Την Κυριακή 11 Νοεμβρίου το πρωί ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων λειτούργησε και κήρυξε τον θείο λόγο στον πανηγυρίζοντα Ιερό Ναό του Αγίου Μηνά Ναούσης, παρουσία των τοπικών Αρχών και πλήθους πιστών.

ΓΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ

Η ομιλία του Σεβασμιωτάτου :

«Ἔχομεν δέ τόν θησαυρόν τοῦτον ἐν ὀστρακίνοις σκεύεσιν,ἵνα ἡὑπερβολή τῆς δυνάμεως ᾖτοῦ Θεοῦ καί μή ἐξ ἡμῶν».

Ἡἀπερίφραστη ὁμολογία τοῦἀπο στόλου Παύλου ξενίζει ἴσως τούς Κορινθίους πού ἀκοῦν τήν ἐπιστολή του νά διαβάζεται στήν Ἐκκλησία τους. «Ἔχουμε τόν θη σαυρό αὐτό σέ ὀστράκινα σκεύη».

Σέ ποιόν θησαυρό ἀναφέρεται ὁἀπό στο λος, τόν ὁποῖοι ὅλοι οἱΚορίνθιοι εἶχαν δεῖνά ἐργάζεται στό ἐργαστήριο τοῦἈκύ λα καί τῆς Πρίσκιλλας γιά νά ἐξασφαλίσει τά ἀπαραίτητα γιά τόν ἴδιο καί τούς συνεργάτες του, καί ὁὁποῖος μά λι στα δέν δίστασε νά πα ραδε χθεῖὅτι «ταῖς χρείαις μου καί τοῖς οὖσι μετ᾽ἐμοῦὑπηρέτη σαν αἱχεῖρες αὕται»;

Ξενίζει καί ἐμᾶς πού ἀκοῦμε τόν ἀπόστολο νά λέει ὅτι ἔχουμε τόν θη σαυρό αὐτό σέ ὀστράκινα σκεύη. Γιατί ποιός μπορεῖνά εἶναι τόσο ἀφελής καί ἀνεύθυνος ὥστε ἀντί νά φυλάσσει ἕνα τέτοιο θη σαυρό σέ ἕνα ἀσφαλές θησαυρο φυ λάκιο, τόν ἔχει βάλει σέ ἕνα εὔθραστο σκεῦος κατασκευασμέ νο ἀπό ὄστρακα;

Ὁθησαυρός ὅμως στόν ὁποῖο ἀναφέρεται ὁπρωτοκορυφαῖος ἀπό στολος δέν εἶναι ἕνας ὑλικός καί κοσμικός θησαυρός. Δέν εἶναι χρήματα ἤπολύτιμοι λίθοι πούἔχουν ὄντως ἀνάγκη νά ἀσφαλι σθοῦν, γιά νά μήν γίνουν στόχος ληστῶν καί ἐπιτηδείων.

Ὁθησαυ ρός στόν ὁποῖο ἀναφέ ρεται εἶναι θεῖος καί ἄυλος, καί δέν φυλάσσε ται ἐκεῖ«ὅπου σής καί βρῶσις ἀφανίζει καί ὅπου κλέ πται διορύσ σουσι καί κλέπτου σι».

Ὁθησαυρός εἶναι ἡγνώση τοῦΘεοῦ, τήν ὁποία μᾶς ἀποκάλυψε ὁΧριστός, καί φυ λάσσεται στίς ψυ χές τῶν ἀν θρώ πων πού πιστεύουν σέ αὐτόν.

Καί μπορεῖἡἀνθρώπινη ὕπαρξη νά εἶναι πράγματι εὔθραυστη καί εὐάλωτη ὡς πρός τή φύση καί τήν ὑπόστασή της, ἔχει ὅμως καί αὐτό τόν λόγο καί τή σκοπιμότητά του, διότι ἔτσι ἀναδεικνύεται καί ἀπο δει κνύεται ἡδύναμη τοῦΘεοῦ. ἡὁποία καί ἐνίισχύει τό ὀστράκινο σκεῦος τοῦἀνθρώπου πού πι στεύει,ὥστε νά μή συληθεῖὁθη σαυρός τῆς πίστεως καί τῆς γνώ σεως τοῦΘεοῦ.

«Ἔχομεν δέ τόν θησαυρόν τοῦτον ἐν ὀστρακίνοις σκεύεσιν,ἵνα ἡὑπερβολή τῆς δυνάμεως ᾖτοῦΘεοῦκαί μή ἐξ ἡμῶν».

Ἡὁμολογία αὐτή τοῦἀποστόλου Παύλου δέν προέρχεται μόνο ἀπό τήν προσωπική του ἐμπειρία, δέν προέρχεται μόνο ἀπό τή διαβε βαί ω ση τοῦΧριστοῦπρός τόν ἴδιο, ὅταν τόν παρεκάλεσε καί μάλιστα τρεῖς φορές νά τόν ἀπαλλάξει ἀπό τόν σκώλωπα τῆς σαρκός, γιά νά διακονεῖἀπρόσκοπτα τό κήρυγμα τοῦΕὐαγγελίου, ὅτι «ἡδύναμίς» του, ἡδύναμη τοῦΧριστοῦ, «ἐν ἀσθενείᾳτελειοῦται», ἀλλά ἐπιβε βαιώνεται καί ἀποδεικνύεται καί ἀπό τή ζωή τῶν ἀναριθμήτων μαρ τύρων τῆς Ἐκκλησίας μας, ἐπι βεβαιώνεται καί ἀποδεικνύεται καί ἀπό τή ζωή καί τό μαρτύριο τοῦἑορταζομένου καί πανηγυρι ζο μένου σήμερα στόν ἱερό αὐτό ναό του, ἁγίου μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ, τοῦθαυματουργοῦ.

Διότι ὀστράκινα σκεύη ἦταν τά σώ ματα τῶν ἁγίων μαρτύρων. Ὀστράκινο σκεῦος ἦταν καί τό σῶμα τοῦἁγίου μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ, τό ὁποῖο μάλιστα εἶχε λε πτυνθεῖκαί φθαρεῖἀπό τήν πολυ ε τῆἄσκηση, νηστεία καί κακοπά θεια, καί θά περίμενε κανείς εὔκολα νά σπάσει καί νά διαλυθεῖκάτω ἀπό τήν πίεση τῶν πολλῶν καί φρικτῶν βασανιστηρίων, στά ὁποῖα τόν ὑπέβαλαν οἱδιῶκτες του, θέλοντας νά τόν ἀναγκάσουν νά ἀρνηθεῖτήν πίστη του στόν Χριστό καί νά θυσιάσει στά εἴδω λα.

Ὅμως ὁἅγιος Μηνᾶς μέ τή δύ να μη τοῦΘεοῦὑπέμενε τά πάντα μέ θάρρος καί γενναιότητα, φυλάσ σο ντας τόν θησαυρό τῆς πίστεώς του ἄθικτο ἀπό τά βέβηλα χέρια τῶν διωκτῶν του, οἱὁποῖοι ἔχο ντας ἐξαντλήσει ὅλα τά βασα νι στήρια καί ἔχοντας ἀποκάμει ἀπό τήν ἐπιμονή καί τήν καρτερία τοῦἁγίου Μηνᾶ, τόν ἀποκεφάλισαν μέ ἐντολή τοῦἡγεμόνος, νομίζοντας ὅτι μέ αὐτόν τόν τρόπο ὑπερί σχυ σαν τοῦμάρτυρος. Στήν πραγ μα τικότητα ὅμως τοῦχάρισαν τόν στέ φανο τοῦμαρτυρίου, τοῦχά ρισαν τόν οὐρανό, ἐκεῖὅπου ἀπο λαμβάνει πλέον τόν θησαυρό τῆς γνώσεως τοῦΘεοῦσέ ἀπόλυτο βαθμό.

Ἀδελφοί μου, αὐτόν τόν πο λύτι μο θησαυρό, τόν ὁποῖο κατεῖχε καί τόν ὁποῖο ἐφύλαξε μέχρι τέ λους ὁἅγιος μεγαλομάρτυς Μη νᾶς, ἔχου με τό προνόμιο καί τήν εὐλογία νά κατέχουμε καί ὅλοι ἐμεῖς, οἱὁποῖοι ἤλθαμε σήμερα στόν ἱερό ναό του γιά νά τόν τιμήσουμε.

Μπορεῖβεβαίως καί στίς ἡμέρες μας νά εἶναι πολλοί ἐκεῖνοι πού ἐπιβου λεύ ονται τόν θησαυρό μας αὐτό, νά εἶναι πολ λοί ἐκεῖνοι οἱὁποῖοι θέ λουν νά τόν συλήσουν, νά τόν κα τα στρέ ψουν καί νά τόν ἐξαφ α νί σουν· μπορεῖκάποιες φο ρές νά ἀνησυ χοῦμε καί νά φοβό μα στε μήπως τό ὀστράκινό μας σκεῦος δέν εἶναι ἐπαρ κές γιά νά προ φυ λά ξει τόν πολύ τι μο θησαυ ρό τῆς πίστεώς μας, τόν ὁποῖο ἐφύ λαξε καί ὁτι μώμενος καί ἑορ ταζόμενος προ στά της τῆς ἐνο ρί ας σας ἅγιος με γαλομάρτυς Μηνᾶς, ὅμως δέν χρειάζεται, ἀδελφοί μου, νά ἀνη συ χοῦμε. Ἀρκεῖνά ἔχουμε ἐμπιστοσύνη στή δύναμη τοῦΘεοῦ, διότι δική του εἶναι ἡπρο στασία, δική του εἶναι ἡἐνίσχυση τοῦὀστρακίνου σκεύους μας, δική του εἶναι καί ἡμέ ριμνα νά μήν συ ληθεῖκαί νά μήν ἐξαφανισθεῖὁθησαυρός τῆς πίστεως.

Δική μας εὐθύνη καί χρέος εἶναι νά μήν ἀπεμπο λή σου με ἐμεῖς τόν θησαυρό, τόν ὁποῖο μᾶς ἐμπιστεύ θη κε ὁΘεός. Δική μας εὐθύνη καί χρέος εἶναι νά τόν διαφυλάξουμε, ὅσο ἐξαρτᾶται ἀπό ἐμᾶς, ἔχοντας ἐμπιστοσύνη στή δύ ναμη τοῦΘεοῦ, ὁὁποῖος δέν θά μᾶς ἐγκατα λεί ψει, ὅταν τοῦτό ζητοῦμε καί ὅταν μένουμε ἑδραῖοι καί ἀμετα κί νητοι στήν πίστη μας, ὅπως δέν ἐγκατέλειψε καί ὅλους τούς ἁγί ους του καί τόν ἅγιο μεγαλομάρ τυρα Μηνᾶ, ἡχάρη καί οἱπρε σβεῖες τοῦὁποίου εὔχομαι νά μᾶς ἐνισχύουν καί νά μᾶς στηρίζουν ὅλους στόν ἀγώνα μας νά διατη ρή σουμε καί ἐμεῖς τόν θεόσδοτο θησαυρό τῆς πίστεώς μας μέχρι τῆς τελευταίας μας ἀναπνοῆς.

Πηγή: imverias.gr

Τραγική είναι η κατάσταση του πεπτωκότος ανθρώπου. Η όλη του ψυχοσωματική ύπαρξη έχει κυριολεκτικά δηλητηριαστεί. Κατά τον άγ. Γρηγόριο, η οδός επιστροφής είναι αποκλεισμένη και οι βλάβες ανεπανόρθωτες [66]. Παράλληλα, ο άγ. Θεόληπτος επισημαίνει τον φαύλο κύκλο της ηδονής και της οδύνης, αναγνωρίζοντας στην θνησιμότητα του σώματος τις ορατές συνέπειες της υπαρξιακής διαστροφής [67].

Εκείνο τελικώς, το οποίο θα επιφέρει την σωτηρία, είναι η εξομοίωση του ανθρώπου με τον Δημιουργό του. Αυτή την εξομοίωση ο άγ. Γρηγόριος την ταυτίζει με την αποκατάσταση της σχέσεως με τον Θεό, ως υιών προς τον Πατέρα [68]. Την αποκατάσταση αυτή αναδεικνύει και ο άγ. Θεόληπτος ως την κατ’ εξοχήν ένδειξη επαναφοράς όλων των κέντρων της ανθρώπινης υπάρξεως στο κατά φύσιν [69]. Σύμφωνα με την διδασκαλία του, κατ’ αρχήν και κυρίως η αποκατάσταση αυτή διατρανώνεται κατά την στιγμή της Βαπτίσεως του Θεανθρώπου. Η αποκάλυψη της Πατρικής ευδοκίας [70] αποκαλύπτει συγχρόνως την αποκατάσταση της σχέσεως πατέρα-υιών και θυγατέρων με τον ουράνιο Πατέρα [71]. Η εκπόρευση της ζωής, η στοργή και η μέχρι θυσίας μέριμνα αλλά και πολλά ακόμη χαρακτηριστικά, τα οποία εκφράζει η πατρική αγάπη, αποκαλύπτουν, έστω και στην ενδοκοσμική ατέλειά τους, τα γνωρίσματα της σχέσεως που ο Θεός επέλεξε να συνάψει με τον άνθρωπο [72]. Η Πτώση αποτελεί ουσιαστικά απορφανισμό του ανθρώπου και απώλεια όχι μόνον της πηγής της ζωής αλλά και της πηγής της πατρική θέρμης και κατά συνέπειαν της θεϊκής αναφοράς. Με το προπατορικό αμάρτημα ο άνθρωπος χάνει την συνείδηση της πατρικής καταγωγής του και μοιραία και τον προσανατολισμό προς τον θείο προορισμό του [73]. Η κατάβαση του Αγίου Πνεύματος αποκαθιστά πέρα και πάνω από όλα την ικανότητα του ανθρώπου να κράζει «αββά ο πατήρ» [74].

