαγειρέματος:2:0′ Έτοιμο σε:2:10′

ΣΥΝΤΑΓΗ ΑΠΟ: Ιωάννα Σταμούλου

God doesn’t discriminate.

He doesn’t take into consideration what people were – good or bad, virtuous or sinful – before they desired Grace. He simply awaits the expression of this desire from each of us, and as soon as that happens, Grace begins to act.

» Saint Theophan the Recluse

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Φέτος (2018) συμπληρώθηκαν 43 χρόνια από την ανάρρηση στον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο της Αυστραλίας του Σεβ. Στυλιανού (Χαρκιανάκη). Το Οικουμενικό Πατριαρχείο εξέλεξε τον μέχρι τότε τιτουλάριο Μητροπολίτη Μιλητουπόλεως, Αρχιεπίσκοπο Αυστραλίας.

Δύο χρόνια μετά την ανάληψη της πηδαλιουχίας του σκάφους της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας της Αυστραλίας, δηλ. το 1977, ο Σεβ. Στυλιανός προσκάλεσε στην Αυστραλία τον Γέροντα Παΐσιο, τον προσφάτως ανακηρυχθέντα Άγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας από την Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Ο Γέροντας ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση του Αρχιεπισκόπου και συνοδευόμενος από τον π. Βασίλειο Γοντικάκη, ηγούμενο τότε της Μονής Σταυρονικήτα του Αγίου Όρους, επισκέφθηκε την Αυστραλία για να στηρίξει πνευματικά τους ομογενείς. Είναι αξιοσημείωτο ότι το πέρασμα του Γέροντος Παϊσίου από την Αυστραλία υπήρξε αθόρυβο, γιατί δεν ήταν τότε γνωστός στους πολλούς. Ήταν όμως γνωστός στον Αρχιεπίσκοπο Αυστραλίας Στυλιανό, ο οποίος έσπευσε να τον προσκαλέσει στην Αυστραλία, δύο μόλις χρόνια μετά από την εκλογή του. Ο Αρχιεπίσκοπος, μάλιστα, συχνά επισκεπτόταν τον Γέροντα στο Άγιον Όρος και συζητούσε μαζί του διάφορα πνευματικά θέματα.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας είχε διαγνώσει πολύ νωρίς την βαθιά πνευματικότητα του Γέροντος Παϊσίου, η οποία δεν έχει καμία σχέση με όσα του «καταμαρτυρούν» οι σύγχρονοι οπαδοί του. Και ο άγιος Παΐσιος σεβόταν τον Αρχιεπίσκοπο Στυλιανό, διατηρούσε πνευματική σχέση μαζί του γι’ αυτό και ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση για επίσκεψη στην μακρινή ήπειρο.

Ο Γέρων Παΐσιος, μάλιστα, είχε εκφράσει το ενδιαφέρον του να παραμείνει στην πέμπτη ήπειρο, σε μοναστήρι που είχε προτείνει ο ίδιος ν’ ανεγερθεί μεταξύ Σίδνεϋ και Καμπέρας, όπως αποκαλύπτει (μεταξύ άλλων) σε αποκλειστική συνέντευξή του στο Ελληνικό Πρόγραμμα της Ραδιοφωνίας SBS ο Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας Στυλιανός. Είναι γεγονός ότι μετά την προτροπή του Γέροντος Παϊσίου για ίδρυση Μονών στην Αυστραλία, ο Αρχιεπίσκοπος προχώρησε στην ανάπτυξη του μοναχισμού.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας Στυλιανός σημειώνει τα εξής: «Όποιος είχε την αγαθή τύχη να συναντήσει ένα άγιο – όχι σαν οπτασία, αλλά σαν άνθρωπο απλό και καθημερινό – δεν μπορεί να πιστέψει ότι υπάρχει «φυσικότερο» χαρακτηριστικό για τον άνθρωπο από την αγιότητα. Και ένα παρήγορο μήνυμα θέλει να το πει κανείς σ’ όλους τους ανθρώπους». Αυτή την «αγαθή τύχη» είχα και εγώ με το να συναντήσω όντως, μεταξύ των άλλων αγίων Γερόντων, και το Γέροντα Παΐσιο. Άνθρωπο απλό, αληθινό, χωρίς επιτηδεύσεις και ψευδοταπεινώσεις, με ένθεο ζήλο σαν νέος, με αγάπη και ενδιαφέρον για το κάθε πρόσωπο. Μας αποκάλυπτε ένα κόσμο που αγνοούσαμε αλλά ποθούσαμε. Ένα κόσμο που δεν γνωρίσαμε στα Κατηχητικά και στα Πανεπιστήμια. Στην αρχή διερωτάσαι αν είναι αληθινός, μετά τον ερευνάς και μετά αφήνεσαι. Γιατί ο κόσμος της αγιότητας είναι φυσικός, ανθρώπινος, ωραίος. Είναι ο κόσμος για τον οποίο πλαστήκαμε και για τον οποίο πορευόμαστε.»

