Ο μακαριστός γέροντας Σπυρίδωνας Μικραγιαννανίτης ψάλει τα κάλαντα τη δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων στο Συνοδικό της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου. Πρόκειται για μια ηχογράφηση σπάνια με την ανάρτηση της οποίας θέλουμε να τιμήσουμε την μνήμη του μακάριου και αλησμόνητου αγιορείτη τετιγγα.

%tajamkakhagg%

«Αφού ταπείνωσε αταπείνωτα το αταπείνωτο ύψος του με άφραστη και ακατάληπτη συγκατάβαση (γιατί αυτό σημαίνει η κάθοδος) πηγαίνει μαζί με τους δούλους του και ενώ είναι τέλειος Θεός γίνεται τέλειος άνθρωπος και πραγματώνει το πιο καινούριο από όλα τα καινούρια…Τι άλλο πιο μεγάλο υπάρχει από το να γίνει ο Θεός άνθρωπος;» (Ιωάννου Δαμασκηνού. Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως) [1].

Με την ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου του Θεού, του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος, ξεκινά η αποκατάσταση και λύτρωση του πεπτωκότος ανθρώπου. Το κορυφαίο για την ανθρώπινη ιστορία αυτό γεγονός διχοτομεί το χρόνο σε προ Χριστού και μετά Χριστόν εποχή λειτουργώντας ως σύνορο μεταξύ παλιού και νέου κόσμου. Δικαίως ο θείος Χρυσόστομος θα παρουσιάσει την εορτή των Χριστουγέννων ως μητρόπολη των εορτών[2] ενώ ο Δαμασκηνός Ιωάννης θα απευθύνει το ρητορικό ερώτημα: «Τι άλλο πιο μεγάλο υπάρχει από το να γίνει ο Θεός άνθρωπος;».

Η ενανθρώπηση του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος εντάσσεται στο σχέδιο της θείας οικονομίας, του τρόπου δηλαδή με τον οποίο ο Θεός οικονόμησε τη σωτηρία του ανθρώπου. Η αιτία αυτού του σχεδίου απορρέει από την αστοχία του πρώτου ανθρώπου όπως αυτή πραγματώθηκε μέσω του προπατορικού αμαρτήματος. Το προπατορικό αμάρτημα συνιστά απότοκο εσφαλμένης χρήσης του θείου δώρου της ελευθερίας. Ενώ ο άνθρωπος δημιουργείται με την προοπτική να κινηθεί ελεύθερα προς το Θεό και να θεωθεί αυτός επιλέγει, εγωιστικά, την αυτονόμηση από το Θεό και την αυτοθέωση. Με αυτήν της τη φίλαυτη στροφή η ύπαρξη εκείνη που πλάσθηκε με την προδιάθεση να γνωρίζει και να αγαπά το Θεό εισήγαγε το κακό στον κόσμο.[3] Οι συνέπειες της πτώσης όπως η διάνοιξη των πνευματικών οφθαλμών και η συνακόλουθη συναίσθηση της γυμνότητας, η διασάλευση της σχέσης του ανθρώπου με τον Θεό, τον συνάνθρωπο και την άλογη κτίση[4], η ροπή της ελεύθερης βούλησης προς το κακό και η αποδυνάμωση της αυτοκυριαρχίας του ανθρώπου έχουν ως επιστέγασμα πρώτα τον πνευματικό και ακολούθως τον σωματικό θάνατο. Αμαυρώνεται το κατ’ εικόνα και ανατρέπεται κατά τρόπο δραματικό η ικανότητα πραγμάτωσης του καθ’ ομοίωσίν.[5] Η αμαύρωσις του κατ’ εικόνα προσδιορίζει τον πνευματικό θάνατο. Με σαφήνεια ο ιερός Δαμασκηνός θα παρουσιάσει σε λίγες γραμμές την πνευματική κατάσταση και προοπτική του προπτωτικού ανθρώπου: Ο Θεός, αναφέρει, «…τον δημιούργησε, λοιπόν, ως φύση αναμάρτητη και θέληση αυτεξούσια. Αναμάρτητο τον θεωρώ όχι γιατί δεν επιδέχεται αμαρτία (μόνον το Θείον δεν επιδέχεται αμαρτία) αλλά γιατί δεν έχει στη φύση του την τάση προς την αμαρτία, ενώ φυσικά έχει την προαίρεση…»[6] Στον μεταπτωτικό άνθρωπο παρεισφρέει η αμαρτία στη φύση του ως κάτι το ξένο και παρά φύσιν. Η αμαύρωσις του κατ’ εικόνα συνεπάγεται το σκοτισμό του νου ο οποίος και χάνει πλέον την ορθή του, κατά φύσιν, κατεύθυνση, την κατεύθυνση προς το Θεό. Ο άνθρωπος, λοιπόν, πεθαίνει πνευματικά καθώς η φύση του μολύνεται από την αμαρτία και ο νους του σκοτίζεται χάνοντας τη σχέση του με το Θεό.[7] Ο σωματικός θάνατος θα ακολουθήσει ως συνέπεια του πνευματικού παράλληλα, όμως, και ως αποκάλυψη της εύνοιας του Θεού για το πλάσμα του. Οι πρωτόπλαστοι ενδύονται τους δερμάτινους χιτώνες σύμβολα της φθοράς και του θανάτου[8] που έκτοτε θα ταυτιστούν με την ανθρώπινη ύπαρξη. Αυτή η εξέλιξη δεν αποτελεί θεία τιμωρία αλλά ευεργεσία εκ μέρους του Θεού ώστε το κακό να μην παραμείνει αθάνατο και αυτή η εξέλιξη κληροδοτήθηκε στο ανθρώπινο γένος όχι ως ενοχή αλλά ως κληρονομικό απόκτημα.[9]