Η στιγμή του βαπτίσματος κάθε χριστιανού αποτελεί και για τους δύο Πατέρες καθοριστική στιγμή. Ακολουθούν όμως δύο ελαφρώς διαφοροποιημένες τάσεις της νηπτικής παραδόσεως. Ο άγ. Γρηγόριος διδάσκει πως οι βαπτιζόμενοι εις το όνομα της Αγίας Τριάδος [75], ή θα αποβούν «εγκυμονούντες τω Πνεύματι, ή δια πτωμάτων το θείον αποβάλλουσι σπέρμα, ή χηρεύοντες εκ Θεού τη του εχθρού κοινωνία, ενδομυχούντος αυτοίς.» [76] Το μόνον πλέον γεγονός, το οποίον μπορεί να καταδικάσει τον άνθρωπο είναι η προσωπική του άρνηση. Αυτή είναι η αιτία, ώστε να αισθανόμαστε το βάπτισμα «εν ύδατι μόνον, και ου Πνεύματι» [77]. Κατά συνέπειαν, το δώρο του Πνεύματος παραμένει νεκρό και ανενεργό [78], αφού η νεκρή σάρκα δεν το αποδέχεται ως πηγή ζωής [79]. Συνεπώς, όλοι οι πιστοί ανεξαιρέτως, «τον νόμον του Πνεύματος εν ταις πλαξί των καρδιών… φέρειν εγγεγραμμένον» [80] και μόνον από την αγαθή πρόθεση του καθενός εξαρτάται η καρποφορία [81]. Η άποψη αυτή τον ευθυγραμμίζει με ορισμένους Πατέρες, οι οποίοι προσπάθησαν να υπερβούν την φαινομενική αντίφαση μεταξύ της αναπλάσεως αυτής και της συνεχιζόμενης ανθρώπινης αμαρτωλότητας, μεταξύ των οποίων και ο άγ. Διάδοχος Φωτικής [82]. Ο άγ. Θεόληπτος, αν και κάνει και αυτός λόγο για εμφύλιο πόλεμο της ψυχής [83], προτιμά να τονίσει περισσότερο την ριζική αποκατάσταση της υπάρξεως, διά της μυστικής εγκαταστάσεως του Χριστού μέσα στην ανθρώπινη ψυχή, κατά την στιγμή του βαπτίσματος [84].

«…πως εύρη τις, μάλλον δε εύρηται όνπερ έχει ή είληφε Χριστόν δια του βαπτίσματος εν Πνεύματι;» [85] ρωτά ο άγιος Γρηγόριος. Δεν είναι απλώς η ανεύρεση ο σκοπός, αλλά «και το πως προκόψει, ειθ’ ούτως και πως φυλάξει το ευρεθέν» [86]. Το ζητούμενο είναι ο Χριστός, δηλαδή η ένωσις μετά του θεανθρωπίνου προσώπου Του [87]. Οδηγός προς αυτή την κατεύθυνση είναι η ζωή Του, όχι ως περιέχουσα απλά παραδείγματα μιμήσεως, αλλά ως συν-πάθη, τα οποία «ζωοποιόν έχουσι νέκρωσιν, τοις δια πάντων πεπόνθασιν, είπερ συμπάσχομεν, ίνα και συνδοξασθώμεν» [88]. Συμφωνώντας πλήρως ο άγ. Θεόληπτος με τα διδάγματα αυτά, επισημαίνει την καταξίωση του ανθρωπίνου σώματος και των ενεργειών του διά της θείας ενενθρωπίσεως. Ο συγκεκριμένος τρόπος αποκαλύψεως της σωτηριώδους ενέργειας του Θεού δια της προσλήψεως του ανθρωπίνου σώματος αποτελεί και αποκάλυψη, αφ’ ενός του αρμονικού δεσμού της ανθρώπινης ψυχής με το σώμα και αφ’ ετέρου του κατά φύσιν τρόπου ενεργείας του όλου ανθρώπου. Η αποκάλυψη του Θείου θελήματος σχετικά με τον προορισμό του ανθρώπου δεν πραγματοποιείται δια λόγων ή οραμάτων αλλά δια του υλικού σώματος. Το σώμα, επί του οποίου ο μεταπτωτικός άνθρωπος κατ’ εξοχή αναγνωρίζει τα σημεία της φθοράς και του θανάτου καθίσταται δια της ενανθρωπήσεως ο χώρος αναγνωρίσεως της αθανασίας. Από πηγή εκπορεύσεως ενός διασπαστικού θελήματος (σαρκικό φρόνημα) καθίσταται υπήκοον μέχρι θανάτου [89] στο Θείο θέλημα. Το σώμα του Χριστού είναι η αποκάλυψη της αφθαρτοποιήσεως του όλου ανθρώπου, διότι τα μυστήρια της ουράνιας βασιλείας και της ανθρώπινης σωτηρίας υποδείχθηκαν δι’ ενός ανθρωπίνου σώματος, το οποίον αποβαίνει άφθαρτο και μετέχει στην Θεία νίκη ἐπί του θανάτου. Ο δια του αχράντου Του σώματος εξαγιασμός του ανθρώπινου σώματος και κατ’ επέκτασιν της ανθρώπινης πράξεως καθιστά την μίμηση της Θείας πολιτείας όχι απλή αντιγραφή πράξεων αλλά παράγοντα συγκληρονομίας της Θείας δόξης [90].

Παραπομπές:

66. «Λογικόν μεν είναι τινά ή γενέσθαι κατά φύσιν ως ην, προ καθαρότητος και αφθαρσίας αδύνατον» 1240 Α
67. «Η ψυχή διετέθη προς την σάρκα και το σώμα νένευκε προς την γην. η προς το σώμα σχέσις της ψυχής, έτεκεν ηδονήν, η προς την γην του σώματος κύψις ανέδωκεν οδύνην». Π2, 140, 2, 25. Πρβλ. Ευσεβίου Αρχιμ.: Ηδονή-οδύνη. Ο διπλός καρπός της αισθήσεως, Αθήνα 1991(2).
68. «…κατά τον πατέρα χρη είναι και τα τέκνα, θεούς εκ Θεού, και πνευματικούς εκ Πνέυματος». 1305 C
69. «Αφάνταστος δε μένων ο νούς, ως μη καταδεχόμενος μήτε υπό των καθ’ ηδονήν τρόπων μήτε υπό των κατ’ επιθυμίαν λογισμών τυπούσθαι τε και σφραγίζεσθαι, εν απλότητι ευρίσκεται και υπεράνω πάντων των αισθητών και των νοητών γενόμενος εις Θεόν την έννοιαν αναβιβάζει μηδέν έτερον, ότι μη το όνομα Κυρίου, διά της συνεχούς μνήμης βαθέως υποφωνών, ως βρέφος τον πατέρα αυτού» Ν10, 282, 5, 93.
70. Ματ. 3,17.
71. Πρβλ. Πλάτωνος, Τίμαιος 28 C «τον μεν ποιητήν και πατέρα τούδε του παντός ευρείν τε έργον και ευρόντα εις πάντας αδύνατον λέγειν».
72. Σχετικά με το θέμα της αποκαταστάσεως της σχέσεως Θεού και ανθρώπου βλ. Ιωάννη Δρούλια, Άνθρωπος, Συνάνθρωπος και ο Θεάνθρωπος, Αθήνα 1991, 14-15.
73. Πρβλ. Αμφ. Ράντοβιτς, Η πατροκτονική κοινωνία, περ. Εποπτεία, 731982, 962.
74. Γαλ. 4, 6. Πρβλ. τον χαρακτηρισμό του φωτός της θεοπτίας ὡς πατρικού φωτός εκ μέρους του αγ. Γρηγορίου του Παλαμά (Τριάδες 1, 2, 2).
1350C
75. Mατθ. 28, 19
76. 1244Α
77. 1305Β
78. ενθ.ανωτ.
79. Πρβλ. «ει δε και εν Πνεύματι καινουργούμεθα,πιστεύομεν διά ψιλής πίστεως της νεκράς και ουκ ενεργουμένης,και εν διψυχία γίνεσθαι λέγομεν,και ούτως αυτόχρημα σάρκες όντες, σαρκικώς ζώμεν και πορευόμεθα» 1305Β
80. 1305Α. Πρβλ. «‘‘ο γαρ νόμος του πνεύματος της ζωής, ηλευθέρωσέ με’‘ φησίν ‘‘από του νόμου της αμαρτίας και του θανάτου’‘. Ον δη νόμον πνευματικόν πλαξί καρδίας διά προσευχής αναγινωσκόμενον μη φέροντες, πως το δόγμα της ελευθερίας εισδέξονται…;» Ν2, 199, 2, 46. Πρβλ. Β’ Κορ. 3, 2-3.
81. Πρβλ. «Αρχή των αρετών και γένεσις, η αγαθή πρόθεσις, είτ ουν η έφεσις του καλού»1264C
82. Κατ’ αυτόν, ο άνθρωπος υφίσταται διάσπαση του θελήματός του, δηλ. μεταξύ εκείνου που πηγάζει από την αναγεννημένη καρδία, στην οποίαν είναι πλέον εγκατεστημένη η Θεία Χάρις και εκείνου που πηγάζει από το σώμα, στο οποίον ο Πονηρός «εμφωλεύει…ίνα διά της αυτού ευχερείας την ψυχήν δελεάζη». SC 5, πβ’, 141.
83. Ν2, 205, 5, 238
84. «Οίδατε ότι εκάστη υμών από του αγίου βαπτίσματος οίκος Χριστού γέγονε». ΜΚ1, 153, 2, 10. Η άποψη αυτή φαίνεται να προσεγγίζει περισσότερο την περί Βαπτίσματος διδασκαλία του Μάρκου Μοναχού, κατά τον οποίον το Βάπτισμα αποκαθιστά πλήρως και σε όλα τα επίπεδα την ανθρώπινη ύπαρξη. Την αποκατάσταση αυτή o αγ. Μάρκος συνδέει απόλυτα με την τελειότητα του Θεανθρώπου,ο οποίος, όχι απλώς επαναφέρει την ανθρώπινη ύπαρξη στην προπτωτική κατάσταση, αλλά εκπληρώνει πλήρως τον προορισμό της, υπερβαίνοντας την προπτωτικη ανάγκη υπάρξεως περιορισμών, ως δοκιμασίας του αυτεξουσίου της: «Ήλθε δι’ ημάς ο Κύριος, απέθανεν υπέρ ημών, έλυσεν ημάς του πατρικού θανάτου, καθαρίζει ημάς και ανακαινίζει διά του βαπτίσματος, τίθισιν ημάς εν τω παραδείσω της Εκκλησίας, από παντός ξύλου του εν τω παραδείσω εσθίειν επιτρέπει». Περί Βαπτίσματος, PG 65, 1025A. Κατ’ ακολουθίαν και για τον αγ. Θεόληπτο, Βάπτισμα, εκτός από αναγέννηση, σημαίνει κυρίως ενοίκηση Χριστού. Και επειδή ο Χριστός, ούτε διαμοιράζεται (Α’ Κορ. 1, 13), ούτε αυξάνεται, ούτε ελαττώνεται, κατά τον ίδιο τρόπο πρέπει να θεωρήσει κανείς και τις δωρεές του μυστηρίου του Βαπτίσματος.
85. 1305D Πρβλ. Β΄Κορ. 13,5
86. Αυτόθι
87. Πρβλ. «Τας μεθηλικιώσεις πάσας τας εν Χριστώ φθάσαι πας τις οφείλει ο βαπτισθείς εν Χριστώ»1300C
88. 1300D Πρβλ. Ρωμ. 8, 17. Η μίμηση αυτή υπερβαίνει τα πλαίσια μιας απλής ηθικιστικής συμμορφώσεως αλλά μίας ολοκληρωτικής συσσωματώσεως (πρβλ. Πόποβιτς, Άνθρωπος και Θεάνθρωπος, 176). Η προτροπή προς μίμηση του Χριστού δίδεται κατ΄αρχήν από τον ίδιο (Ιω. 13, 14-15). Ο απ. Παύλος είναι το ίδιο σαφής: «Μιμηταί μου γίνεσθε, καθώς καγώ Χριστού» (Α’ Κορ. 11, 1. Φιλιπ. 3, 17. Πρβλ. Α’ Θες. 1, 6 και Β’ θες. 3, 6-9). Κατά τον αγ. Γρηγόριο τον Παλαμά, η μίμηση της Θεανθρώπινης διαγωγής δεν αποτελεί σκοπό αλλά απαραίτητη προϋπόθεση επιτεύξεως της θεώσεως: «αν ούν ενταύθα τω Υιώ του Θεού διά των έργων ομοιώσης σαυτόν, και δείξης επί πάντας χρηστόν, ως κακείνος επί πάντας χρηστός εστιν,..προς αυτόν ομοίωσιν λήψη, …» (Ομιλία 45, 7, Σ. Οικονόμου, Του εν αγίοις πατρός ημών Γρηγορίου αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Παλαμά, ομιλίαι κβ’, Αθήναι 1861, 48).
89. Βλ. Φιλ. 2,8.
90. «Ο Θεός Λόγος ενανθρωπήσας και τα μυστήρια της ουρανίου βασιλείας απεκάλυψε και τα της σωτηρίας έργα καθυπέδειξεν εν τω παναχράντω αυτού σώματι, όπως τοις ίχνεσι αυτού πολιτευσάμενοι, συνεισέλθωμεν αυτώ εις τον νυμφώνα της δόξης συγκληρονόμοι αυτώ γεγενημένοι…». Ν10, 297, 23, 434. Πρβλ. Πέτρου Δαμασκηνού, Προίμιον, Φιλ. Γ’, 9, 13: «Τότε τοίνυν ο τοιούτος ουδ’ όλως θέλει τι παρά του Θεού το θέλημα, αλλά και ταύτην την πρόσκαιρον ζωήν μετά χαράς καταλιμπάνει ένεκα της του Θεού και του πλησίον αγάπης, τη σοφία και τη ενοικήσει του Αγίου Πνεύματος και τη υιοθεσία, διά το συσταυρωθήναί τε και συνταφήναι, συνεγερθήναί τε και συναναληφθήναι τω Χριστώ νοερώς διά της αυτού μιμήσεως, ήτοι της εν τω κόσμω διαγωγής». Ο αγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος μάλιστα αναγνωρίζει στην Θεία ενανρθώπιση την διάσωση του κατ’ εικόνα: «μεταλαμβάνει της εμής σαρκός, ίνα και την εικόνα σώση, και την σάρκα αθανατίση». Λόγος ΜΕ’, 9, PG 36, 633D.