Όταν πλησίαζε η ημέρα που θα έφευγαν, ο Γέροντας Παΐσιος και ο π. Βασίλειος Γοντικάκης, ο Αρχιεπίσκοπος κάλεσε στην Αρχιεπισκοπή τους ιερείς και τις κοινοτικές αρχές, για να τους αποχαιρετίσουν. Αφού τους ευχαρίστησε και είπε και ο ηγούμενος λίγα λόγια, κάλεσε τον Γέροντα Παΐσιο να πει και αυτός κάτι, αλλά εκείνος δεν απάντησε· έκανε μόνο μία ελαφρά υπόκλιση, φέρνοντας το δεξί του χέρι στο στήθος. Ύστερα από λίγο ο Αρχιεπίσκοπος επανέλαβε την παράκληση του, αλλά και ο Γέροντας επανέλαβε την ίδια κίνηση και έμεινε σιωπηλός, σκυμμένος, οπότε ο Αρχιεπίσκοπος είπε: «Βλέπετε, οι αγιορείτες πατέρες μιλούν με την σιωπή τους».
Παραθέτουμε στη συνέχεια την σχετική, από καρδιάς, συνέντευξη του Αρχιεπισκόπου, στην οποία αναφέρεται και στον νέο, επίσης, άγιο της Εκκλησίας μας Πορφύριο τον Καυσοκαλυβίτη.

Πηγή: fanarion.blogspot.com

Μια μοναδική ευκαιρία είχαν τα παιδιά της Νεανικής Συντροφιάς Γυμνασίου & Λυκείου του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς, να συνομιλήσουν μέσω Skype, με τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Χονγκ-Κονγκ κ. Νεκτάριο, το Σάββατο 20 Οκτωβρίου.

Παλαιό στέλεχος της Ενορίας και ό ίδιος, ως λαϊκός, ανταποκρίθηκε με πολύ αγάπη και συνομίλησε με τα παιδιά της νεανικής συντροφιάς, σε έναν ζωντανό διάλογο που συμμετείχαν όλοι, καταργώντας τις αποστάσεις με την χρήση του διαδικτύου.

Απαντώντας στις ερωτήσεις τους, ο Σεβασμιώτατος αναφέρθηκε σε μια σειρά θεμάτων που του έθεσαν, όπως την έκταση και τη δικαιοδοσία της Μητρόπολης Χονγκ Κονγκ, τις χώρες που περιλαμβάνει, τις δυσκολίες της ιεραποστολής, την αντιμετώπιση των Ορθοδόξων από τις τοπικές κοινωνίες, τις δραστηριότητες που αναπτύσσει η Εκκλησία στις επιμέρους χώρες, τη ζωή μακριά από την πατρίδα, την πολυπλοκότητα των γλωσσών που χρησιμοποιούνται στην λατρεία, την δύναμη της προσευχής από μέρους όλων μας για την στήριξη του ιεραποστολικού έργου.

Ήταν αναμφίβολα μια ευλογημένη «συνάντηση» που και οι δύο πλευρές υποσχέθηκαν να επαναλάβουν, αυτή τη φορά με την φυσική παρουσία του Σεβασμιωτάτου στην επόμενη επίσκεψη του στην Ενορία της Ευαγγελιστρίας.