Ο άνθρωπος πορεύεται έκτοτε μόνος και δέσμιος των συνεπειών της επιλογής του. Στην προ Χριστού εποχή η φθορά και ο θάνατος τρομοκρατούν τον άνθρωπο που μάταια αναζητά ελπίδα και αντίδοτα σε ψεύτικους Θεούς και δεισιδαιμονίες. Ακόμη, και στην Παλαιά Διαθήκη η ανθρώπινη απελπισία μπροστά στα δεινά του θανάτου είναι ολοφάνερη στη ζωή δικαίων και προφητών.[10] Η λύτρωση του ανθρώπου, συνεπώς, δεν μπορεί να δοθεί από τον ίδιο τραυματισμένο άνθρωπο παρά μόνον από τον Δημιουργό Θεό διότι «…έπρεπε αυτός που θα λύτρωνε τον άνθρωπο να είναι αναμάρτητος και όχι υπεύθυνος για το θάνατο, που προήλθε από την αμαρτία, επιπλέον έπρεπε η ανθρώπινη φύση να νευρωθεί και να ανακαινιστεί και να διαπαιδαγωγηθεί με έργο και να διδαχθεί οδό αρετής, που απομακρύνει από τη φθορά και οδηγεί τα βήματα προς την αιώνια ζωή.»[11] Αντίστοιχα και ο Άγιος Μάξιμος ο ομολογητής θα κηρύξει ότι «…ο Θεός γίνεται τέλειος άνθρωπος…ώστε προβάλλοντας την σάρκα, να δελεάσει και να ερεθίσει τον απλησίαστο δράκοντα…και έτσι να γίνει γι’ αυτόν δηλητήριο, καταστρέφοντάς τον τελείως με τη δύναμη της θεότητας που κλείνει μέσα της…».[12] Το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, όντας και παραμένοντας τέλειος Θεός γίνεται τέλειος άνθρωπος, ο μοναδικός ελεύθερος από το προπατορικό αμάρτημα άνθρωπος,[13] λαμβάνοντας ολόκληρη την ανθρώπινη φύση, πλην της αμαρτίας.[14] Η ανθρώπινη αυτή φύση ενωμένη με τη θεία στη μία Υπόσταση του Θεού Λόγου θεραπεύεται. Η ανθρώπινη φύση του Θεού Λόγου θεώνεται άμεσα κατά την ένωσή της με τη θεία στην κοιλία της Θεοτόκου ώστε ο Χριστός να είναι θεωμένος ήδη από τη γέννησή του.[15]

Η ενσάρκωση του Θεού Λόγου γίνεται θεραπεία για την τραυματισμένη ανθρώπινη φύση. Το κατ’ εικόνα αποκαθίσταται και το καθ’ ομοίωσιν γίνεται πλέον εφικτό.Ο άνθρωπος, όμως, καλείται και πάλι να επιτύχει σε ότι απέτυχε ο προπάτορας Αδάμ, δηλαδή, στην ορθή χρήση της ελευθερίας του. Ελεύθερα κινούμενος, ως ζωντανό μέλος της εκκλησίας, προσκαλείται να διαβεί το δρόμο που άνοιξε ξανά για αυτόν η ενανθρώπηση του Θεού.

Παραπομπές:

1 Ιωάννου Δαμασκηνού. Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως. Κείμενο-Μετάφραση-Εισαγωγή-Σχόλια Νίκου Ματσούκα. Εκδόσεις Π. Πουρναρά. Θεσσαλονίκη. 2009. σσ.211.
2 Συμεών Μητροπολίτου Νέας Σμύρνης. Αφθαρσίας πηγή. Καταβασίες Δεσποτικών και Θεομητορικών εορτών. Κείμενο-Μετάφραση-Σχόλια. Επιμέλεια έκδοσης: Βασίλης Αργυριάδης. Εκδόσεις Εν πλώ. Β Έκδοση. Αθήνα 2012, σσ. 127.
3 Βλαδίμηρος Λόσκυ. Ορθόδοξη Θεολογία. Μια Εισαγωγή. Μτφρ Ιωσήφ Ροηλίδης. Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου. Λευκωσία 2002. σσ. 101-102.
4 Η άλογη κτίση επαναστατεί κατά του αποστάτη ανθρώπου και γίνεται ανυπάκουη σ’ αυτόν. Ο Θεός από φιλανθρωπία υπατάσσει στον άνθρωπο εκείνα τα ζώα που είναι αναγκαία για την επιβίωσή του. (Νικόλαος Γ. Ξεξάκης. Ορθόδοξος Δογματική. Η περί Δημιουργίας Διδασκαλία. τ.΄Γ. Εκδ. Έννοια. Αθήνα 2006. σσ. 210-211) Η αποκατάσταση αυτής της σχέσης γίνεται ορατή στην περίπτωση των αγίων. Μέσω της κάθαρσης και του φωτισμού επιτυγχάνεται η επάνοδος του ανθρώπου στο αρχαίο κάλος και η αποκατάσταση της αρμονικής του επαφής και με την άλογη δημιουργία. Περιστατικά από τη ζωή παλαιότερων αλλά και συγχρόνων αγίων μαρτυρούν γλαφυρά αυτή τη μεταβολή.
5 Νικόλαος Γ. Ξεξάκης. Ορθόδοξος Δογματική οπ.π. σσ.204-215.
6 Ιωάννου Δαμασκηνού. Έκδοσις Ακριβής… οπ. π. σσ. 153.
7 Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγ. Βλασίου Ιεροθέου. Εμπειρική Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας κατά τις προφορικές παραδόσεις του π. Ιωάννου Ρωμανίδη. Τ.΄Β Τριαδικός Θεός-Δημιουργία-Πτώση-Ενανθρώπηση-Εκκλησία-Μετά θάνατον ζωή. Κριτική παρουσίαση. ΄Β Έκδοση. 2011. Ιερά Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου (Πελαγίας) σσ.198-199.
8 Ιωάννου Δαμασκηνού. Έκδοσις Ακριβής… οπ. π. σσ.209.
9 Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγ. Βλασίου Ιεροθέου. Εμπειρική Δογματική…οπ. π. σσ.199,202. Βλαδίμηρος Λόσκυ. Ορθόδοξη Θεολογία…οπ. π. σσ. 105.
10 Νικολάου Π. Βασιλειάδη. Το Μυστήριο του Θανάτου. Έκδοση δεκάτη ενάτη. Αδελφότης Θεολόγων ο Σωτήρ. Αθήναι 2010. σσ.224-229.
11 Ιωάννου Δαμασκηνού. Έκδοσις Ακριβής… οπ. π. σσ. 210-211.
12 Μαξίμου του ομολογητού. Κεφάλαια Θεολογικά και Οικονομικά Ά ΕΠΕ 15 Δ 21-24
13 Νικόλαος Γ. Ξεξάκης. Ορθόδοξος Δογματική…οπ. π. σσ.224.
14 «Όλον με προσλαβών μετά των εμών, ιν’όλω μοι την σωτηρίαν χαρίσηται.» Μαξίμου του ομολογητού. Κεφάλαια Θεολογικα και Πολεμικά: Τοις κατά Σικελών…ΕΠΕ 15 Α 171.
15 Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγ. Βλασίου Ιεροθέου. Εμπειρική Δογματική…οπ.π. σσ.228-229.