Εκφοβισμός. Μια λέξη που δεν μ’ αρέσει. Το ξέρω, ούτε και σε σένα. Ούτε και σε κανένα μας. Σε ποιόν άραγε αρέσει κάτι, το οποίο έχει αρνητικό πρόσημο;

Εκφοβισμός, μια λέξη η οποία λειτουργεί ως καθρέφτης επάνω στον οποίο αντανακλούνται σε μεγάλο βαθμό οι αντικειμενικές αλήθειες των ανθρωπίνων σχέσεων του σήμερα.

Εκφοβισμός, μια λέξη η οποία δημιουργεί φόβο και μόνο στο άκουσμά της, γιατί αναμοχλεύει στην καρδιά επώδυνα συναισθήματα. Ειδικότερα, για όλους εκείνους τους ανθρώπους που βίωσαν ή θα βιώσουν τον εχθρό της υγιούς ανθρώπινης επικοινωνίας, που ακούει στον όνομα «εκφοβισμός».

Θα ήταν πολύ όμορφα να ήτανε μόνο μια λέξη που θα ανήκε ως σκιά μιας άλλης μακρινής εποχής. Δυστυχώς, η πραγματικότητα στην σύγχρονη εποχή που ζούμε έρχεται να μας διαψεύσει. Γιατί, όχι μόνο ενημερωνόμαστε πολύ συχνά για φαινόμενα εκφοβισμού από τα δελτία των ειδήσεων, από τον στενό κοινωνικό μας περίγυρο, από τα αγαπημένα μας πρόσωπα που έχουν πέσει και εκείνοι «θύματά» του, αλλά απειλεί όλους μας. Τον καθένα μας ξεχωριστά, σε καθημερινή βάση.

Με άλλα λόγια, ο κίνδυνος εκφοβισμού παραμονεύει και είναι πάντοτε ζωντανός, απειλώντας μας να τον βιώσουμε και εμείς οι ίδιοι σε κάποια στιγμή στην ζωή μας. Ο τρόπος με τον οποίο θα τον αντιμετωπίσουμε, εναπόκειται πάντα σε μας τους ίδιους.

Τί είναι ο εκφοβισμός; Ποιές είναι οι συνέπειες του; Πού μπορεί να αναζητηθεί η θεραπεία;

Ας δούμε τί είναι ακριβώς ο εκφοβισμός. Εκφοβισμός αποτελεί εκείνη την απεχθή και ανεπίτρεπτη πρακτική συμπεριφοράς που θίγει, ταπεινώνει, απαξιώνει και εξευτελίζει πρώτα εκείνον που την υιοθετεί και εφαρμόζει στις διαπροσωπικές του σχέσεις.

Ο εκφοβισμός αιχμαλωτίζει τον ίδιο τον «θύτη», γιατί η επιθετικότητα της συμπεριφοράς του εκπηγάζει από τα δικά του επώδυνα, ανεπεξέργαστα συναισθήματα θυμού και φόβου, από τα δικά του ανεπούλωτα τραύματα και αθεράπευτα πάθη. Γι’ αυτό, άλλοτε ασυνείδητα και άλλοτε συνειδητά ο «θύτης» στρέφεται ενάντια στον απέναντι, στο διπλανό άνθρωπο για να τον πληγώσει. Στρέφεται ενάντια στον άλλο, γιατί τον βλέπει σαν «εχθρό» του.

Στην πραγματικότητα όμως, η όποια επαίσχυντη, απάνθρωπη, αναξιοπρεπή, εκφοβιστική και ταπεινωτική συμπεριφορά του «θύτη» στρέφεται ενάντια στον ίδιο του τον εαυτό. Το δηλητήριο της κακίας που εξωτερικεύεται από έναν τέτοιο άνθρωπο προς τον συνάνθρωπό του, επιστρέφει πάντοτε πίσω με μαθηματική ακρίβεια για να τον καθηλώσει ολόενα και πιο πολύ στην ψυχοπαθογία του. Υπό αυτή την οπτική, «ο θύτης» είναι «το πρώτο θύμα» της ίδιας της κακίας του. Ο φαύλος κύκλος διευρύνεται κι άλλο, καθώς το όποιο ψυχικό τραύμα «του θύτη» μεγεθύνεται μέσα από τις εκφοβιστικές συμπεριφορές και συνήθειές του, πληγώνοντας ανεπανόρθωτα και τους γύρω του.

Αυτός ο ταλαίπωρος άνθρωπος που προβαίνει σε εκφοβισμό, εάν έχει έστω και ένα μικρό υγιές κομμάτι στην ψυχή του, πολύ πιθανόν να τον κάνει να μετανοήσει για το κακό και την ψυχική ταλαιπωρία που επιφέρει εις βάρος των άλλων ανθρώπων. Ίσως αυτό το υγιές κομμάτι της συνείδησής του να τον κάνει να επανορθώσει έμπρακτα την βλάβη (συνήθως αφορά την ψυχική υγεία του άλλου) που προξένησε.

Δυστυχώς, δεν συμβαίνει σε όλες τις περιπτώσεις εκφοβισμού, η ειλικρινής μετάνοια του «θύτη», γιατί απλούστα η συνείδηση έχει πωρωθεί και η καρδιά έχει σκληρυνθεί σε τέτοιο βαθμό που δεν αναγνωρίζει την κακότητα των πράξεών του και των λοιπών εκδηλώσεων της συμπεριφοράς του.

Όμως, ενώσο ο φαύλος κύκλος του εκφοβισμού δεν αναχαιτίζεται από την κοινωνία των ανθρώπων σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, ολοένα και θα διαιωνίζεται. Αφενός, ενώσο δεν αναζητούμε την θεραπεία του εαυτού και των διαπροσωπικών μας σχέσεων μέσα από την αγάπη, την κατανόηση και την εγκάρδια συγχώρεση θα είναι μια υπαρκτή απειλή για την ζωή του σύγχρονου ανθρώπου. Αφετέρου, ενώσο δεν συγχωρούμε και συμβιβαζόμαστε στην σιωπή και την ανοχή, πάλι το πρόβλημα θα παραμένει εκεί, ορατό και άλυτο.

Το αληθινό νόημα της συγχώρεσης

Στο σημείο αυτό, χρειάζεται να υπογραμμίσουμε ότι, η συγχώρεση δεν σημαίνει την δικαιολόγηση της κακής συμπεριφοράς που έγινε σε βάρος μας ή την προσποίηση ότι δεν έχει γίνει οτιδήποτε. Συγχώρεση δεν σημαίνει ότι είμαι υποχρεωμένος να συμβιώνω με τον άλλο που μου έκανε οποιαδήποτε κακό, χωρίς να βάζω όρια στην σχέση μου μαζί του, αφήνοντας τον εαυτό μου ευάλωτο και εκτεθειμένο σ’ ένα νέο κύκλο εκφοβισμών και ταπεινώσεων.

Συγχώρεση είναι η αληθινή ψυχική μας απελευθέρωση από οτιδήποτε μας οφείλει εκείνος που μας αδίκησε. Γι’ αυτό και η ειλικρινής συγχώρεση αφορά την διαγραφή του χρέους του οφειλέτη προς εμάς και την παραίτησή μας από οποιαδήποτε μας οφείλει ο άλλος. Συγχώρεση είναι ουσιαστικά η ψυχική κατάσταση, η οποία ελευθερώνει τόσο εκείνον που συγχωρεί όσο και εκείνον που αδικεί. Συγχώρεση είναι να χωρέσουμε υπαρξιακά εκείνον τον άνθρωπο που μας ταλαιπώρησε ή μας αδίκησε, βάζοντας τον εαυτό μας στην ίδια θέση μαζί του, αφού και εμείς αδικήσουμε σίγουρα κάποιο ή κάποιους άλλους ανθρώπους σε κάποιο βαθμό και σε κάποια στιγμή της ζωής μας.

Τα πολλά πρόσωπα του εκφοβισμού

Ο εκφοβισμός δυστυχώς έχει πολλά πρόσωπα και προξενεί σε όλες τις περιπτώσεις σοβαρές πληγές, όπως προηγουμένως λέχθηκε.

Ως εκ τούτου, ορισμένα είδη εκφοβισμού που παρατηρούνται είναι τα ακόλουθα: Εκφοβισμός στην οικογένεια. Εκφοβισμός στο γάμο και την συζυγία. Εκφοβισμός στις καθημερινές σχέσεις και συνδιαλλαγές των ανθρώπων. Εκφοβισμός στην εργασία. Εκφοβισμός από τον προϊστάμενο προς τον απλό εργαζόμενο. Εκφοβισμός στο σχολείο. Εκφοβισμός από τον δάσκαλο στο παιδί. Εκφοβισμός από το παιδί στον δάσκαλο. Εκφοβισμός ενάντια στο προσφυγόπουλο. Εκφοβισμός ενάντια στο παιδί μεταναστών. Εκφοβισμός ενάντια στα προσωπικά πιστεύω, όρια και ιδεολογίες. Εκφοβισμός ενάντια σε κάθε ξένο και «διαφορετικό» από μας άνθρωπο. Εκφοβισμός από τον «ισχυρό» προς τον «αδύναμο».

Πάντοτε υπήρχε στην ιστορία της ανθρωπότητας η κακία, ένεκα της παρακοής από το Θείο θέλημα, της πτώσης και της εξόδου των πρωτοπλάστων από την τρυφή του Παραδείσου. Ίσως τώρα με όλες τις περίσσιες ανέσεις και τις «ηδονές» του βίου, ο σύχρονος άνθρωπος έχασε ακόμη περισσότερο την αξιοπρέπεια, τον σεβασμό, την ανθρωπιά του. Έχασε ο άνθρωπος την ταυτότητά του. Έχασε συνεπώς ο άνθρωπος τον ίδιο του τον εαυτό και τον αληθινό προορισμό του. Η αξία του ανθρώπου εκμειώθηκε. Οι αδικίες και οι φαυλότητες δεν παύουν να εκλείπουν. Μάλιστα γίνονται πλέον και στα φανερά. Τις βλέπουμε καθημερινά στους δείκτες των δελτίων ειδήσεων και στις εφημερίδες. Τις ακούμε από τα πιο δικά μας πρόσωπα. Τις βιώνουμε και οι ίδιοι ως άνθρωποι και ως πολίτες.

Εκφάνσεις του εκφοβισμού και ο αυτο-σεβασμός ως μια από τις λύσεις του προβλήματος

Λένε ότι η υπερβολική ανάλυση κάθε προβλήματος δεν αποτελεί την λύση του προβλήματος. Και θα συμφωνήσουμε σ’ αυτό. Ωστόσο, η αντικειμενική θέαση της κοινωνικής πραγματικότητας θα μας βοηθήσει να αντιληφθούμε την πηγή και τα αίτια του κοινωνικού προβλήματος του εκφοβισμού για να αναζητήσουμε ουσιαστική αντιμετώπιση του και την δημιουργία υγειών συνθηκών κάτω από τις οποίες οι ανθρώπινες σχέσεις θα ανθίσουν και θα ευοδώσουν.

Και για να αντιληφθούμε καλύτερα τις ποικίλες εκφάνσεις του εκφοβισμού, θα εγείρουμε τα εξής ερωτήματα, τα οποία στην ουσία είναι αντικατοπτρισμοί της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας:

Πώς ο άνθρωπος θα σεβαστεί τον απέναντι συνάνθρωπό του, όταν δεν ξέρει τί θα πεί άνθρωπος; Πώς να αποφύγουμε τον κίνδυνο εκφοβισμού, όταν δεν υπάρχει μια αληθινή ανθρωπιστική παιδεία ήδη από το νηπιαγωγείο και το δημοτικό σχολείο; Πώς οι άνθρωποι θα παύσουν να εξευτελίζουν και να υποτιμούν τους ξένους, τους «διαφορετικούς» αλλά και τους πιο κοντινούς, αν δεν εκπαιδευτούν αλλιώς από νωρίς ή έστω στην ενήλικη ζωή τους; Πώς οι προϊστάμενοι και γενικότερα οι «ισχυροί» θα συμπεριφερθούν στους υφισταμένους τους και τους «κοινωνικά αδύνατους» με αξιοπρέπεια και σεβασμό, όταν για εκείνους αξία έχει μόνο το χρήμα, το αξίωμα και η κοινωνική θέση που κατέχουν; Πώς οι προϊστάμενοι και οι εργοδότες θα σεβαστούν τους εργοδοτούμενούς τους, όταν βλέπουν τον άλλο ωφελιμιστικά και μόνο, ως μηχανή που εξυπηρετεί απλώς την διεκπεραίωση της εργασίας, του καθήκοντος και το τελικό κέρδος; Πώς οι άνδρες θα σεβαστούν τις γυναίκες, όταν υπάρχει υπογείως (ή έστω και ασυνείδητα), η κουλτούρα ότι οι γυναίκες είναι κατώτερο είδος ανθρώπου; Πώς αναμένουμε να μας σεβαστεί το ανδρικό φύλο, όταν εμείς οι γυναίκες δεν σεβόμαστε τον εαυτό μας ουσιαστικά και τον υποτιμούμε με τον τρόπο ζωής μας και τις επιλογές μας; Πώς θα γίνουμε σεβαστές, όταν δεν εκτιμάμε την δική μας μοναδική αξία και δεν αποδίδουμε τιμή ούτε στις άλλες γυναίκες αλλά ούτε και στους άνδρες; Πώς θα γίνει το γυναικείο φύλο σεβαστό, όταν ανεχόμαστε εξευτελιστική και απάνθρωπη μεταχείριση από τους άλλους και δεν διεκδικούμε την ακεραιότητα της αξιοπρέπειάς μας;

Όλα τα πιο πάνω ερωτήματα θα μπορούσαν να απαντηθούν, εάν αντιληφθούμε την ουσία του αυτοσεβασμού. Ο αληθινός σεβασμός προς τον εαυτό μου βιώνεται σε άριστο βαθμό, όταν είμαι σε θέση να αποδώσω σεβασμό προς τους άλλους ανθρώπους. Εδώ βρίσκεται το πρόβλημα: ο σεβασμός και απόδοση τιμής στον άλλο, ακόμα και αν διαφωνώ μαζί του, δεν εμπαιδώνεται ως σεβασμός στην δική μου αξιοπρέπεια και δική μου προσωπικότητα. Ακόμη και αν ο άλλος άνθρωπος έχει μια τελείως διαφορετική προσωπικότητα από την δική μου, του πρέπει τιμή και σεβασμός.