Αποτελεί γεγονός το ότι αποκτώντας ο άνθρωπος την τέλεια αγάπη, αποκτά και το πραγματικά αυτόνομο ήθος. Διότι, στην ουσία, αγάπη σημαίνει εκκλησιαστικοποίηση. Μόνο εντασσόμενος ο άνθρωπος στο σώμα του Χριστού, την Εκκλησία, μεταβαίνει από το ψυχολογικό επίπεδο στο οντολογικό, όπου υπερβαίνεται ο φόβος του θανάτου και αποκτάται η ανιδιοτελής αγάπη. Μέσα στην Εκκλησία ο Χριστιανός γίνεται συμμέτοχος του Σταυρού και του θανάτου του Χριστού. Υπακούοντας τις ευαγγελικές εντολές, μιμείται την ταπείνωσή Του έως θανάτου, επιτρέποντάς Του έτσι, να ζήσει μέσα στον άνθρωπο και να αποτελεί Εκείνος το θεμέλιο και το δείκτη της ζωής και του ήθους του. Στην Εκκλησία, τα ζωντανά παραδείγματα και πρότυπα αυτονομίας του ήθους είναι η άγιοι [423].

Μέσα στην Εκκλησία γίνεται η κλήση για την αγιότητα, που κατά βάθος είναι κλήση για υιοθεσία και ένταξη στον οίκο του Πατρός. Πριν αναληφθεί στους ουρανούς ο Χριστός, υποσχέθηκε στους ανθρώπους ότι δεν θα τους αφήσει ορφανούς κι ότι θα στείλει τον Παράκλητο, το Άγιο Πνεύμα, για να μένει για πάντα μαζί τους . Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος γίνεται η ενσωμάτωση στο σώμα του Χριστού, την Εκκλησία. Κατά τον άγιο Νικόλαο Καβάσιλα,σύμφωνα με τον π. Νικόλαο Λουδοβίκο, στην Εκκλησία τελούνται τα μυστήρια της ενσωμάτωσης: το Βάπτισμα, το Χρίσμα και η θεία Ευχαριστία. Με το Βάπτισμα γίνεται η κλήση για την υιοθεσία. Έπειτα, με το Χρίσμα ο άνθρωπος αποκτά μία συγκεκριμένη ταυτότητα μέσα στην Εκκλησία, ένα χάρισμα. Τέλος, με την θεία Ευχαριστία, ο Χριστός προσφέρεται στον άνθρωπο ως βρώσις και πόσις [425] «εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον» [426]. Η αγιότητα βιώνεται μόνο μέσα στην Εκκλησία, διότι με τα μυστήριά της, φωτίζει και αγιάζει τα μέλη της. Ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς αναφέρει χαρακτηριστικά ότι εμείς μπορούμε να βιώσουμε την αγία ζωή μόνο «σύν πάσι τοις αγίοις», με την καθοδήγησή τους και μέσω των αγίων αρετών και μυστηρίων μέσα στην Εκκλησία [427]. Οι χριστιανοί βιώνουν την αγιότητα με τη χάρη του Κυρίου Ιησού Χριστού, την αγάπη του Θεού και Πατρός και την κοινωνία του Αγίου Πνεύματος [428].

Με τα μυστήρια της Εκκλησίας, όλοι οι χριστιανοί μετέχουν στα χαρίσματα του αυτού Αγίου Πνεύματος με μοναδικό σκοπό να ενωθούν οργανικώς και προσωπικώς με την θεανθρώπινη προσωπικότητα του Χριστού, έτσι ώστε να γίνουν όλοι χριστοί, να μην ζουν πλέον αυτοί, αλλά ο Χριστός σε αυτούς [429]. Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος δηλαδή, ο κάθε πιστός ενσωματώνεται σε ένα ξεχωριστό μέλος του σώματος του Χριστού και μ’ αυτόν τον τρόπο, φανερώνει τον όλο Χριστό, γίνεται δηλαδή κι ο ίδιος χριστός, υϊός του Πατρός, πλην κατά χάρη [430]. Κατά την ορολογία του αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, με την μετάδοση των μυστηρίων γίνεται η «μεταποίηση» του κάθε πιστού, δηλαδή η ομοίωση με τον Χριστό, «ώστε και αυτούς δύνασθαι ειναι τε και καλείσθαι κατά χάριν θεούς» [431]. Αυτό δεν συμβαίνει όμως σε κάθε πιστό στον ίδιο βαθμό, διότι ο καθένας έχει την δική του προαίρεση και το δικό του μέτρο πίστεως. Μόνο οι άγιοι μετέχουν στην αγιότητα του Θεού πλήρως.