Το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού εγκαινίασε στην πτέρυγα περιοδικών εκθέσεων του ΜΒΠ «Κυριάκος Κρόκος» την έκθεση:«Από τα Μακεδονικά στα Θεσσαλικά Τέμπη: από τη Ρεντίνα στη Βελίκα».

  Στην έκθεση παρουσιάζονται πέντε επιλεγμένες οχυρωμένες θέσεις από τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία που συνδέονται μεταξύ τους επειδή έχουν ιδρυθεί, κατασκευαστεί, ή ανακαινιστεί κατά τα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α΄ (527-565).

Πρόκειται για το κάστρο της Ρεντίνας, το διατείχισμα της Κασσάνδρειας, το κάστρο της Πύδνας, το κάστρο του Πλαταμώνα και το κάστρο της Βελίκας. Παρουσιάζεται επίσης και η πόλη της Θεσσαλονίκης, ως παράδειγμα τειχισμένης μητρόπολης. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην επικοινωνία και τα δίκτυα των δρόμων που διαμορφώθηκαν μεταξύ των οχυρών αλλά και στις οικονομικές και τις εμπορικές σχέσεις που αναπτύχθηκαν στην περιοχή.

Παράλληλα, αναδεικνύεται και η πορεία κάθε θέσης διαχρονικά. Επιπλέον, η έκθεση αποτελεί άλλη μια ευκαιρία για το Μουσείο να αναδείξει σημαντικά ανασκαφικά ευρήματα της περιοχής της Κεντρικής Μακεδονίας που φυλάσσονται στις αποθήκες του και μέχρι σήμερα δεν έχουν εκτεθεί στο κοινό.

Συμμετέχουν με εκθέματα

Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας

Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους

Συνεργαζόμενοι φορείς

Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας

Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους

Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης

Εφορεία Αρχαιοτήτων Περιφέρειας Θεσσαλονίκης

Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας

Αρχιεπισκοπή Ραβέννας

Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών (Deutsches Archäologisches Institut, Athen)

Εθνογραφικό Κέντρο Γιώργη Μελίκη. Κέντρο έρευνας μάσκας

Διάρκεια έκθεσης: 21.12.18 – 31.5.2019

Ώρες λειτουργίας: 9.00-16.00

Είσοδος ελεύθερη

 Ο Χρήστος Χαλκιάς, Πρωτοψάλτης του ι.ν. Παναγίας Δεξιάς Θεσσαλονίκης ερμηνεύει τον Καλοφωνικός Ειρμό «Λίθον ον απεδοκίμασαν οι οικοδομούντες», σε ήχο α΄και μέλος Μπαλασίου Ιερέως και (1660-1700).

Ο προφήτης Ησαΐας 700 περίπου χρόνια πριν από την ενανθρώπηση του Χριστού προφήτευσε την έλευση του, τη γέννηση του από την παρθένο κόρη καθώς και την προσκύνηση των Μάγων και των δώρων που του προσέφεραν κατά την προσκύνηση τους. Ο προφητικός λόγος απευθυνόμενος προς την Ιερουσαλήμ την πληροφορεί ότι θα έρθουν προς αυτή κοπάδια από καμήλες και θα την περικυκλώσουν καμήλες από τις περιοχές Μαδιάμ και Γαιφά. Όλοι θα έλθουν από Σαβά και θα φέρουν χρυσό και λιβάνι, θα φέρουν λίθο τίμιο (σμύρνα) και αφού τελέσουν το καθήκον τους, δηλαδή τη προσκύνηση, θα επιστρέψουν στη χώρα τους για να αναγγείλουν την ευχάριστη αγγελία, εννοώντας την ενανθρώπιση του Μεσσία.

Ο προφητικός αυτός λόγος του Ησαΐα πραγματοποιείται 700 έτη μετά όπως μας παραθέτει την πληροφορία αυτή ο ευαγγελιστής Ματθαίος, ο οποίος μεταξύ των άλλων γεγονότων της γεννήσεως του Ιησού Χριστού, αναφέρεται και στη παρουσία Μάγων. Οι Πατέρες της Εκκλησίας ερμηνεύοντας τα γεγονότα της ενανθρωπήσεως του Ιησού Χριστού λέγουν πως οι Ποιμένες που προσκύνησαν το θείο Βρέφος, εκπροσωπούσαν τον πιστό ιουδαϊκό λαό, ενώ οι Μάγοι εξ Ανατολών εκπροσωπούσαν τα έθνη και τους εθνικούς. Έτσι, στο Ευαγγέλιο ο Ιησούς Χριστός παρουσιάζεται από την πρώτη κιόλας στιγμή, ότι είναι ο Μεσσίας όλου του κόσμου, κάθε φυλής και παντός γένους. Την έχθρα και το μίσος μεταξύ Ιουδαίων και Εθνικών (ειδωλολατρών) αντικαθιστά η συμφιλίωση, η αλληλεγγύη και η καταλλαγή. Ο Χριστός με τη γέννηση Του καλεί τον κάθε άνθρωπο να αγαπήσει τον άλλο, τους πάντες. Όλοι οι άνθρωποι είναι τέκνα του Θεού και αδέρφια μεταξύ τους και ο καθένας από εμάς καλείται να δεχθεί ή να απορρίψει την πρόταση αγάπης του Θεού.

Οι Μάγοι ήρθαν, σύμφωνα με τον ευαγγελιστή Ματθαίο από την Ανατολή, πού θα μπορούσε να σημαίνει για την εποχή εκείνη και για την Ιουδαία συγκεκριμένα, ότι προέρχονταν από την Περσία, τη Μήδεια, την Αραβία, ή και αυτή τη Μεσοποταμία ακόμη. Στην Περσία οι Μάγοι αποτελούσαν ιδιαίτερη ιερατική «τάξη» και από αυτή προέρχονταν όχι μόνο οι ιερείς και οι «μάντεις», αλλά και φιλόσοφοι, αστρολόγοι επιστήμονες και πολλοί άλλοι λόγιοι. Οι Μάγοι στην Ανατολή αποτελούσαν, γενικά, την τάξη των μορφωμένων και καλλιεργημένων ανθρώπων και από αυτούς προερχόταν κάθε είδους μάθηση, γνώση και σοφία.