Αίτια και οι λύσεις του κοινωνικού προβλήματος του εκφοβισμού

Πού να αναζητηθεί η ρίζα του κακού αναφορικά με τον εκφοβισμό και τις απάνθρωπες συμπεριφορές που επιφέρουν μη υγιείς ανθρώπινες σχέσεις; Πού θα μπορούσαμε να αναζητήσουμε την λύση; Όλα αυτά τα ερωτήματα αιωρούνται επάνω από τα κεφάλια μας, περιμένοντας να ασχοληθούμε μαζί τους, απαντώντας τα.

Πρώτα από όλα, η ρίζα πολλών «κακών» βρίσκεται στους κύριους πυλώνες της κοινωνίας: Το σχολείο και την οικογένεια.

Κατ’ αρχάς, με λύπη παρατηρούμε ότι το πνεύμα του ανθρωπισμού στο σχολείο και γενικότερα στο Κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα δεν υπάρχει. Αν υπήρχε θα «έσωζε» τρόπον τινά την υπάρχουσα κατάσταση της εξαγρίωσης του ανθρώπου και της καθημερινότητάς του.

Αν η σχολική μονάδα στην Κύπρο είχε ένα αληθινό ανθρωπιστικό ενδιαφέρον και προσανατολισμό, θα έκανε τα παιδιά – ήδη από τα πιο τρυφερά τους χρόνια – να αγαπούν, να σέβονται, να εκτιμούν ότι καλό και αγαθό υπάρχει στον κόσμο. Θα τα μάθαινε να αγαπάνε και να σέβονται με υγιές τρόπο τον εαυτό τους, τους συνανθρώπους τους και πάνω από όλα, τον Δημιουργό τους, τον ίδιο τον Θεό. Θα τα έκανε να νοιάζονται περισσότερο για το καλό της πατρίδας τους και των συμπατριώτών τους. Θα τα προφύλαγε από κάθε κακοτοπιά. Θα τα φύλαγε από κάθε ανεπίτρεπτη συμπεριφορά και διαγωγή, ώστε ούτε να την αποδεχθούν ως φυσιολογική, ούτε να την υιοθετήσουν στην δική τους συμπεριφορά. Θα τα εφόπλιζε με μια αξιοθαύμαστη αγωγή ανθρωπιάς και φιλανθρωπίας για την μετέπειτα ενήλικη ζωή τους. Γενικότερα, αν το εκπαιδευτικό σύστημα στην Κύπρο είχε ανθρωπιστικό πρόσωπο θα σεβόταν την εύθραυστη και εύπλαστη ψυχή των μικρών παιδιών και θα συναισθανόταν την ύψιστη ευθύνη απέναντί τους. Όμως, βρισκόμαστε πολύ μακριά από αυτό το μοντέλο.

Όσο αφορά τον θεσμό της οικογένειας, μπορούμε να πούμε ότι η οικογένεια είναι ένας θεσμός στον οποίο καλλιεργούνται είτε μύρια καλά είτε μύρια δεινά. Πώς, λοιπόν, ένα παιδί θα σεβαστεί τον εαυτό του και τους άλλους, όταν στο ίδιο του το σπιτικό δέχθηκε την βία, το θυμό, την τρομοκρατία, τον εκφοβισμό; Όταν δεν βίωσε την αγάπη, τον σεβασμό και την συναισθηματική ασφάλεια από τους γονείς του, πώς θα οικοδομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης και συναισθηματικής ασφάλειας έξω από την οικογένειά του; Πώς ένα παιδί θα κατορθώσει να επουλώσει τις πληγές του από μια τέτοια οικογενειακή βία και να μην τις μεταφέρει στο σχολείο και στη μετέπειτα ζωή του, αν δεν τύχει της κατάλληλης ανθρωπιστικής παιδείας και αγωγής στο σχολείο, πλάι σε δασκάλους, παιδαγωγούς που θα τον στηρίξουν ηθικά και συναισθηματικά; Πώς το ίδιο το ψυχικά τραυματισμένο παιδί να μην συμπεριφερθεί και στην ενήλικη ζωή του εχθρικά, απειλητικά και εκφοβιστικά προς τους άλλους, αν δεν τύχει της κατάλληλης ψυχολογικής στήριξης από ειδικούς, οι οποίοι θα είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμοι σε κάθε σχολείο;

Εισηγήσεις για ένα καλύτερο κόσμο χωρίς εκφοβισμό

Υπογραμμίζεται ρητώς ότι το παρόν άρθρο δεν έχει σκοπό ούτε να αιτιολογήσει, ούτε να στιγματίσει, ούτε να ισοπεδώσει τους ανθρώπους, τις καταστάσεις, τους κοινωνικούς θεσμούς. Συνεπώς ούτε και την ίδια την κυπριακή κοινωνία. Με άλλα λόγια, σκοπός της γράφουσας δεν είναι να γενικοποιήσει ότι παντού και σε όλες τις περιπτώσεις υπάρχουν εκφοβιστικές συμπεριφορές, αλλά ούτε και να αποσιωπήσει την ύπαρξή τους και την απειλητική εξάπλωσή τους στην κοινωνία.

Μέλημα του κειμένου είναι να ταρακουνίσει επιτέλους τις συνειδήσεις μας και την συνεπακόλουθη ανάληψη των ευθυνών μας, με την ελπίδα ότι ο καθένας από μας θα προσπαθήσει στο πεδίο της δράσης του να αυτοβελτιωθεί, ώστε το κακό με τον εκφοβισμό να εκλείψει. Κυρίως, να παραδεχθούμε τις πραγματικές διαστάσεις του εκφοβισμού και να μην τις κρύβουμε, αλλά να τις αντιμετωπίζουμε σωστά και όχι μέσα από την λανθασμένη οδό της εκδικήσεως και της αντιπαλότητας, ανταπαντώντας το «κακό έναντι του κακού».

Ελπίδα και στόχος της γράφουσας είναι ο σεβασμός στην αξία του ανθρώπου -όποιος και να είναι αυτός- επιτέλους να εμπαιδωθεί και να ανθήσει στις κοινωνίες καθώς και στην δική μας την κυπριακή.

Είναι καιρός για προβληματισμό, περισυλλογή, ευαισθητοποίηση, ορθόδοξη διεκδίκηση και δράση, έμπρακτη πολιτική για την ορθή αντιμετώπιση του κοινωνικού προβλήματος του εκφοβισμού.

Είναι καιρός η ευγένεια στον άνθρωπο να μην υποτιμάται και να μην γίνεται αντικείμενο χλευασμού, θεωρώντας την ως ανοησία ή αδυναμία. Γιατί απλά η ευγένεια είναι αρετή και δηλώνει μια ανώτερη ποιότητα ψυχική.

Είναι καιρός ο άνθρωπος που απειλείται από εκφοβισμό να μην στιγματίζεται.

Είναι καιρός όποιος είναι ο «θύτης» εκφοβισμού να του υποδεικνύεται η φαυλότητα της συμπεριφοράς του, να σωφρωνίζεται και να διορθώνεται, αλλιώς να αποχωρεί από το πεδίο δράσης του μέχρι να διορθωθεί ουσιαστικά και έμπρακτα.

Είναι καιρός όποια εκφοβιστική συμπεριφορά προκαλεί σοβαρή ηθική και ψυχολογική βλάβη στους άλλους ανθρώπους, να αναχαιτίζεται από τις υφιστάμενες νομοθετικές ρυθμίσεις μέσω νομικών κυρώσεων, οι οποίες θα στέκουν σαν τροχοπέδι στην μάστιγα του εκφοβισμού.

Είναι καιρός να επανέλθουμε στον αληθινό μας προορισμό που δεν είναι άλλος από την ίδια την Αγάπη και το Φως. Και αυτό το Φώς το αληθινό, θα το βρούμε μόνο στην πηγή κάθε αγαθού στον Θεό και Κύριό μας Ιησού Χριστό.

Συμπερασματικά, θα ήταν καλό να έχουμε πάντοτε κατά νου ότι κάθε κακή, απάνθρωπη και ταπεινωτική συμπεριφορά είναι ασθένεια της ψυχής που χρίζει ουσιαστικής θεραπείας. Ο άλλος άνθρωπος δεν μας φταίει σε τίποτα. Ο άλλος είναι μονάχα ο καθρέφτης για να δούμε την αληθινή εικόνα του εαυτού μας, είτε αυτή είναι φωτεινή είτε σκοτεινή.

Η θεραπεία βρίσκεται μέσα μας, στο βάθος της ψυχής μας. Η επιλογή βρίσκεται πάντοτε στα χέρια μας. Εμείς αποφασίζουμε, εάν θέλουμε να παραμείνουμε στο σκοτάδι της κακίας ή στο φώς της αγάπης.

Αξίζει λοιπόν τον κόπο να προσπαθήσουμε να κτίσουμε ένα κόσμο γεμάτο αγάπη και όχι γεμάτο έχθρες και μίσος, ξεκινώντας από τον ίδιο μας τον εαυτό.

Ας προσπαθήσουμε να θυμόμαστε την αλήθεια της Ορθόδοξης χριστιανικής μας πίστεως, πως η ψυχή μας και η κάθε ψυχή αξίζει περισσότερο από το χρυσό όλου του κόσμου.

Επομένως, αξίζει πάντοτε αξιοπρεπούς μεταχείρισης.

Αφού πλαστήκαμε από την άπειρη Αγάπη του Θεού μας κι αφού είμαστε πλασμένοι, προορισμένοι για να αγαπάμε και να αγαπιόμαστε, πώς είναι δυνατό να συμπεριφερόμαστε χωρίς αγάπη; Πώς είναι δυνατό να λεγόμαστε άνθρωποι, αν δεν αγαπάμε όλους ανεξαιρέτως και αδιακρίτως; Πώς είναι δυνατό να αγαπάμε αληθινά, χωρίς να αγαπάμε τον Κύριο Ιησού Χριστό, την μόνη αληθινή Πηγή της Αγάπης;

Μια αναφορά στα έργα του πατέρα της νεοελληνικής λογοτεχνίας Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

Η ηχογράφηση έγινε στον ραδιοφωνικό σταθμό της Ιεράς Μητροπόλεως Λεμεσού. Διαβάζει ο Πρωτοσύγκελλος της Ι.Μ. Λεμεσού Αρχιμανδρίτης Ισαάκ.

Η εισαγωγή και σταδιακή καθιέρωση κατά την διάρκεια του 18ου αιώνα, νέου στιχηραρικού μέλους, συντόμου και εντελώς διαφορετικού σε σχέση με την προηγούμενη αργή μελισματική παράδοση των στιχηρών Γερμανού Νέων Πατρών και Χρυσάφη του Νέου, θέτει μεταξύ άλλων και το ζήτημα της προέλευσης του νέου είδους μελοποιίας. Πιο συγκεκριμένα, τίθεται εύλογα το ερώτημα από πού θα μπορούσε να αντλήσει το μελοποιητικό υλικό ο συνθέτης προκειμένου να συνυφάνει το νέο στιχηραρικό μέλος όταν σύνολη η παράδοση των στιχηρών ήταν αργή? Είναι δηλαδή το νέο στιχηράριο μια «εκ του μηδενός» δημιουργία εμπνευσμένη αποκλειστικά από τους Πατριαρχικούς δασκάλους (Ιωάννη Τραπεζούντιο, Δανιήλ Πρωτοψάλτη, και Πέτρο Λαμπαδάριο) ή εδράζεται σε κάποια προφορική παράδοση συντομότερης ψαλμώδησης των στιχηρών, η οποία και καταγράφεται για 1η φορά τον 18ο αιώνα? Σε κάθε περίπτωση, θα μπορούσε η αργοσύντομη παράδοση των ειρμολογικών τροπαρίων όπως διαμορφώθηκε με τις επώνυμες μελοποιήσεις του Ειρμολογίου κατά την διάρκεια του 17ου αιώνα, να επηρέασε το στιχηραρικό μέλος και να συνέβαλλε στην διαμόρφωση του νέου στιχηραρικού είδους;

Η απάντηση σε τέτοιου είδους ερωτήματα προϋποθέτει μια συγκριτική μελέτη των θέσεων μεταξύ των δύο γενών μελοποιίας, προκειμένου να εξεταστεί η σημειογραφία, η μορφολογική συσχέτιση και η ερμηνεία τους κατά την χρονική περίοδο γένεσης και καθιέρωσης του νέου στιχηραρικού είδους. Από τις διάφορες πτυχές του θέματος που η δική μου τουλάχιστον έρευνα έχει αναδείξει, στην παρούσα ανακοίνωση θα προσπαθήσω να δείξω την επίδραση που έχει ασκήσει το ειρμολογικό μέλος του 17ου αιώνα στη σύνθεση του νέου στιχηραρικού μέλους. Εστιάζοντας σε νεότερες μορφολογικά θέσεις διατονικών ήχων, θα δείξω το πώς οι εν λόγω ειρμολογικές θέσεις επηρεάζουν αρχικά ελάχιστα μέλη του παλαιού στιχηραρίου (στιχηρά αναστάσιμα και αυτόμελα), και πως στη συνέχεια με την σύντομη εξήγηση περνούν στο νέο στιχηράριο, όπου και θα τις εξετάσω διατρέχοντας τους σταθμούς του νέου είδους: α. Το Αναστασιματάριο Κυριάκου Κουλιδά (Παντελ.942) β. Το Αναστασιματάριο Δανιήλ Πρωτοψάλτη (Ξηροπ.374) και γ. Το Δοξαστάριο-Αναστασιματάριο Πέτρου του Πελ/σίου (Mingana7-MIET 16).

Ήχος τέταρτος
Α. Θα αρχίσω την παρουσίαση των θέσεων, με την γνωστή καταληκτική γραμμή των στιχηραρικών και ειρμολογικών τροπαρίων του τετάρτου ήχου στον φθόγγο βου.