Εδώ κρίνεται απαραίτητο να γίνει λόγος για την έννοια του ομοουσίου στην Ορθόδοξη Θεολογία, για να κατανοήσουμε καλύτερα την σύνδεση της αγάπης με την ελευθερία που βιώνεται απ’ τους αγίους. Ο Αριστοτέλης θεωρεί τον άνθρωπο ως «φύσει πολιτικόν ζώον» [432], θέλοντας να πει ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του τέτοιος, ώστε μπορεί να ζει και να αναπτύσσεται μόνο μέσα στην κοινωνία. Για την Χριστιανική Ηθική, ο άνθρωπος είναι «φύσει θεολογικόν ζώον», γιατί προέρχεται από την δημιουργική ενέργεια της αγάπης του Θεού. Είναι πλασμένος κατ’ εικόνα Του και δυνάμει κοινωνός θείας φύσεως [433].

Ο Θεός μάς αποκάλυψε ότι είναι αγάπη κι ότι ο τρόπος του Είναι Του είναι το Ομοούσιο. Αυτό σημαίνει ότι, ο Θεός είναι αγάπη ακριβώς επειδή είναι Τριάδα προσώπων και το κάθε πρόσωπο δίνει την ουσία του, αϊδίως και με απόλυτη αγάπη, στο άλλο. Δεν υπάρχει για τον εαυτό του, αλλά προσφέρεται στην κοινωνία της αγάπης με τα άλλα πρόσωπα. Υπάρχει δηλαδή μία βαθιά κοινωνία αγάπης, η οποία μαρτυρεί το είναι Του [434]. Με αυτόν τον τρόπο, η ομοίωση του ανθρώπου με τον Θεό, το ύψιστο δώρο του Θεού στον άνθρωπο, η θέωση, πραγματοποιείται μόνο μέσα στην κοινωνία. Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής σημειώνει: «Σημείωσαι ότι κοινωνικώς ήνωται τα της αγίας Τριάδος» [435]. Ο άνθρωπος καταξιώνει την ελευθερία του, αγαπώντας τον Θεό και τον πλησίον. Αυτό που προηγείται όμως είναι η αγάπη του Θεού. Η θέωση είναι αυτή που κάνει τον άνθρωπο κοινωνικό, γι αυτό και δεν γίνεται να συναντήσουμε κάποιον άγιο που να μην είναι κοινωνικός. Επιπλέον, αυτή η κοινωνικότητα και η αγάπη των αγίων επεκτείνεται σ’ όλη την κτίση. Οι άγιοι πονούσαν ψυχικά την καταστροφή του περιβάλλοντος.