Τα δώρα που προσφέρουν στον γεννηθέντα Χριστό είναι χρυσάφι καθώς στο πρόσωπο του θείου Βρέφους βλέπουν τον Βασιλέα, λιβάνι γιατί στο πρόσωπο του βλέπουν τον Θεό, και σμύρνα γιατί στο πρόσωπο του βλέπουν Εκείνον που πρόκειται να θυσιασθεί, για τη σωτηρία και τη λύτρωση των ανθρώπων. Πολλοί όμορφα ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος παρατηρεί ότι οι Μάγοι μπροστά στο θείο Βρέφος οι Μάγοι αισθάνθηκαν, όπως κάθε πιστός στη θεία Κοινωνία, ταυτόχρονα τρόμο και χαρά. Μάλιστα δε το λιβάνι εκφράζει την υπακοή στο Θεό και στα σμύρνα τη θυσιαστική αγάπη.

Ο Ματθαίος, αναφερόμενος στο επεισόδιο των Μάγων, ομιλεί και για το «άστρο της Βηθλεέμ», που είδαν οι σοφοί αυτοί και τον χαρακτήρισαν ως τον αστέρα του νεογέννητου βασιλέα των Ιουδαίων. Αυτό το «σημείο» έγινε αφορμή για την επίσκεψη τους αλλά και για τα συμπεράσματα του «μηνύματος» που έρχονταν από τον αστέρα αυτό. Οι άνθρωποι της αρχαιότητας, και ιδιαίτερα των χωρών πέρα από τον Ιορδάνη, συνδέονταν πολύ με τα «μηνύματα» που, πιστεύεται, ότι προσκομίζουν στον άνθρωπο τα φαινόμενα της φύσης και ιδιαίτερα ο αστρικός κόσμος του ουρανού. Πολλοί αστρονόμοι αναφερόμενοι στο γεγονός της εμφανίσεως του εν λόγω αστέρος έχουν διατυπώσει διάφορες θεωρίες, άλλες ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες, άλλες δε πολύ αφελείς. Οι Πατέρες της Εκκλησίας αναφερόμενοι όμως στον Αστέρα της Βηθλεέμ υποστηρίζουν ότι δεν επρόκειτο για ένα φυσικό φαινόμενο, αλλά μάλλον επρόκειτο για ένα έκτακτο και υπερφυσικό γεγονός.

Κατά την ερμηνεία των Πατέρων της Εκκλησίας, ο αστέρας που οδηγούσε τους Μάγους δεν ήταν φυσικός όπως είπαμε αστέρας, αλλά μόνο κατ’ όψη. Έχοντας λοιπόν υπόψη, τα όσα γράφονται στην Ευαγγελική διήγηση, οι Πατέρες κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως ο αστέρας ήταν ένα έκτακτο, μοναδικό γεγονός που είχε σκοπό να δηλώσει την μία και μοναδική αλήθεια. Την συγκατάβαση του Θεού να γίνει άνθρωπος για να σώσει το πλάσμα του από την αμαρτία και τον θάνατο. Πολλοί Πατέρες, εκτός από την αποδοχή πως πράγματι το αστέρι αυτό ήταν κάτι το καινούργιο, το θεωρούν κατ’ ουσία μία θεία δύναμη η οποία “ενδύεται” αστρική μορφή. Η δύναμη αυτή, λένε, δεν μπορεί παρά να είναι άγγελος.

Ενδιαφέρον τέλος παρουσιάζει η απεικόνιση των Μάγων στην ορθόδοξη αγιογραφία. Ενώ γνωρίζουμε, όπως ήδη αναφέραμε, πως η προσκύνηση των Μάγων δεν έγινε το βράδυ της γεννήσεως, αλλά καιρό αργότερα, έτσι ο αγιογράφος τοποθετεί τους Μάγους στην εικόνα της Γεννήσεως του Χριστού, να βρίσκονται καθ’ οδόν καθοδηγούμενοι από τον Αστέρα εκεί όπου βρίσκεται ο γεννηθείς Μεσσίας.

Οι Μάγοι εικονίζονται να είναι σε διαφορετική ηλικία ο καθένας, νέος –μεσήλικας – γέροντας. Με τον τρόπο αυτό τονίζεται η γεφύρωση του χάσματος των γενεών. Ακόμη τους παρουσιάζει να προέρχονται από διαφορετική φυλή, καθώς ο ένας είναι έγχρωμος, δηλώνοντας ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι και μεταξύ τους και ενώπιον του Θεού. Η γέννηση του Χριστού προσφέρει και πάλι στον άνθρωπο την αρμονική συνύπαρξη με τον άλλο, μία σχέση που είχε διαταραχθεί από τους πρωτοπλάστους και συνεχίζει να διαταράσσεται όταν ο άνθρωπος είναι απομακρυσμένος από τη χάρη του Θεού και κλείνεται στο εγώ του.

Επομένως η προσκύνηση των Μάγων και η προσφορά των Δώρων επαληθεύει της επαγγελίες της Παλαιάς Διαθήκης και συγχρόνως προαναγγέλλει την επιστροφή των εθνών στον αληθινό Θεό, την πίστη τους στον Χριστό και την είσοδο τους στην Εκκλησία. Φθάνοντας στον τέλος μπορούμε να πούμε πως, η προσκύνηση του Χριστού από τους Μάγους, μας οδηγεί στο να αλλάξουμε τελείως την πορείας της ζωής μας και να μην ακολουθήσουμε πάλι τα ίδια αχνάρια του παρελθόντος της αμαρτίας, των αστοχιών και των παθών. Να μη ξαναζήσει μέσα μας ο παλαιός άνθρωπος με τα πάθη και τις επιθυμίες του, πράγματα τα οποία «σταυρώσαμε» όταν αποφασίσαμε να «γίνουμε του Χριστού». Αλλά ακολουθώντας τον Αστέρα να φθάσουμε και εμείς στον Χριστό και να κοινωνήσουμε από Αυτόν, αρκεί να το θελήσουμε και να ακολουθήσουμε την αλάνθαστη πορεία του, για να βρούμε το Χριστό. Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι αυτό το πνευματικό αστέρι, που δείχνει και προσφέρει Αυτόν τον Ίδιο τον Κύριο Ιησού, με τα θεία Μυστήρια. Κάθε άνθρωπος μπορεί να βρει τον Χριστό πάνω στην Αγία Τράπεζα, στο Πανάγιο της θείας Ευχαριστίας Μυστήριο!

Εκεί βρίσκεται ο Κύριός μας και περιμένει τους πιστούς Του να Τον συναντήσουν, για να Τον προσκυνήσουν, να Του προσφέρουν τα δώρα τους· τα δώρα της αγάπης τους, της καθαρότητας της καρδίας τους, της λατρείας τους. Επομένως, όσοι πιστοί «μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης» ας προσέλθουμε και εμείς το βράδυ των Χριστουγέννων στην Αγία Τράπεζα και ας ενθρονίσουμε μέσα μας τον Χριστό, τον Σωτήρα του κόσμου.