Σύμφωνα με την έρευνα στο παλαιότερο ρεπερτόριο, καταληκτικές γραμμές μια φωνή πάνω από την βάση σε στιχηρά του δ΄ ήχου, εντοπίζονται στα τέλη περίπου του ΙΣΤ΄- αρχές του ΙΖ΄αιώνα. Για παράδειγμα, σε χφ της Βιβλιοθήκης Κων/νου Ψάχου (αρ.τεκμ70/220) των τελών του 16ου αιώνα, ανάμεσα στα αναστάσιμα στιχηρά του ήχου εντοπίσαμε μια μόνο περίπτωση κατάληξης στον φθόγγο βου «Κύριε ανελθών εν τω Σταυρώ».

(Βιβλιοθήκη Κων/νου Ψάχου) αρ.τεκμ 70/220 φ.192/238

Μια 2η περίπτωση παρόμοιας καταληκτικής θέσης βρίσκουμε στο αυτόμελο τροπάριο «Ο εξ’ υψίστου κληθείς» για το οποίο η χειρόγραφη παράδοση καθ’ όλη την διάρκεια του 17ου αιώνα, θέλει το μέλος του να ολοκληρώνεται στον φθόγγο βου σύμφωνα με τις παρακάτω δύο σημειογραφικές παραστάσεις.

ΕΒΕ 3324 φ.107β

(Χρυσάφη) ΕΒΕ 910 φ.314β

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Όσιος Μάξιμος Καυσοκαλύβης.

Ξεκίνησε κάποτε ο μητροπολίτης Τραϊνουπόλεως* [Γερμανός] με το διάκονό του, για να συναντήσει τον όσιο [Μάξιμο Καυσοκαλύβη].

Θέλοντας μάλιστα να τον δοκιμάσει, αν πράγματι είχε το διορατικό χάρισμα, πήρε στο δρόμο το ράσο του διακόνου και το φόρεσε ο ίδιος. Στο διάκονο φόρεσε τον αρχιερατικό του μανδύα.

Όταν έφτασαν στην καλύβα [του οσίου Μαξίμου], ο δεσπότης μπήκε πρώτος και λέει στον όσιο:
– Ευλόγησον, πάτερ. Ένας αρχιερέας βρίσκεται έξω και επιθυμεί να σε συναντήσει.
– Εσύ είσαι ο αρχιερέας, απάντησε αμέσως ο άγιος. Εσύ ευλόγησε με.
Έβαλε έπειτα ταπεινά μετάνοια.
Ο δεσπότης τον ευλόγησε και τον ασπάσθηκε γεμάτος θαυμασμό.

Τίποτε δεν μπορούσε να ξεφύγει από το εξαιρετικό χάρισμα που κοσμούσε τον όσιο Μάξιμο.

* Πόλη της Θράκης κοντά στον Έβρο.

Από το βιβλίο “Όσιος Μάξιμος Καυσοκαλύβης”, των εκδόσεων της Ιεράς Μονής Παρακλήτου.

Η αμαρτία είναι μεγάλο κακό, γιατί δηλητηριάζει τη ψυχή, βάζοντας μέσα της νοσογόνα σπέρματα· τη λιώνει, τη διαφθείρει και τέλος την οδηγεί στο θάνατο. Όπως οι ασθένειες φθείρουν σοβαρά τα σώματα και τα θανατώνουν, έτσι και οι αμαρτίες τη ψυχή.

Άγιος Νεκτάριος επίσκοπος Πενταπόλεως ο θαυματουργός

Αν και φουρνιστό το χταπόδι, το μαγείρεμα ξεκινά από την κατσαρόλα, για να βγάλει σε εύλογο διάστημα τα υγρά του.

Υλικά
1 μεγάλο χταπόδι (ή 2 μικρότερα), περίπου 1.800 – 2.000 γρ., φρέσκο ή κατεψυγμένο, καθαρισμένο
2 δαφνόφυλλα
3 σκελίδες σκόρδου, χοντροκομμένες (ή όσο σκόρδο μάς αρέσει)
1.500 γρ. πατάτες, κατά προτίμηση βιολογικές, καθαρισμένες και κομμένες σε μέτρια κομμάτια, κυδωνάτες
100 ml ελαιόλαδο
τα φύλλα από 1 ματσάκι φρέσκο δυόσμο (ή μάραθο), ψιλοκομμένα, ή 2 κουτ. σούπας δυόσμος ξερός, κοπανισμένος σε λεπτή σκόνη
αλάτι, φρεσκοτριμμένο πιπέρι

Διαδικασία
Σε μια κατσαρόλα βάζουμε το χταπόδι με τις δάφνες και φρεσκοτριμμένο πιπέρι, σκεπάζουμε και μαγειρεύουμε σε δυνατή φωτιά για περίπου 10 λεπτά, χωρίς να προσθέσουμε καθόλου υγρά – το χταπόδι θα αρχίσει να βγάζει τα δικά του. Μετριάζουμε τη φωτιά και μαγειρεύουμε για περίπου άλλα 20 λεπτά, μέχρι το χταπόδι να βγάλει όλα τα υγρά του.

Σβήνουμε τη φωτιά, βγάζουμε το χταπόδι με μια πιρούνα σε ένα ξύλο κοπής και το κόβουμε σε μέτρια κομμάτια, τα οποία ξαναβάζουμε στην κατσαρόλα. Τα αφήνουμε στην άκρη.

Προθερμαίνουμε το φούρνο στους 180° C. Σε ένα ταψί διαμέτρου περίπου 32 – 36 εκ. βάζουμε τις πατάτες, τις σκελίδες σκόρδου, αλάτι (με μέτρο, γιατί τα υγρά του χταποδιού είναι αλμυρά) και φρεσκοτριμμένο πιπέρι. Περιχύνουμε με τη μισή ποσότητα από το μετρημένο ελαιόλαδο και ανακατεύουμε καλά. Τακτοποιούμε τα κομμάτια του χταποδιού ανάμεσα στις πατάτες και προσθέτουμε όλα τα υγρά που έβγαλε κατά το μαγείρεμά του (και τις δάφνες). Σκεπάζουμε το φαγητό με λαδόκολλα και μετά με αλουμινόχαρτο, για να είμαστε σίγουροι ότι δεν θα διαφεύγει ο ατμός, και ψήνουμε για περίπου 20 – 25 λεπτά. Ξεσκεπάζουμε λίγο το ταψί, ελέγχουμε τα υγρά του φαγητού και, αν έχουν σωθεί, προσθέτουμε λίγο ζεστό νερό. Ξανασκεπάζουμε και συνεχίζουμε το ψήσιμο για άλλα περίπου 20 – 25 λεπτά. Ξεσκεπάζουμε το ταψί και ψήνουμε για περίπου 10 – 20 λεπτά ή μέχρι να μαλακώσει καλά το χταπόδι, να «πιουν» οι πατάτες τα υγρά του και να γίνουν. Αν στο τέλος του ψησίματος το φαγητό έχει παραπάνω ζουμί, το βγάζουμε και το διατηρούμε σε ένα μπολ στο ψυγείο, για να φτιάξουμε κάποια άλλη στιγμή ένα πεντανόστιμο πιλάφι ή λαχανικά (π.χ. πατάτες) γιαχνί.

Σβήνουμε τη φωτιά, αλλά αφήνουμε το φαγητό μέσα στο φούρνο, με μισάνοιχτη την πόρτα, να «ξεκουραστεί» για 10 – 15 λεπτά. Ανακατεύουμε το δυόσμο με το υπόλοιπο ελαιόλαδο και περιχύνουμε με αυτό το χταπόδι και τις πατάτες. Δοκιμάζουμε το αλάτι και σερβίρουμε, συνοδεία πράσινης σαλάτας, με ελιές και φέτες πορτοκαλιού.

Πηγή: gastronomos.gr

Examine your self, who you are. Get to know your nature, that is, that your body’s mortal and your soul’s immortal. Look at yourself carefully, so that you recognize the health and sickness of your soul.

– Στη Δερύνεια, άνοιξε για πρώτη φορά μετά την εισβολή η λεωφόρος Αμμοχώστου – Άνοιξε και το οδόφραγμα Λεύκας – Απλικίου – Παρών ήταν και πατέρας του Σολωμού Σολωμού.
Περίσσευε η συγκίνηση σήμερα στην Κύπρο όπου άνοιξαν το μεσημέρι δύο νέα σημεία διέλευσης από και προς τα κατεχόμενα. Πρόκειται για τα οδοφράγματα Δερύνειας και Λεύκας – Απλικίου.

Στη Δερύνεια, άνοιξε για πρώτη φορά μετά την εισβολή η λεωφόρος Αμμοχώστου. Στο οδόφραγμα Δερύνειας επικράτησε ένταση κατά την διάρκεια κατά την μετακίνηση των συρματομπλεγμάτων. «Παρών» ήταν και πατέρας του Σολωμού ο οποίος κρατούσε μια φωτογραφία του παιδιού  του και δήλωσε πως «Σήμερα είναι σαν να σκοτώνουν ξανά τον γιο μου και επίσημα»! Συγκλονιστική ήταν η στιγμή κατά την οποία η κάμερα του ΣΙΓΜΑ, κατέγραψε εικόνες από το μπαλκόνι το οποίο χρησιμοποίησε ο Κενάν Ακίμ, για να δολοφονήσει το 1996 τον  Σολωμό Σολωμού!Όσοι βρέθηκαν σήμερα εκεί ήταν βαθιά συγκινημένοι και έλεγαν ότι δεν πίστευαν πως θα ζούσαν μια τέτοια ημέρα. Χαρακτηριστικό το περιστατικό ενός πρόσφυγα, που το σπίτι του ήταν μόλις λίγα μέτρα από το οδόφραγμα και για 44 χρόνια δεν μπορούσε να το επισκεφθεί. Μόλις λοιπόν πέρασε το σημείο ελέγχου, στάθηκε μπροστά στο σπίτι του και ξέσπασε σε κλάματα.

Όμως, στην Κάτω Δερύνεια, οι Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες αντίκρισαν κλειστά σπίτια, φράκτες και συρματοπλέγματα. Δεν μπόρεσαν να μπουν καθώς η περιοχή είναι στρατιωτική ζώνη, ενώ οι γνωστές κόκκινες επιγραφές του κατοχικού στρατού ήταν σαφέστατες.

Στο οδόφραγμα Απλικίου, στις 12 το μεσημέρι άρχισε η διέλευση οχημάτων από τις ελεύθερες περιοχές, ενώ λίγο αργότερα πέρασαν το οδόφραγμα και Τουρκοκύπριοι, καθώς στα κατεχόμενα είχε πραγματοποιηθεί μία μικρή τελετή για το άνοιγμα του οδοφράγματος.

Ουρά αυτοκινήτων σχηματιζόταν από την κατεχόμενη πλευρά, ενώ οι Τουρκοκύπριοι υποδέχθηκαν τους Ελληνοκύπριους με δένδρα ελιάς, σε μια άκρως συμβολική κίνηση. Εκατοντάδες Ελληνοκύπριοι πέρασαν και με οχήματα, ενώ έκδηλη ήταν η συγκίνηση ειδικά των προσφύγων της Κάτω Δερύνειας που αντίκρισαν πρώτη φορά τα σπίτια τους.
Με τη φωτογραφία της μητέρας και του πατέρα της, πέρασε σήμερα το οδόφραγμα της Κερύνειας η κα. Γιωργούλλα Φιλοθέου. Η κ. Φιλοθέου, βρισκόταν σήμερα στη Δερύνεια και περίμενε καρτερικά να ανοίξει το οδόφραγμα για να επισκεφθεί το σπίτι της, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Sigmalive!

Η απουσία των γονέων, μεγάλη, ωστόσο πήρε τη φωτογραφία τους μαζί της για να τους δείξει το σπίτι τους. «Είναι οι γονείς μου, τους έφερα να δουν το σπίτι τους. Πέθαναν στη προσφυγιά, δεν άντεξαν τον πόνο», ανέφερε.

Τουρκοκυπριακά ΜΜΕ κάλυψαν απευθείας το άνοιγμα του οδοφράγματος Δερύνειας, ενώ και Τουρκοκύπριοι εργάτες χαιρέτισαν τους πρόσφυγες και μη Ελληνοκύπριους που έσπευσαν να περάσουν από το κατοχικό οδόφραγμα.

Πηγή: newsit.gr

Ο ράφτης δούλευε στα σπίτια των κτηνοτρόφων. Πήγαινε εκεί το πρωί, έτρωγε, κι ύστερα ξεκινούσε τη δουλειά καθισμένος οκλαδόν στην αγκώνα [59] μέχρι να σκοτεινιάσει. «Φεύγανε το βράδυ. Δεν είχαμε και φως για να δουν.» (Χ.Μ, ΣΥΝ.17, ΑΠ.46). Αν δεν είχε τελειώσει τη δουλειά ξαναπήγαινε έως ότου την φέρει εις πέρας. Δεν έραβε μόνο καινούρια ρούχα, αλλά μπάλωνε και τα παλιά. Έκανε τα πιο απαιτητικά μπαλώματα π.χ στις κάπες, για να μη βάζουν νερό, γιατί τα άλλα τα έκαναν οι γυναίκες. Πληρωνόταν με την μέρα. Πριν το ’60, σύμφωνα με τον Γ.Π (ΣΥΝ.22, ΑΠ.47) η πληρωμή γινόταν σε είδος. «Η πληρωμή γινότανε, δεν μιλάμε τώρα για την περίοδο της Κατοχής που γινόταν αποκλειστικά και μόνον με είδος. Στους κτηνοτρόφους η πληρωμή γινότανε με μαλλί, με τυρί τουλουμίshιο, όχι φέτας, γιατί δεν είχε καθιερωθεί, με τυρί τουλουμίshιο και με μυζήθρα και με βούτυρο.» Μετά το ’60 πληρώνονταν οι ραφτάδες σε χρήμα.