Αυτός άλλωστε είναι και ο σκοπός της Εκκλησίας. Κατά τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, η Εκκλησία, ως εικόνα του Θεού, «μίμησιν και τύπον ενέργειαν έχουσαν» [436], μιμείται δηλαδή την ενέργεια του Θεού, η οποία είναι η «προνοητική ενδιάσφιγξις» όλων των αισθητών και νοητών όντων «περί εαυτόν, ως αιτίαν και αρχήν και τέλος». Επειδή ο Θεός είναι η κοινή αιτία και η αρχή και το τέλος όλων των όντων, μπορεί να τα ενώσει σε απόλυτη οντολογική κοινωνία, σε «ταυτότητα κινήσεως καί υπάρξεως αδιάφθορον καί ασύγχυτον» χωρίς να καταργεί την φυσική τους ετερότητα. Οδηγεί δηλαδή τα όντα σε «άφυρτο συν-φυΐα» που καταδεικνύει την αναφορά εκάστου στην ολότητα του είναι, «το σύν και το ομού της κοινής αιτιατής φύσεως εν σχέσει προς την μία και μόνη άκτιστη και υπερφυή αιτία Της» [437]. Αυτή είναι η ομοουσιότητα-πανενότητα της δημιουργίας. Οι άγιοι μιμούνται κι οι ίδιοι τους αυτήν την ενέργεια του Θεού και ενώνουν γνωμικά την ανθρώπινη φύση εντός τους. Όπως είπαμε και σε προηγούμενο κεφάλαιο κατά τον π. Νικόλαο Λουδοβίκο, η ανθρώπινη ελευθερία δεν είναι απόλυτη, ακριβώς επειδή μπορεί να απορρίψει τον «βαθύ υπαρξιακό δεσμό» της με την αγάπη [438], σε αντίθεση με τον Θεό, ο οποίος «ἀγάπη ἐστίν». Επομένως, απόλυτη ελευθερία υπάρχει όταν ο άνθρωπος επιλέξει γνωμικά την ύπαρξη μέσω του ομοουσίου, την ολοκληρωτική αυτοπροσφορά στην ίδια την αγάπη και ελευθερία, τον Θεό. Και επειδή ο Θεός έχει αγαπητικά εντός Του όλον τον κόσμο, ο άγιος που ενώνεται με τον Θεό, ενώνεται και με όλον τον κόσμο.

Συμπερασματικά, η ελευθερία, και κατ’ επέκταση η αυτονομία, είναι αληθινή μόνο όταν συνδέεται οντολογικά με την αγάπη. Η τελείωση του ανθρώπου στην αυτονομία πραγματοποιείται μόνο με αυτόν τον τρόπο. Όσο παράξενο κι αν φαίνεται στον ατομικιστικά σκεπτόμενο σύγχρονο άνθρωπο, δεν είναι ετερονομία όταν ένα υποκείμενο βρίσκει πληρότητα μόνο μέσα σε κάποιον έτερο. Το αντίθετο μάλιστα, η απόλυτη αυτονομία-απομόνωση από τα πάντα, αποτελεί την απόλυτη ετερονομία.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Παραπομπές:

423. Νικολάου Κόιου, Ο.π., σ. 180.
424. Βλ. Ιω. 14, 16.
425. π. Νικολάου Λουδοβίκου, Η Ιστορία της Αγάπης του Θεού, σ. 21.
426. «Μεταδίδοταί σοι το σώμα και το αίμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον». Θεία Λειτουργία Ιωάννου Χρυσοστόμου.
427. Αρχιμ. Ιουτίνου Πόποβιτς, Ο.π., σ. 99.
428. Αποστολικός χαιρετισμός βλ. Β’ Κορ. 13, 13.
429. Γαλ. 2, 20. Βλ. Αρχιμ. Ιουστινου Πόποβιτς, Ο.π., σ. 54.
430. π. Νικολάου Λουδοβίκου, Η αποφατική εκκλησιολογία του Ομοουσίου, Αθήνα 2002, σσ. 83.
431. Μαξίμου Ομολογητού, Μυσταγωγία, PG 91, 697A.
432.Αριστοτέλους, Πολιτικά, 1253a, 5, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ, εισ. μτφρ. σχ. Παναγής Λεκάτσας, σ. 82.
433. Βλ. Α’ Πέτρου 1,4.
434. Κατά τον Γέροντα Σωφρόνιο Σαχάρωφ δεν ταυτίζεται η αγάπη με την ακατάληπτη Θεία ουσία, αλλά την εκφράζει περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο. Βλ. Αρχιμ. Σωφρονίου, Οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστί, σ. 315, πρβλ. Γεωργίου Μαντζαρίδη, Χριστιανική Ηθική Ι, σ. 73.
435. Μαξίμου Ομολογητού, Σχόλια εις το περί θείων ονομάτων 2,1, PG 4, 2134A.
436. Μαξίμου Ομολογητού, Μυσταγωγία, PG 91, 664D.
437. Ο.π., 665Α. Βλ. π. Νικολάου Λουδοβίκου, Ο.π., σ. 71-72.
438. π. Νικολάου Λουδοβίκου, Θεοποιία, σ. 28.