Αγαπητοί μου Αναγνώστες, μπήκαμε με την χάρη Του Θεού, για άλλη μια φορά και χρονιά, στην τελική ευθεία για τα Χριστούγεννα. Ήδη αναφέραμε αρκετά για αυτά στο άρθρο μας πριν δύο εβδομάδες «Φωτεινή πόλη, αλλά σκοτεινοί άνθρωποι»! Σήμερα ο τίτλος μας, σίγουρα θα παραξενέψει αρκετούς…! Εμείς ξέρουμε για μία γέννηση του Χριστού, για ποιες τρεις μιλάει ο τίτλος του άρθρου μας; Επίσης τι εννοούμε «πνευματικές εκτρώσεις»; Επικαλούμαστε την υπομονή σας, να κάνετε τον κόπο να διαβάσετε το άρθρο μας μέχρι το τέλος και θα σας απαντηθούν πιστεύουμε όλα.

Ο Τίτλος για τις τρεις γεννήσεις του Χριστού, δεν είναι δικό μας. Την Κυριακή 16 Δεκεμβρίου 2018 μετά την Θεία Λειτουργία στον ναό που διακονούμε (Ιερός Ναός Προφήτου Ηλιού Κόρμπι Βάρης), Πραγματοποιήθηκε Χριστουγεννιάτικη Θεολογική, Καλλιτεχνική και Φιλανθρωπική Εκδήλωση, από τις κυρίες του Φιλόπτωχου Ταμείο μας.

Στα πλαίσια αυτά, στο Θεολογικό μέρος της Εκδήλωσης, περιελάβανε ομιλία από τον προσκεκλημένο Θεολόγο και εκλεκτό Συγγραφέα κ. Γεώργιο Μαυρομάτη, με τον οποίον μας συνδέει προσωπικά πολυετή φιλία και συνεργασία. Ο ομιλητής λοιπόν ανέπτυξε το επίκαιρο χριστουγεννιάτικο θεολογικό θέμα με τίτλο: «Οι τρείς γεννήσεις του Χριστού». Είμαι σίγουρος, ότι στο άκουσμα του θέματος πολύ θα απορήσουν και ενδεχομένως να σκανδαλιστούν. Συνέβη σε ενορίτης μας, όταν ανακοινώσαμε το θέμα της ομιλίας, μία εβδομάδα πριν πραγματοποιηθεί, μουρμούρισε «Τι κουταμάρες είναι αυτές;» Επειδή όμως μας είναι στο μυαλό μας νωπή, μία μέρα μετά την εκφώνησή της, θα σας μεταφέρουμε και εμείς αυτά που ακούσαμε και όπου κριθεί αναγκαίο θα το εμπλουτίσουμε και με άλλα στοιχεία.

α)Η πρώτη γέννηση αφορά τον Θεό Λόγο, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο οποίος γεννήθηκε αχρόνως και αϊδίως από τον Θεό Πατέρα πριν φτιαχτεί ο υλικός κόσμος. Έχει δηλαδή να κάνει με «καθαρή» Ορθόδοξη Θεολογία, δηλαδή για τον τρόπο υπάρξεως του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος και σχετίζεται σε κοινωνία με τα άλλα δύο ομοούσια πρόσωπα, Του Πατρός και Του Αγίου Πνεύματος. Ο τρόπος φυσικά για εμάς αφορά μυστήριο και γνωρίζουμε όσο ο Θεός μας αποκάλυψε και στις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων, π.χ. της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου (235 μ.χ. Νίκαια Βυθηνίας) , που αντιμετώπισε την αίρεση του Αρείου, ο οποίος έλεγε ότι ο Χριστός δεν είναι Θεός, αλλά το πρώτο κτίσμα Του Θεού, που γεννήθηκε εν χρόνω! Φυσικά η Εκκλησία μας με την Θεολογία του Μεγάλου Αθανασίου, καταδίκασε μια τέτοια διδασκαλία και θέσπισε το όρο ομοούσιος για τον Χριστό μας και διατύπωσε τα γνωστά μας, επτά πρώτα άρθρα του Συμβούλου της Πίστεως.

2) Η δεύτερη γέννηση είναι αυτό που ετοιμαζόμαστε να εορτάσουμε τα Χριστούγεννα, η σάρκωση του Λόγου, που έγινε εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου, σε συγκεκριμένο τόπο την Βηθλεέμ και χρόνο, έχοντας τέλεια και την ανθρώπινη και την Θεία φύση, στην υπόσταση του Χριστού. Δηλαδή εδώ μιλάμε για την Θεία Οικονομία, τι δηλαδή ο Θεός έκανε για την σωτηρία του ανθρώπου. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Θείο Βρέφος αποδίδεται στην Ορθόδοξη Αγιογραφία, σπαργανούμενο με σουδάριο μέσα σε τάφο, εντός του σπηλαίου, για να δείξει ότι ήρθε για να Σταυρωθεί και να χύσει το αίμα Του (προεικόνιση Θείας Ευχαριστίας-Μυστηριακή προοπτική).

και 3) η τρίτη γέννηση έχει να κάνει με την πνευματική πρόληψη, στην καρδιά του κάθε ανθρώπου-Πιστού, όταν κοινωνούμε και τηρούμε τις εντολές Του Θεού με σωστή πίστη και γενικότερα πνευματική ζωή. Αυτό φαίνεται καθαρά, στην φράση του Χριστού που συναντάμε στο κατά Λουκά Ευαγγέλιο : «και απηγγέλη αυτώ λεγόντων· η μήτηρ σου και οι αδελφοί σου εστήκασιν έξω ιδείν σε θέλοντες. ο δε αποκριθείς είπε προς αυτούς· μήτηρ μου και αδελφοί μου ούτοί εισιν οι τον λόγον του Θεού ακούοντες και ποιούντες αυτόν».(Λουκ. 8, 20-21) Δηλαδή σε μετάφραση : Και μερικοί ανήγγειλαν σ’ αυτόν ότι “η μητέρα σου και οι αδελφοί σου στέκονται έξω και θέλουν να σε ιδούν”. Αυτός δε απεκρίθηκε και τους είπε· “μητέρα μου και αδελφοί μου είναι αυτοί, οι οποίοι ακούουν τον λόγο του Θεού και τον τηρούν στην ζωήν τους¨. Επομένως η τρίτη γέννηση, έχει να κάνει με την εκούσια συνέργεια του ανθρώπου. Ο Θεός μας δεν μας σώσει αναγκαστικά, αλλά όσοι με πίστη και αγάπη εργάζονται στο θέλημα Του Θεού ο οποίος θέλει για όλους μας: « ος πάντας ανθρώπους θέλει σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν. (Προς Τιμ. Α΄ β. 4).