Πέρα από την ένδυση ήταν πολύ σημαντική υπόθεση να έχουν οι κτηνοτρόφοι καλά υποδήματα, ειδικά μέχρι τη δεκαετία του ’60, όπου έκαναν την πορεία προς τα χειμαδιά και πάλι πίσω με τα πόδια. Χαρακτηριστικά έλεγε ένας τσοπάνος σε ένα νεαρό κτηνοτρόφο «άμα έχουμε τα πόδια στεγνά μην φοβάσαι τίποτα» (Δ.Μ, ΣΥΝ.9, ΑΠ.48). Για τον λόγο αυτόν φρόντιζαν να επιδιορθώσουν τα παλιά τους παπούτσια στον τσαγκάρη ή αν ήταν επιτακτική η ανάγκη του ζητούσαν να τους φτιάξει καινούρια.

«Ήταν από δέρμα. Δεν υπήρχε ούτε νάιλον ούτε πλαστικό. Δεν υπήρχαν τίποτα. (…) Αυτά ήταν τα τσαρούχια: καρφιά από κάτω κι άκουγες όλο «γκράπ γκρούπ», αλλά δεν έβαζαν νερό. Ήταν ζεστά τα παπούτσια. (…) Δεν μουσκεύαν αυτά τα παπούτσια. Δεν βάζανε νερό. Μόνο αν σ’ έμπαινε από πάνω το νερό. Έτσι εξωτερικά δεν βάζανε νερό. Το γνήσιο, το καλό το δέρμα ήταν επεξεργασμένο δεν ήταν (…) ήταν δέρματα πολύ καλά, σκληρά τότες ήτανε. Αφού όλο τον χειμώνα με αυτά τα τσαρούχια ερχόσουν την άνοιξη εδώ τα ‘φερνες στο τσαγκάρη παράδειγμα για επιδιόρθωση. Κατάλαβες, γιατί βάλε 6-7 μήνες που τα είχες στα πόδια.» (Α.Τ, ΣΥΝ.5, ΑΠ.49).

Στην κατούνα έπρεπε οι γυναίκες να συμπεριλάβουν μεταξύ των πραγμάτων για τον δρόμο τρόφιμα: φασόλια, πράσα, τραχανά, πατάτες, ξύγκι, παστουρμά, ρύζι, μακαρόνια, τουρσί, σκόρδα, κρεμμύδια, τυρί, αλάτι, πιπέρι και σκεύη μαγειρικής: κουβάτες [60] και μεσούρες [61] μπρούτζινες ή ξύλινες, μπαρκάτσα [62] και καρλάμπα [63] ή πυροστιά. Τον παστουρμά τον έφτιαχναν κι εκείνον την περίοδο αυτήν. Έκοβαν το πρόβειο κρέας σε μικρά κομμάτια και έβραζαν χώρια το καθαρό κρέας από τα κόκκαλα. Ύστερα το μαγειρεμένο κρέας με το λίπος το άπλωναν σε ταψιά ως ότου κρυώσει και στη συνέχεια το αποξήραιναν.

«… κι αυτό το τρώγαν. Δεν χαλούσε αυτό το κρέας. Και το βάζαν, το τηγάνιζαν. Θυμάμαι μας το έκανε η μαμά με αυγά. (…) Μας έκοβε από ένα τέτοιο κομμάτι που είχε κομματάκια μέσα αυτό και μπόλικο λίπος, βούτυρο όλο αυτό, το ‘βαζε στο τηγάνι και έλιωνε και έβαζε και αυγά μετά από πάνω η μαμά. Γινότανε… ωωω. Αλλά ήτανε καλό για το κρύο. Το ‘θέλαν οι βοσκοί που ήταν κρυωμένοι το βράδυ, να πιούνε και κανένα κρασί και τσίπουρο για να ζεσταθούν.» (Ε.Μ, ΣΥΝ.17, ΑΠ.50).

Λίγες μέρες πριν την αναχώρηση των κτηνοτρόφων οι γυναίκες έψηναν μεγάλες ποσότητες ψωμιού για να φτάσουν σχεδόν για όλες τις μέρες του ταξιδιού, άλλο ψωμί για τα σκυλιά (από καλαμποκίσιο αλεύρι) κι άλλο για τους ανθρώπους. Φρόντιζαν να ξεροψήνουν το ψωμί για να μην μουχλιάσει γρήγορα. Έφτιαχναν και πίτες, για να έχουν έτοιμο φαΐ οι κτηνοτρόφοι, για τις πρώτες μέρες τουλάχιστον.

Άλλη μια υποχρέωση των κτηνοτροφικών οικογενειών πριν αναχωρήσουν για τα χειμαδιά βαρύνουσας σημασίας ήταν να τιμήσουν τους αποθανόντες συγγενείς τους. «Πρέπει εδώ να πούμε ότι ο λαός του Μετσόβου είναι ευσεβής λαός. Και θέλω να το τονίσω αυτό για τον εξής λόγο. Δεν φεύγανε ποτέ οι τσοπαναραίοι εάν προηγουμένως δεν τακτοποιούσανε το τελευταίο μνημόσυνο για τους δικούς τους ανθρώπους, για τους νεκρούς.» (Γ.Π, ΣΥΝ.22, ΑΠ.51). Επειδή το καθιερωμένο Ψυχοσάββατο τελείται το Σάββατο πριν την Απόκρεω, που πάντα συνέπιπτε με την περίοδο όπου έλειπαν οι κτηνοτρόφοι στα χειμαδιά, για τον λόγο αυτόν στο Μέτσοβο, που ήταν κατεξοχήν κτηνοτροφικό χωριό, είχε καθιερωθεί και μια επιπλέον μέρα αφιερωμένη στην μνήμη των κεκοιμημένων ανήμερα της εορτής του ευαγγελιστή Λουκά, στις 18 Οκτωβρίου, το λεγόμενο «Λουτσούνου »[65].

«Το τελευταίο μνημόσυνο που εμείς το λέμε στο Μέτσοβο «Λουτσούνου». Η λέξη σημαίνει «Λουκάς», αλλά το «Λουτσούνου» σημαίνει ο φωτεινός, ο φωτεινός Λουκάς (…) Στις 18 Οκτωβρίου κάθε χρόνο στην… οι εκκλησίες του Μετσόβου έχουν μία τέτοια τάξη σ’ αυτό το μνημόσυνο, όλοι θα κάνουν κόλλυβα. Θα πρέπει ο δίσκος της κάθε νοικοκυράς… (…) Συναγωνισμός, ποιος να κάνει το καλύτερο, το ωραιότερο, τον πιο ωραίο σταυρό να έχει και αγγελάκια από την μια μεριά και από την άλλη τ’ αρχικά γράμματα των νεκρών… Έτσι λοιπόν τακτοποιούσαν και τους νεκρούς τους κατ’ αυτόν τον τρόπο και …» (Γ.Π, ΣΥΝ.22, ΑΠ.52).

«Τώρα τον φτινόπωρο φεύγουν οι τσοπαναραίοι και ‘κει που φεύγουνε, γιατί δεν έμεναν εδώ οι οικογένειες έκαναν μνημόσυνο. Βάλαμαν το στάρι. Την Παρασκευή το βράδυ και το Σάββατο το πρωί. Και « Α μωρέ να κάνουμε ένα λουτσούνου, γιατί θα φύγουμε τώρα και…» (…) Βάλαμαν στάρι. Πρόσφορο δίναμαν το Σάββατο το πρωί και βάλαμαν και τα ονόματα. Ου, λουτσούνου. Έτσι το λέγαν το βλάχικο, γιατί θα φύγουν οι άντρες. (…) γιατί έρχεται τις απόκριες. Δεν έρχεται τις απόκριες; Αλλά δεν είναι οι άντρες εδώ τότες. Α, ε, έτσι το ‘χανε βρει απ’ τις γιαγιάδες παραγιαγιάδες. Έτσι το ‘χανε βρει.» (Α.Μ, ΣΥΝ.28, ΑΠ.53).

«(…) κάναν το μνημόσυνο, το ψυχοσάββατο και μαζεύαν όλες τις ψυχές για να είναι ήσυχοι όλο τον χειμώνα. Και μετά την άνοιξη το κάναν πάλι, όποτε γίνεται το ψυχοσάββατο, που γίνεται παντού την άνοιξη. Το φθινόπωρο δεν γίνεται κάπου αλλού. Εδώ μόνο γίνεται. (…) Εδώ που έχουμε δυο ενορίες γινόταν στις δυο ενορίες. Στην Αγία Παρασκευή, στους Αγίους Αποστόλους και στον Άγιο Δημήτριο ή στον Άγιο Χαράλαμπο. (…) Εκεί, η πάνω ενορία πήγαινε στην Αγία Παρασκευή, η κάτω ενορία στην κάτω [66]. Εκεί φέρναν στάρια, πρόσφορα… Το κάθε σπίτι έκανε shτάρι και το πήγαινε στην εκκλησία και το διάβαζε. (…) Με ζάχαρη, καρύδια, κανέλλα, γαρύφαλλο, όπως κάνουν τα shτάρια. (…) με το πρόσφορο πηγαίνουμε και τα ονόματα των… υπέρ των ψυχών και… τα διάβαζε ο παπάς στην εκκλησία. Και γινόταν πάππου προς πάππου. (…) Πριν φύγουν οι κτηνοτρόφοι.» (Α.Μ, ΣΥΝ.15, ΑΠ.55).

Έχοντας τακτοποιήσει τους ζώντες αλλά και τους αποθανόντες οι κτηνοτρόφοι ήταν έτοιμοι να αναχωρήσουν για τα χειμαδιά.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Παραπομπές:

60. «cuvátă: 1) [ΕΔΩ] βαθύ σκεύος (συνηθ. ξύλινο) διαφόρων μεγεθών για το σερβίρισμα φαγητού, 2) βαθουλό ξύλινο σκεύος με καπάκι στο οποίο φυλάσσεται κάποιο συστατικό μαγειρικής (αλάτι, ρίγανη κ.ά), 3) φυσικό κοίλωμα που συγκρατεί νερό το οποίο πίνουν τα ζώα» (Δασούλας, 2013, σ. 86).
61. «mesúră: βαθουλό πιάτο, σουπιέρα» (Δασούλας, 2013, σ. 152).
62. «bărcátşă: κακκάβι» (Δασούλας, 2013, σ. 58).
63. «cărlámbă: (παλιότερα στην κτηνοτροφία) ξύλο (σχήματος κεφαλαίου γράμματος Γ) που χρησιμοποιούνταν για να κρεμούν τη χύτραπάνω από την φωτιά (στη στάνη ή σε υπαίθριο χώρο)» (Δασούλας, 2013, σ. 70).
64. Η Ορθόδοξη Εκκλησία ορίζει δυο Σάββατα ως κατεξοχήν Ψυχοσάββατα, δηλ. τα Σάββατα εκείνα όπου μνημονεύονται οι κεκοιμημένοι. Το ένα είναι το Σάββατο πριν την Απόκρεω και το άλλο το Σάββατο πριν την Πεντηκοστή.
65. «Lutşúnu: 1) η ημέρα της εορτής του Αγίου Λουκά, του ευαγγελιστή, 2) πάνδημο μνημόσυνο των νεκρών που τελείται την ημέρα της γιορτής του Αγίου Λουκά» (Δασούλας, 2013, σ. 144). Για το πώς καθιερώθηκε το έθιμο αυτό βλ. Γ. Πλατάρης- Τζίμας (2005, σ. 13).
66. Η Α.Μ εξηγεί ποια είναι η πάνω και η κάτω ενορία: «Με τον δρόμο ήταν παλιά, από ‘δω, όπως τους χώριζε ο δρόμος, ως το δημοτικό σχολείο και πάνω, απ’ το δημοτικό σχολείο και πάνω ανήκε στην πάνω ενορία. Απ’ το δημοτικό σχολείο και κάτω ανήκε στην κάτω ενορία.» (ΣΥΝ. 15, ΑΠ.54).

Η συνάντηση μεταξύ θεολογίας και ψυχολογίας γίνεται στον εσωτερικό άνθρωπο. Για το θέμα αυτό έγραψε ο Δ. Κυριαζής: Πιστεύω ότι σε αυτή την περιοχή, της κατανόησης του ανθρώπου και ιδιαίτερα του «εσωτερικού ανθρώπου», μπορεί να αναπτυχθεί ένας πολύ δημιουργικός διάλογος μεταξύ θεολογίας και ψυχιατρικής και ιδιαίτερα μεταξύ ορθόδοξης χριστιανικής θεολογίας και ψυχανάλυσης … Η ψυχοθεραπεία, δηλαδή η προσπάθεια κατανόησης, προαγωγής της επίγνωσης και της ψυχολογικής αλλαγής του υποκειμένου δια του λόγου, στηρίζεται ακριβώς στην κλινική θεωρία και στην κλινική θεραπευτική τεχνική. Εκτιμώ ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας ακολούθησαν εν μέρει έναν ανάλογο δρόμο κλινικής παρατήρησης και θεωρητικής σύνθεσης, υποδεικνύοντας ορισμένη ποιμαντική συμβουλευτική, καθοδήγηση, πρακτική και άσκηση [202].

Γενικότερα στην εκκλησιαστική παράδοση οι πατέρες από τους πρώτους αιώνες γνώρισαν αυτό που ονομάζεται στην εποχή μας ψυχολογία του βάθους. Η σύγχρονη ψυχολογία του βάθους, ερευνά τον βυθό της προσωπικότητας του ανθρώπου και τον βοηθά στην προσπάθεια της αυτογνωσίας του. Ο άνθρωπος δεν γνωρίζει τον εαυτό του και για αυτό δεν είναι ειλικρινής ούτε με τον εαυτό του ούτε με τους άλλους ανθρώπους. Και η ποιμαντική ψυχολογία του βάθους της Ορθόδοξης Παράδοσης έχει έναν από τους στόχους της την αποκάλυψη της απάτης που μπορεί να βιώσει ο πνευματικός άνθρωπος σαν αυθεντική αλήθεια [203].

Ο άγιος Μακάριος Αιγύπτιος, ένας από τους νηπτικούς πατέρες, ήδη από τον 4ο αιώνα αποκάλυψε πως η ψυχή του ανθρώπου Έχει μέλη πολλά και βάθος πολύ [204]. Η ύπαρξη του υποσυνειδήτου, η ψυχολογική λειτουργία της απώθησης και άλλες σύγχρονες ανακαλύψεις της ψυχολογίας ήταν γνωστές από νωρίς στην ορθόδοξη παράδοση. Ο ψυχολογικός πλούτος των πατερικών συγγραμμάτων μπορούν να αποτελέσουν ένα κοινό πεδίο συνάντησης και διαλόγου μεταξύ της ψυχολογίας και της ορθόδοξης θεολογίας [205].