Ενώ ο Θεός θέλει αυτά και ζητά την συνεργεία του ανθρώπου, όπως είπε και η Παναγία κατά τον Ευαγγελισμό «είπε δε Μαριάμ· ιδού η δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατά το ρήμά σου.» (Ματθ. α΄ 37), εμείς από την άλλη κλείνουμε όχι απλά την πόρτα της καρδιά μας, αλλά και ότι σπόροι καρποφόρησαν από κόπους, προσπάθειες και προσευχές άλλων, προσπαθούμε συνειδητά η ασυνείδητα να ξεριζώσουμε. Σε μια γέννηση ξεριζώνεις το έμβρυο με έκτρωση που φυσικά είναι κανονικός φόνος. Αφού εδώ έχουμε τον γεννηθέντα Χριστό, μόνο με «πνευματική έκτρωση» μπορούμε να τον ξεριζώσουμε και φυγαδεύσουμε μακριά, σε άλλη μια πορεία «προς Αίγυπτο».

Δυστυχώς αδελφοί μου, όπως ο σύγχρονος άνθρωπος προσπαθεί να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα για το δήθεν δικαίωμά μας, να αφαιρέσουμε την ζωή από το αγέννητο έμβρυο, έτσι και οι σύγχρονοι άθεοι, αγνωστικιστές, αλλόθρησκοι, ετερόδοξοι, ακόμη και πιστοί που είναι όμως αδιάφοροι και μη συνειδητοί, προσπαθούν με την παγκοσμιοποίση και την νέα εποχή, να εξαφανίσουν οτιδήποτε φανερώνει Χριστό, ή για να είμαστε ακριβείς οτιδήποτε προβάλει ως απόλυτο Σωτήρα τον Χριστό (πανθρησκεία).

Από αυτά τα Χριστούγεννα αδελφοί μου, ας αντισταθούμε, πρώτα στον παλαιό μας άνθρωπο και στη συνέχεια σε κάθε εσωτερικό και εξωτερικό Αντί-Χριστό, που θέλει να αφαιρέσει από πάνω μας, ότι ο Θεός με πολύ αγάπη και φιλανθρωπία έκανε για εμάς, μαζί με εμάς!

Χρόνια πολλά και ευλογημένα! Καλά Χριστούγεννα με Χριστό!

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Κιβωτός της Ορθοδοξίας.

Σε ατμόσφαιρα εορταστική, με φωτάκια να τρεμοσβήνουν, με δώρα να δίνουμε και να παίρνουμε, με ρεβεγιόν και φαγητό, με όλα όσα η καταναλωτική μας κοινωνία και η εκκοσμικευμένη μας χριστιανική ζωή υπαγορεύει, εορτάζουμε Χριστούγεννα!

Η κάπως ‘‘πνευματικότερη’’ αντίληψη θα δει τα Χριστούγεννα ως το γεγονός της «επί γης ειρήνης» που έφερε ο Θεός με τον ερχομό Του, υπονοώντας την αποτυχία Του, αφού γνωρίζουμε πως ελάχιστα χρόνια, από τότε που ήλθε μέχρι σήμερα, η ανθρωπότητα ήταν χωρίς πολέμους.

Κι ακόμα, η πιο ‘‘πνευματικότερη’’ αντίληψη, με θεολογική υποδομή, θα πει πως ο Χριστός έγινε άνθρωπος «για να μας σώσει από τις αμαρτίες», θέτοντας ως βάση γι’ αυτό το φοβερό γεγονός της ενανθρώπισης του Θεού την αμαρτία, δηλαδή κάτι αρνητικό.

Μέσα σ’ αυτή την κοσμική, πνευματική και θεολογική σύγχυση, πού να βρεθεί χώρος γι’ ανακάλυψη του ουσιαστικού νοήματος της μεγάλης γιορτής των Χριστουγέννων; Και γιατί, τάχα, να τον γνωρίσουμε; Δεν μας φθάνουν τα προβλήματα, οι έννοιες και τα τόσα λάθη μας, που μας τρώνε τόσες δυνάμεις; Τι μας χρειάζεται η θεωρητική ενασχόληση με το «νόημα των Χριστουγέννων»;

Κι όμως! Η ανακάλυψη του νοήματος, με βάση την Πατερική σκέψη, και η αποδοχή του στη ζωή μας, θα μας λυτρώσει από τις μέριμνες του βίου, το άγχος και όλα τ’ αρνητικά και θα μας οδηγήσει σε νέα ζωή – τη Ζωή Του, που ’χει χαρά και ειρήνη, και όντως αιώνια Ζωή από το νυν αιώνα.

Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος θα πει: «Ο Θεός έγινε άνθρωπος όχι για να μας λυτρώσει από τις αμαρτίες ή για κάποιον άλλο λόγο, αλλά μόνο και μόνο για να γνωρίσει ο κόσμος την αγάπη που ο Θεός έχει για τη Δημιουργία Του».

Αν η αίσθηση της αγάπης ενός ανθρώπου χαρίζει δύναμη και χαρά, πόση πληρότητα καρδιακή θα νιώσουμε, όταν αισθανθούμε την προσωπική αγάπη του μεγάλου Θεού μας; Μια αγάπη, βέβαια, που δεν περιορίζεται από τη δική μας ατελή και άτσαλη αγάπη ή από τη δική μας πίστη και πράξη. Δεν μας αγαπά, δηλαδή, επειδή «είμαστε δικοί Του» ή όταν εμείς Τον αγαπούμε, αλλά πάντα με την ίδια ένταση.

Ο καθένας μας έχει την ανάγκη να συνειδητοποιήσει μέχρι τα έγκατα της ύπαρξής του αυτή τη χωρίς όρια και όρους αγάπη. Να συνειδητοποιήσει ότι ο Θεός μάς αγαπά στην αμαρτωλότητά μας κι ότι «δεν αντέχει να ζει χωρίς εμάς». Κι ακόμα, ότι «ζητιανεύει την αγάπη μας» με το να «κρούει τη θύρα» της καρδιάς μας ζητώντας μια θέση σ’ αυτή.