Η θεραπεία του ανθρώπου από τα αδιέξοδα και τα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας είναι περισσότερα από ποτέ. Στην λύση και στην αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών προσανατολίστηκαν πολλές από τις σύγχρονες επιστήμες, ώστε να δώσουν μία προοπτική διεξόδου στον σύγχρονο άνθρωπο. Η ψυχανάλυση είναι μία από αυτές τις προσπάθειες για την θεραπεία και την αντιμετώπιση των ψυχικών προβλημάτων, τα οποία έχουν πολλαπλασιαστεί από τον σύγχρονο τρόπο ζωής του ανθρώπου. Η θεραπευτική πρόταση του Rogers εστιάζει στα προβλήματα αυτά, τα οποία δημιουργούνται λόγω της σύγκρουσης του ιδεατού εαυτού με την πραγματικότητα. Οι δυσκολίες αυτές υπερβαίνονται, όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο, με την σχέση του θεραπευτή – θεραπευόμενου και την σταδιακή ανακάλυψη του προσώπου του δεύτερου με την αυθεντικότητα, την άνευ όρων αποδοχή και την ενσυναίσθηση του πρώτου.

Η Εκκλησία με τα μυστήριά της και ειδικότερα με το μυστήριο της εξομολόγησης δίνει στον άνθρωπο την δυνατότητα της θεραπείας από την αμαρτία, η οποία είναι η αιτία των παθών του ανθρώπου και πολλών κοινωνικών προβλημάτων, μέσω της προσωπικής συνάντησης του ανθρώπου με τον Θεό. Η Εκκλησία θεραπεύει ουσιαστικά τον άνθρωπο με αυτό που είναι. Το γεγονός της Εκκλησίας και η ενσωμάτωση του ανθρώπου σε Αυτήν δίνουν την δυνατότητα της σωτηρίας. Η θεραπεία δεν πραγματοποιείται την ώρα του μυστηρίου αλλά αποτελεί μια σταδιακή πορεία, η οποία ξεκινά με την ένταξη του ανθρώπου μέσα στην κοινωνία της Εκκλησίας ως ένα οντολογικό γεγονός και καταλήγει στην Βασιλεία του Θεού [206].

Συγκεκριμένα στις δύο διαφορετικές οπτικές, τις οποίες μελετάμε στην παρούσα εργασία, υπάρχουν αναμφίβολα σημεία συνάντησης όπως και σημαντικές διαφορές. Έννοιες όπως το πρόσωπο, η ελευθερία, η αγάπη, η σχέση, η ψυχοσωματική αντιμετώπιση του ανθρώπου, ο διάλογος, η έμφυτη καλοσύνη του ανθρώπου κ.ά. είναι μερικά από εκείνα τα στοιχεία που υπάρχουν ομοιότητες αλλά ταυτόχρονα και μεγάλες διαφορές. Αυτές οι αντιθέσεις αλλά και τα σημεία σύγκλισης των δύο προτάσεων θα αναφερθούν και θα αναλυθούν στο παρόν κεφάλαιο.

Πριν γίνει μία διεξοδική αναφορά στα σημεία αυτά θα έπρεπε να τονισθεί ότι μεταξύ των δύο αυτών θεραπευτικών προτάσεων που εξετάζονται στην παρούσα εργασία υπάρχει μία μεγάλη και ανυπέρβλητη διαφορά. Η ψυχοθεραπεία και γενικότερα η ψυχολογία έχουν ένα ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα ενώ η θεραπεία μέσα στην Εκκλησία έχει ένα θεανθρώπινο χαρακτήρα. Το υπερβατικό στοιχείο της εξομολόγησης δεν μπορεί να κατανοηθεί από την επιστημονική και ανθρωποκεντρική γνώση της ψυχιατρικής προοπτικής. Ο αποκλεισμός του θεϊκού παράγοντα από την ψυχολογία και την ψυχιατρική γεννούν κάποιες μεγάλες και αξεπέραστες διαφορές με την ορθόδοξη θεραπευτική. Στόχος της ψυχανάλυσης είναι η ελεύθερη επιλογή για την καλύτερη αντιμετώπιση της καθημερινότητας του ανθρώπου και όχι η υιοθέτηση μίας ιδεολογίας από αυτόν. Ενώ στην Εκκλησία η προσωπική σχέση με τον Θεό επαναπροσδιορίζει τον άνθρωπο ως πρόσωπο και του δίνει την δυνατότητα της αυτογνωσίας.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Παραπομπές:

602. Δημήτρης Κυριαζής, «Προλεγόμενα για μια θεραπεία της ψυχής» στο Θεολογία και ψυχιατρική σε διάλογο (Αθήνα : Αποστολική Διακονία, 1999) σ. 24.
603. Ιωάννης Κορναράκης, Εγχειρίδιο ποιμαντικής ψυχολογίας (Θεσσαλονίκη : Αφοί Κυριακίδη, 2007) σ. 15.
604. Μακάριος ο Αιγύπτιος Ομιλίαι πνευματικαί, Ν΄, ΒΕΠΕΣ 41, σ. 354.
605. Ιωάννης Κορναράκης, Εγχειρίδιο ποιμαντικής ψυχολογίας, ό.π., σ. 22.
606. Ιωάννης Ζηζιούλας, «Νόσος και θεραπεία» ό.π., σσ. 149-150.

Είναι γνωστή σε όλους μας η έξοχη παραβολή του Καλού Σαμαρείτου. Διδακτική και πάντα επίκαιρη. Ο νομικός που πλησίασε τον Ιησού για να τον ρωτήσει πως θα μπορέσει να κληρονομήσει την αιώνιο βασιλεία δυσκολευόταν να καταλάβει ποιος είναι ο πλησίον του…

Ήταν απόγευμα που επέστρεφα από το χωριό μου, το Σταυροδρόμι της κακοτράχαλης Γορτυνίας. Όταν πέρασα τα διόδια του Σπαθοβουνίου Κορινθίας και πήρα τον ανήφορο, το δεξιό πισινό λάστιχο του γηραλέου ΝΙΣΣΑΝ, ξεφούσκωσε και η ζάντα φίλησε την άσφαλτο.. Σταμάτησα δεξιά κοντά στο ρείθρο. Έβαλα τις προβλεπόμενες σημάνσεις και προσπάθησα με το γρύλο να αφαιρέσω το ξεφουσκωμένο λάστιχο. Ο γρύλος όμως ήταν μικρός και αδύνατος για να καλύψει το πρανές του ρείθρου και όλες οι προσπάθειές μου απέβησαν ατελέσφορες.

Δεν είχα άλλη επιλογή, παρά μόνο να ζητήσω τη βοήθεια από τους διερχόμενους οδηγούς. Άρχισα να κάνω το γνωστό ωτο-στοπ. Πίστευα ότι από τους πολλούς κάποιος θα εφιλοτιμείτο να με βοηθήσει. Τίποτα όμως. Με έβλεπαν και … αντιπαρείρχοντο.

Μερικοί γελούσαν περιπαιχτικά και μού έδειχναν τον επόμενο.. Άλλοι εμόρφαζαν με συμπάθεια και πατούσαν γκάζι… Άλλοι κουνούσαν το κεφάλι αποδοκιμαστικά, σαν να μού έλεγαν καλά να πάθεις, αφού δεν προνόησες σωστά. Περνούσε η ώρα και σιγά-σιγά άρχιζε να με κυριεύει ο φόβος ότι θα υποστώ αφάνταστη ταλαιπωρία.

Ήταν Κυριακή. Ο παπα-Νικόδημος το πρωί είχε διαβάσει στο χωριό μου το Ευαγγέλιο. Ήταν η παραβολή του Καλού Σαμαρείτου.

Καθώς με έπιανε σιγά-σιγά η απελπισία ήρθε ανεπαίσθητα στο μυαλό μου η παραβολή αυτή, που είχα ακούσει το πρωί στη λειτουργία. Εγώ ήμουνα το θύμα των ληστών, που αιμορραγούσα και ήμουν γεμάτος πληγές, ημιθανής πεσμένος στην άκρη του δρόμου, περιμένοντας έλεος και ευσπλαχνία. Οι διερχόμενοι οδηγοί ήσαν ο ιερέας και ο λευίτης που περνούσαν και έφευγαν, όπως λέει η παραβολή: «..και ιδών αυτόν αντιπαρήλθεν..».

Οι σκέψεις αυτές μού έδωκαν δύναμη και ελπίδα ότι θα ξαναφάνει κάποια στιγμή ο Καλός Σαμαρείτης για να μού ..δέσει τις πληγές και να με .. σώσει! Πέρασε όμως πολλή ώρα και δεν φαινόταν κανένας εύσπλαχνος να σταθεί και να μού δώσει χείρα βοήθειας. Οι ελπίδες μου εξανεμίστηκαν και δεν ήξερα τι να κάνω για να βγω από το αδιέξοδο.

Εκείνη τη στιγμή αθόρυβα, ένα κλειστό βαν, με αναμμένα αλάρμ, σταματάει ανάλαφρα και απαλά δίπλα μου. Ένας ρασοφόρος, με μοναχικό σχήμα, κατεβαίνει και με καθησυχάζει. Αδελφέ ηρέμησε. Θα τα ταχτοποιήσουμε όλα.

Κατεβάζει από το βαν ένα μεγάλο γρύλο και με ζηλευτό επαγγελματισμό βγάζει το λάστιχο και αρπάζει τη ρεζέρβα για να την τοποθετήσει. Η ρεζέρβα όμως δεν ταίριαζε. Εγώ πήγα να καταρρεύσω. Θα βρούμε λύση αδελφέ. Μπες μέσα και πάμε στην Κόρινθο σε βουλκανιζατέρ. Όταν τελειώσαμε δεν με άφησε. Γυρίσαμε στον τόπο που με πήρε. ‘Εβαλε το λάστιχο και μού ευχήθηκε καλό ταξίδι. Του ζητούσα επίμονα να του δώσω κάποιο ποσό. Να μού πει το όνομά του. Τη Μονή που ανήκει.. Τίποτα, τίποτα. Έφυγε, όπως ήρθε. Ανάλαφρα. Σαν ζέφυρος που δροσίζει, ζωογονεί και φεύγει… Σαν Άγγελος που εκτελεί το παράγγελμα του Κυρίου και επιστρέφει με αθόρυβα φτερουγίσματα στην παρά τω Κυρίω θέση του.

Συνεχίζοντας το ταξίδι προς την Αθήνα εσκεφτόμουνα ότι του Καλού Σαμαρείτη ούτε το όνομα γνωρίζουμε, ούτε τον τόπο κατοικίας του, ούτε το επάγγελμά του, ούτε το σκοπό του ταξιδιού του. Ο ευεργετημένος και σωσμένος φαίνεται να μην έμαθε ποτέ κι αυτός ποιος ήταν αυτός που τον έσωσε και πόσα ξόδεψε για τη σωτηρία του.

Ο δικός μου Καλός Σαμαρείτης, «της ερήμου πολίτης και εν σώματι Άγγελος», δεν έδωκε το όνομά του, δεν ανέφερε τη Μονή της εγκαταβίωσής του, δεν δέχτηκε αντάλλαγμα. Ήταν ένας σύγχρονος Καλός Σαμαρείτης, ένας εύσπλαχνος μοναχός, ο οποίος οδεύων εκείνη την ώρα στο σημείο του συμβάντος και ιδών με, ουκ αντιπαρήλθεν!..

Ο πνευματικός και νοητικός γίγαντας της Ορθοδοξίας Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς – μοναχός, αρχιεπίσκοπος και διακεκριμένος θεολόγος, την περισσότερη ζωή του την αφιέρωσε στον θεολογικό αγώνα για την βασική αλήθεια: Πως είναι δυνατόν, να γνωρίσουμε τον Ζώντα Θεό μέσω της προσωπικής μας εμπειρίας με αυτόν, καθώς ο ίδιος ο Θεός έζησε και έδρασε μαζί με τον άνθρωπο.

Εννέα επιστολές τις οποίες έγραψε ο Άγιος Γρηγόριος στη διάρκεια από το 1338 έως και το 1341 – Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων οι σύγχρονοι του αλλά και οι μεταγενέστεροι, θεωρούν τοις επιστολές αυτές από τα πιο σπουδαία συγγράμματα του Παλαμά [1]. Οι επιστολές αυτές χωρίζονται σε τρεις ομάδες και κάθε ομάδα αποτελείται από τρία βιβλία (ομιλίες). Με αυτές αρχικά να πολεμά τις διδασκαλίες και έπειτα τις γραπτές επιθέσεις του Καλαβρού φιλοσόφου Βαρλαάμ. Αυτές οι επιστολές λέγονται και τριάδες. Την έκφραση ¨ησυχία¨ τη συναντάμε στα κείμενα των συγγραφέων νηπτικών μοναχών του τετάρτου αιώνα, οι οποίοι προτρέπουν στον αναχωρητικό τρόπο ζωής, όσους είναι αφοσιωμένοι στην συνεχή προσευχή. Οι μοναχοί που ασκούσαν τέτοιο τρόπο ζωής ήταν γνωστοί ως ησυχαστές. Ο Βαρλαάμ αμφισβητούσε αυτόν τον τρόπο άσκησης της θεωρίας του Θεού, και εμπειρίας του Θείου φωτός. Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς είναι υπερασπιστής των μοναχών αυτών στη διαμάχη με τον Βαρλαάμ.

Για τη χρονολόγηση της ενάρξεως της ησυχαστικής έριδας υπάρχουν τρείς χρονολογίες: Η πρώτη είναι της συμμετοχή του Βαρλαάμ σε συζητήσεις με τους αντιπροσώπους του πάπα τον χειμώνα του 1333-1334, η δεύτερη της μετάβασης του στη Δύση στις αρχές του 1339, και η τρίτη της συγκλήσεως συνόδου στην Κωνσταντινούπολη το 1341 [2].