Τότε, ανταποκρινόμενοι στην αγάπη Του, αγαπώντας Τον,

του μιλούμε- προσευχόμαστε,

ενωνόμαστε μαζί Του – κοινωνούμε με μετάνοια,

ζούμε όπως θέλει – τηρούμε τις εντολές Του.

Κι εκείνος έρχεται σε μας, γεννάται στην καρδιά μας, και μας χαρίζει την ειρήνη Του, την ανάπαυσή Του, τη χαρά της Βασιλείας Του «εν τω νυν αιώνι και εν τω μέλλοντι».

Μυστήριον ξένον ορώ και παράδοξον, ουρανόν το σπήλαιον, θρόνον Χερουβικόν την Παρθένον, την φάτνην χωρίον εν ω ανεκλίθη ο αχώρnτος Χριστός ο Θεός»!

Αγαπητοί μου αδελφοί,

Παράδοξο μυστήριο, και ξένο προς την ανθρώπινη λογική, ονομάζει ο Υμνογράφος της Εκκλησίας το μεγάλο γεγονός που εορτάζουμε σήμερα. Ο παντοδύναμος Θεός, έχοντας θρόνο αγγελικό την πάναγνη Μαρία, ακουμπά στη φάτνη της Βηθλεέμ, μέσα στο σπήλαιο που μοιάζει ουρανός.

Όντως παράδοξη η ενανθρώπηση του Θεού και ξένη για τη λογική, αφού η σκέψη μας έχει όρια περιορισμένα και τα μεγάλα γεγονότα της σωτηρίας παραμένουν ανερμήνευτα.

Ο σπουδαίος φιλόσοφος της αρχαιότητας Πλάτωνας, ως εκφραστής της σοφίας της εποχής του, ατενίζοντας από μακριά τις ιδέες του καλού και του αγαθού, είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι: «Θεός ανθρώπω ου μείγνυται». Δηλαδή, πως ο Θεός δεν αναμειγνύεται με τον άνθρωπο. Η φιλοσοφική σκέψη είχε φτάσει σε υψηλούς στοχασμούς, αλλά ο Θεός παρέμενε πολύ μακριά από τα ανθρώπινα μέτρα.

Στην Εκκλησία τα πράγματα ανατρέπονται, η χάρη του Θεού τα καθιστά προσιτά. Γι᾿ αυτό βλέπουμε τον Αρχάγγελο Γαβριήλ να διαβεβαιώνει την Κεχαριτωμένη Μαρία ότι «όπου βούλεται ο Θεός, νικάται φύσεως τάξις». Ο Θεός κινείται πέρα από την ανθρώπινη λογική και την φυσική ακολουθία, με μόνο σκοπό να έχει κοντά του, σεσωσμένο και αγιασμένο, το τελειότερο δημιούργημα της κτίσεως, τον άνθρωπο.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος μας μεταφέρει το μυστήριο της Γεννήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού, με όμορφο και ποιητικό λόγο: «Ω, τι πρωτοφανής ανάμειξη! Τι παράδοξη ένωση! Αυτός που τίποτα δεν τον χωρά, τώρα περιορίζεται. Ο πλούσιος πτωχεύει, πτωχεύει για τη δική μου σάρκα, για να πλουτίσω εγώ από τη δική του Θεότητα».

Και σήμερα αδελφοί μου, δύο χιλιάδες χρόνια έπειτα από την θεία συγκατάβαση, πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να ξεφύγουν από τα όρια της στενής λογικής. Αμφισβητούν κάθε θρησκευτική αναφορά και αντιμετωπίζουν με ειρωνεία κάθε εκδήλωση πίστης προς τον Θεό. Δίχως προσδοκία σωτηρίας, πιστεύουν μόνο τον εαυτό τους. Όταν όμως συνειδητοποιούν ότι είναι πολύ μικροί και αδύναμοι για να καταφέρουν τα πάντα, τότε αναζητούν κάποιον άλλον να τους βοηθήσει, προκειμένου να βγούν από τα αδιέξοδά τους.

Το κρίσιμο σημείο της αναζήτησης είναι, ποιος θα είναι ο άλλος. Θα είναι, αυτός ο Άλλος, ο πλάστης και δημιουργός του κόσμου, ο συχνά προδομένος από τον άνθρωπο και γεμάτος αγάπη Θεός;

Αδελφοί μου,

Αυτός ο Θεός στέκεται και κρούει την θύρα της καρδιάς μας, περιμένοντας πότε αυτή θα ανοίξει, για να γεννηθεί εντός μας αθόρυβα και να μεταμορφώσει κάθε ανθρώπινη ύπαρξη σε τόπο ιερό, που θα δεχθεί μυστικά και κυρίως μυστηριακά τον αχώρητο Θεό.

Μέσα από την ψυχή μου, σας εύχομαι Χριστούγεννα ευφρόσυνα και ευλογημένα, με τον Θεάνθρωπο Χριστό στη ζωή σας.

Με πατρικές ευχές, ο Μητροπολίτης και Ποιμενάρχης σας.

Ο Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης και Βάρης

ΠΑΥΛΟΣ ο Α΄

Ὁ Γέροντας Ἰάκωβος

μεταδίδει τὴ χαρὰ τῶν Χριστουγέννων

στὴν ἄλογη κτίση

Οἱ χαριτωμένοι ἄνθρωποι, οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, μεταδίδουν τὰ συναισθήματά τους, τὴ χαρὰ καὶ τὴ λύπη τους σὲ ὅλη τὴν κτίση. Ἡ ἄλογη κτίση συγχαίρει καὶ συνοδυνᾶται μὲ αὐτούς. Οἱ προπτωτικὲς καταστάσεις ἐπαναλαμβάνονται, γιὰ νὰ μᾶς διαβεβαιώ­σουν ὅτι ὑπάρχει Θεός, ὅτι ὑπάρχει ἀτελεύτητη μακα­ριότητα, τὴν ὁποία ἔχασαν οἱ προπάτορες μὲ τὴν παρα­κοὴ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν πτώση στὴν ἁμαρτία, καὶ ὅτι ἀπὸ αὐτὴ τὴ γῆ μποροῦν νὰ ἀπολαύσουν πάλι τὴν εὐφροσύνη τῶν οὐρανῶν οἱ «καθαροὶ τὴν καρδίαν» (Ματθ. ε΄ 8). Οἱ χαριτωμένοι ἄνθρωποι μεταδίδουν τὴ χαρὰ καὶ στὰ πουλιὰ καὶ στὰ ζῶα καὶ στὰ δένδρα, σὲ ὁλάκερη τὴν κτίση.