Η παρούσα μελέτη διαρθρώνεται σε τέσσερα κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο αναφέρονται στοιχεία του βίου του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο οποίος διέπρεψε στην ερημική άσκηση, διακρίθηκε ως Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης για τα πλούσια ποιμαντικά του προσόντα, αποδείχθηκε έξοχος θεολόγος και αναδείχθηκε απαράμιλλος υπερασπιστής της ορθόδοξης πίστης, καθώς έγραψε τις περίφημες τριάδες στη διαμάχη που ξέσπασε με τον Βαρλαάμ Καλαβρό. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύουμε την πρώτη τριάδα που είναι και η πρώτη επιστολή ως απάντηση που δίνει ο Παλαμάς στον μοναχό. Ο Βαρλαάμ ισχυριζόταν πως χωρίς παιδεία και φιλοσοφία η αγιότητα ή κάποια ηθική αρετή δεν αρκούν για την απαλλαγή από την άγνοια. Ο Παλαμάς δεν είναι αντίθετος με την ενασχόληση με τη φιλοσοφία, θεωρεί πως η φιλοσοφία είναι χρήσιμη, πως γυμνάζει και ανοίγει τους οφθαλμούς της ψυχής, αλλά αρκεί να μην εμποδίζει την επίδοση στην αληθινή γνώση, την είσοδο στην ψύχη, το φόβο του Θεού. Στο τρίτο κεφάλαιο αναλύουμε τη δεύτερη τριάδα η οποία είναι αφιερωμένη στη Θέωση κατά Χριστόν. Συγκεκριμένα στην παιδεία, «στους λόγους», στην προσευχή και στο ιερό φως. Στο τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο περιγράφουμε την τρίτη τριάδα η οποία κάνει λόγο για την θεία ουσία και τις ενέργειες του Θεού. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ομιλεί για την μέθεξη της θεότητας, επεξεργάζεται λεπτομερέστερα τα σχετικά με την διάκριση, την ουσία και την ενέργεια. Ομιλεί για άναρχες δυνάμεις του Θεού όπως την προνοητική και προγνωστική δύναμη. Τέλος, παρατίθενται τα συμπεράσματα της μελέτης και ακολουθούν οι πηγές που χρησιμοποιήθηκαν.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Παραπομπές:

1. Св. Григорије Палама, «ТРИЈАДЕ», Βελιγράδι Σίμπενικ 2008, σ. 5.
2. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων σ. 7.

Φίλοι μου αναγνώστες η αντίστροφη μέτρηση για τον εορτασμό της μεγάλης εορτής -της Μητρόπολης των εορτών- που είναι τα Χριστούγεννα ξεκινάει.

Με συγκίνηση και πάλι περιμένουμε να φτάσουν οι άγιες ημέρες του Δωδεκαημέρου που περιλαμβάνουν τον εορτασμό της Γεννήσεως του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού, την εορτή του Αγίου Βασιλείου του μεγάλου (Ημέρα Πρωτοχρονιάς), και τα Θεοφάνεια με τη μνήμη του Τιμίου Προδρόμου, για να μας αγιάσουν και για να μας χαρίσουν για μια ακόμη χρονιά, την θαλπωρή που ακτινοβολούν αυτές οι φιλόθεες ημέρες.

Δυστυχώς συχνά ακούμε ότι τα Χριστούγεννα έχουν γίνει μια εμπορική γιορτή, αγνοώντας το πραγματικό πνευματικό νόημα της εορτής. Δυστυχώς πάντα υπάρχουν κάποιοι που εστιάζουν την προσοχή τους μόνο στα αρνητικά όλων των καταστάσεων. Γι΄αυτὀ και παραθέτω στους φίλους μου και αναγνώστες αυτό το κείμενο … για να προβληματισθούν.

Ας μην ξεχνάμε την ουσιαστική σημασία της εορτής. Τα Χριστούγεννα μας βοηθούν να ζήσουμε την ενανθρώπηση του Χριστού όχι σαν ένα γεγονός του καιρού εκείνου, αλλά σαν μία πραγματικότητα του σήμερα. Διότι αυτό θα πει γιορτάζω- φεύγω από το χρόνο μου και από τον τόπο μου, και μπαίνω στην αιώνια ώρα του Θεού, για να ζήσω την ιστορία του ως δική μου ιστορία .

«Σήμερον ο Χριστός γεννάται», ψάλλει η Εκκλησία μας σπάζοντας τα χρονικά και τοπικά όρια και μεταφέροντας τους πιστούς σε ένα διαρκές παρόν.

Αυτή τη δυνατότητα την δίνει μόνο η Εκκλησία. Είναι σαν να μας παίρνει από το χέρι και σαν να μας οδηγεί στη Βηθλεέμ• να μας βάζει μέσα στο σπήλαιο και να μας γονατίζει μπροστά στη φάτνη. Εκεί, όταν εμείς με ταπείνωση δεχθούμε να γίνουμε μαθητές της, μας διδάσκει το μεγάλο γεγονός, πώς ο Θεός έγινε άνθρωπος.

Ίσως τα Χριστούγεννα να έχουν χάσει το νόημα τους και γι΄ αυτό οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν την επιφάνεια των ημερών και όχι την βαθύτερη σημασία τους… Γι΄ αυτό ας περάσουμε λίγο χρόνο πρώτα με τον ίδιο τον Χριστό μέσα σε κάθε Ναό ιδιαίτερα στη Χριστουγεννιάτικη Θεία Λειτουργία μέσα στη σιγαλιά της νύκτας και ύστερα ας περάσουμε λίγο χρόνο με τους δικούς μας αγαπημένους ανθρώπους. Ας δείξουμε την αγάπη μας έμπρακτα. Ας σκεφτούμε και τους ανθρώπους που δεν είναι τόσο τυχεροί όπως εμείς και έχουν ανάγκη. Ας πιστέψουμε στα όμορφα πράγματα και ας ανακαλέσουμε στη μνήμη μας τότε που ήμασταν μικρά παιδιά, περιμένοντας πως και πώς να έρθουν τα Χριστούγεννα. Ας αφήσουμε το μήνυμα της αγάπης να αγγίξει τις καρδιές μας και να ζεστάνει την ψυχή μας με καλοσύνη, γαλήνη και χαρά. Ας αφήσουμε το φως του αστεριού να μας οδηγήσει στο Θεό.

Με εξομολόγηση και Θεία Κοινωνία σίγουρα θα κάνουμε τα καλύτερα Χριστούγεννα.

Για να καταφέρουμε να αναλύσουμε καλύτερα τα οικολογικά κινήματα, ορθό θα ήταν αρχικά να κάνουμε μια αναφορά στην οικολογία, η οποία αποτέλεσε τη βάση για την δημιουργία όλων των οικολογικών οργανώσεων και φορέων που μάχονται διαρκώς για την καταπολέμηση της κρίσης.

Από τα πρώτα κιόλας χρόνια οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι ασχολούνται με θέματα που αφορούν την οικολογία, με τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα να διατυπώνουν τις πρώτες θεωρίες για το φυσικό περιβάλλον και να προειδοποιούν τους ανθρώπους για τις συνέπειες που θα είχαν οι πράξεις τους απέναντι στο περιβάλλον. Πρόδρομος όμως της οικολογίας στην αρχαία εποχή θεωρείται ο μαθητής του Αριστοτέλη, Θεόφραστος, ο οποίος παρατήρησε και περιέγραψε την αλληλοεπίδραση μεταξύ των ζώων και του περιβάλλοντός τους τον 4ο αιώνα π.Χ.

Τέλος και πιο συγκεκριμένα το 1866 ο γερμανός βιολόγος Ernst Haeckel χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο «Οικολογία» σαν υποσημείωση στο βιβλίο του Generelle Μorphologie der Οrganismen ως υποκατάστατο της λέξης βιολογίας , συνθέτοντας τις ελληνικές λέξεις «οίκος» και «λόγος», και υποστηρίζοντας ότι η οικολογία είναι η επιστημονική μελέτη των σχέσεων των οργανισμών με το περιβάλλον [1]. Το 1868 ο γερμανός βιολόγος δίνει ακόμη έναν ορισμό για την οικολογία συνδυάζοντας την βιογραφική παράδοση με την οικονομία της φύσης, με αποτέλεσμα να γίνεται φανερό πως η άποψη του Χέκελ για την οικολογία συγκροτείται στα επιστημονικά πλαίσια της οικονομίας της φύσης και των φυσικών ισορροπιών [2].

Μέσα από την έρευνα μας, ανακαλύπτουμε πως πριν την δημιουργία της οικολογίας ως μια νέα επιστήμη, υπήρχαν οικολογικές σκέψεις και απόψεις οι οποίες αναπτύχτηκαν σταδιακά κατά το πέρας του χρόνου μέχρι να καταφέρει η οικολογία να φτάσει στο επίπεδο που βρίσκεται σήμερα.

Από τον 18ο και 19ο αιώνα υλοποιούνται οι πρώτες εξερευνητικές αποστολές από τις σπουδαιότερες ναυτιλιακές δυνάμεις (Βρετάνια, Ισπανία), με σκοπό να αναπτύξουν το εμπόριο , να ανακαλύψουν και να καταγράψουν νέους φυσικούς πόρους, γεγονός το οποίο έφερε μια σταδιακή εξέλιξη στον κλάδο της οικολογίας. Με την πάροδο του χρόνου η οικολογία αναπτύσσεται ραγδαία λόγω των ανακαλύψεων στον τομέα της χημείας που έγιναν τον 19ο αιώνα από τον Αντουάν Λαβουαζιέ. Κατά την περίοδο εκείνη παρατηρείται η συσχέτιση της οικολογίας με κοινωνικά και φιλοσοφικά κινήματα, τα οποία αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος λόγο αρκετών καταστροφών που είχαν σημειωθεί από την βιομηχανική επανάσταση.

Τέλος θα πρέπει να αναφέρουμε πως η οικολογία άρχισε να γίνεται σταδιακά βασικό κομμάτι της παγκόσμιας πολίτικης, με αποτέλεσμα το 1971 η UNESCO να οργανώσει ένα ερευνητικό πρόγραμμα με τίτλο «άνθρωπος και βιόσφαιρα» με στόχο την ανάπτυξη καλύτερων σχέσεων του ανθρώπου με το περιβάλλον.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Παραπομπές:

1. Ακό Πασκάλ, Ιστορία της οικολογίας, εκδ. Σύγχρονη εποχή, Αθήνα 1991, σελ. 43.
2. Στο ίδιο σ. 44

Ο Αρχιμανδρίτης Επιφάνιος Χατζηγιάγκου, Προϊστάμενος του Μητροπολιτικού Ναού της Ιεράς Μητροπόλεως Φλωρίνης, αναλύοντας το Πάτερ ημών, εξηγεί τι σημαίνει για τον άνθρωπο η ελεύθερη και πρόθυμη υπακοή στο άγιο θέλημα του Θεού.

Ο Μοναχός, π. Ζωσιμάς (αριστερά), με τον Γέροντά του, π. Σίμωνα Αρβανίτη.

Ένα άλλο θαύμα του Αγίου Σίμωνα* [Γέροντας, π. Σίμων Αρβανίτης] έγινε στον χώρο που εργάζομαι στο νοσοκομείο. Ήμουνα βραδινή νοσοκόμα μαζί με άλλη μία. Μας παραδώσει ότι στο δωμάτιο Α είναι ένας ασθενής μία εβδομάδα κλινήρης, εξασθενημένος, χλωμός και ότι έχει εξωτερικά, κυρίως στο λαιμό, αδένες φουσκωμένους σε σχήμα σχεδόν αυγού κουβάρια. Παρουσίαζε υψηλό πυρετό και μάλλον είχε καρκίνο.
Ήτο θυμούμαι παραμονή της γιορτής του Σταυρού και εγώ σχόλασα και πήγα στην Εκκλησία. Την επομένη μέρα είχα στην εργασία μου απόγευμα και, μόλις μπαίνω από την πόρτα βλέπω τον ασθενή να περπατά, σαν να μην έχει τίποτα.
Για νάμαι ειλικρινής, δεν τον κατάλαβα.
Μπήκα στο γραφείο της παράδοσης και όλες οι νοσοκόμες με μία φωνή μου είπαν αν έμαθα για το θαύμα που έγινε. Εγώ φυσικά τους είπα όχι.
Και αρχίσανε να μου λένε, ότι το πρωί θα έπαιρναν τον άρρωστο του δωματίου Α για το χειρουργείο. Θα παίρνανε δείγμα από τα κουβάρια να τα στείλουνε για βιοψία, για να ανακαλύψουν τι είναι.
Ο εν λόγω ασθενής το πρωί ζήτησε από την υπεύθυνη αδελφή να πάρει η γυναίκα του τηλέφωνο με το κινητό ένα γέροντα (εννοούσε τον γέροντα Ζωσιμά [Μοναχός, υποτακτικός του Γέροντα Σίμωνα).
Η αδελφή του είπε ότι απαγορεύεται· όμως με την επιμονή του ο ασθενής, παρουσία της αδελφής, πήρε τον γέροντα, μίλησαν μαζί και του είπε να σηκωθεί να περπατήσει και να μην πάει στο χειρουργείο.
Σε διάστημα 10 λεπτών ήρθαν οι γιατροί να τον εξετάσουν, πριν πάει στο χειρουργείο. Και -ω του θαύματος του Αγίου Σίμωνα!- και οι τρεις οι γιατροί τα έχασαν, όταν τον εξέτασαν και δε είχε τίποτα σ’ όλο του το σώμα!
Απ’ εκείνη την μέρα όλες οι νοσοκόμες, η προϊσταμένη και ο ίδιος ο ασθενής προσεύχονταν στον Άγιο Σίμωνα!

* Δεν έχει ανακηρυχθεί επισήμως ως άγιος.

Μαρτυρία της κ. Παναγιώτας Καραολή, από την Κύπρο, όπως καταγράφεται σε επιστολή της που δημοσιεύεται στο βιβλίο του Μοναχού Ζωσιμά, “Ιερομόναχος Σίμων Αρβανίτης, (1901-1988), Μαρτυρίες για τη ζωή και το έργο του”.