Ὁ Γέροντας Ἰάκωβος, ὁ ἁπλὸς καὶ ἀγράμματος ἀσκη­τής, ὁ πνευματοφόρος ἡγούμενος τῆς Μονῆς τοῦ Ὁσίου Δαβίδ, εἶχε ἑλκύσει τὴ χάρη τοῦ παναγίου Πνεύματος μὲ τὴν ἀδιάλειπτη προσευχὴ καὶ σύντονη ἄσκησή του· μὲ τὴν ἀφειδώλευτη ἀγάπη του καὶ τὴ συμπόνια του πρὸς κάθε ἕνα ποὺ ἔπασχε, ποὺ εἶχε ἀνάγκη, ποὺ λύγιζε ἀπὸ τὸ φορ­τίο τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν καὶ τῶν θλίψεων. Ἡ πανταχοῦ παρουσία τοῦ Θεοῦ τὸν γέμιζε τόσο, ποὺ δὲν αἰσθανόταν ποτὲ μοναξιά. Εἶχε μιὰ πληρότητα καρδιᾶς, ποὺ τὸν χαροποιοῦσε καὶ τὸν μετέφερε σὲ ἄλλους κόσμους, μακρι­νούς, ἀΰλους, φωτεινούς, γεμάτους χαρὰ καὶ ἀγαλλίαση, ποὺ παρέχει καὶ μόνη ἡ αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ γλυκυτάτου Ναζωραίου.

Χριστούγεννα! Ἡμέρα χαρᾶς καὶ συμπανηγυρισμοῦ τῆς γῆς καὶ τοῦ οὐρανοῦ. Ἄγγελοι ὑμνοῦν τὸν τεχθέντα Βα­σιλέα. Βοσκοὶ καὶ Μάγοι προσκυνοῦν τὸ μονογενῆ Υἱὸ τῆς Παρθένου, τὸν τέλειο Θεό, ποὺ καταδέχθηκε νὰ γίνει καὶ τέλειος ἄνθρωπος. «Μυστήριον ξένον καὶ παράδοξον» τελεσιουργεῖται στὸ ἀπέριττο σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ. Τὸ ἀνθρώπινο γένος ἀναγεννᾶται. Ὁ πεσὼν Ἀδὰμ ἀνακαλεῖται. Χαρὰ σὲ ὅλη τὴν κτίση !

Χριστούγεννα στὴ Μονὴ τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μὲ Λειτουρ­γὸ τὸν ἅγιο Γέροντα ἦταν μιὰ μοναδικὴ ἐμπειρία. Γι’ αὐτὸ καὶ τὸ περιστατικὸ ποὺ διηγοῦνται κάποιοι φοιτητὲς ποὺ βρέθηκαν ἐκεῖ τέτοια μέρα εἶναι συγκλονιστικό. Μὲ ὅλα τὰ χρώματα τοῦ λόγου καὶ ἄν προσπαθήσουμε νὰ τὸ ζω­γραφίσουμε, δὲν μποροῦμε νὰ ἀποδώσουμε τὴν ὀμορφιά του. Θὰ τὸ προσπαθήσουμε ὅμως, γιὰ νὰ μεταδώσουμε κι ἐμεῖς τὴ χαρὰ τῶν Χριστουγεννιάτικων στιγμῶν τοῦ Γέ­ροντος Ἰακώβου.

Μετὰ τὴν ἀγρυπνία τῶν Χριστουγέννων ἀποσύρθηκαν μοναχοὶ καὶ ἐπισκέπτες γιὰ λίγη ξεκούραση στὰ κελλιά τους. Ὁ χειμωνιάτικος καιρὸς καὶ τὸ κρύο μάζευαν ὅλους σὲ ζεστοὺς χώρους. Στὸ μοναστήρι, βέβαια, τὰ κελλιὰ δὲν εἶχαν θέρμανση καὶ πολὺ περισσότερο τὸ κελλάκι τοῦ Γέροντος. Στὴν τραπεζαρία ὑπῆρχε μόνο μιὰ σόμπα, ποὺ σκόρπιζε θαλπωρὴ στοὺς ἀσυνήθιστους ἀπὸ τὸ κρύο προσκυνητές· γιὰ τοὺς μοναχοὺς ἦταν περιττή, γιατὶ ὁ Χριστὸς θέρμαινε τὶς ψυχὲς αὐτῶν ποὺ Τὸν ἀγαποῦσαν «ὑπὲρ πατέρα καὶ μητέρα» καὶ ποὺ γι’ Αὐτὸν ἐγκατέλειψαν τὰ πάντα· ἰδιαιτέρως τὴν ἡμέρα αὐτὴ τῶν Χριστου­γέννων, ποὺ οἱ φίλοι τοῦ θείου Βρέφους κάνουν φάτνη τὴν καρδιά τους, γιὰ νὰ τὸν ὑποδεχθοῦν καὶ νὰ ζεστα­θοῦν ἀπὸ τὴ ζωντανὴ παρουσία Του.

Δύο φοιτητές-προσκυνητὲς ξεκουράστηκαν κι αὐτοὶ λίγο, ἀλλὰ τὰ κελλιά τους δὲν τοὺς κρατοῦσαν. Βγῆκαν ἔξω γιὰ ἕνα περίπατο στὸ δάσος. Ὁδήγησαν τὰ βήματά τους πρὸς τὸ Ἁγιονέρι, μιὰ περιοχὴ μὲ πολλὰ πλατάνια καὶ ἕνα ποτάμι, ποὺ ἔτρεχε μὲ ταχύτητα τὰ γάργαρα νερά του. Μιὰ περιοχὴ ποὺ ἀπολαμβάνει κανεὶς τὴ συ­νεργασία ὅλων τῶν εἰδῶν τῶν φυτῶν, ὅπως δένδρα, θά­μνοι καὶ πόες, μὲ τὰ ἀγρινὰ τοῦ δάσους καὶ τὰ πουλιά. Στὴν καταστόλιστη καὶ χαριτωμένη αὐτὴ γωνιὰ τῆς Εὐβοϊκῆς γῆς, ὅπως σὲ κάθε γωνιὰ τῆς χοϊκῆς δημιουρ­γίας, τὸ χῶμα τοῦ ἐδάφους καλύπτεται ἀπὸ φυτικοὺς ὀργανισμούς, οἱ ὁποῖοι ἀθόρυβα καὶ ἀφανῶς ἀπορροφοῦν μὲ τὸ νερὸ τὶς θρεπτικὲς οὐσίες καὶ τὶς μεταποι­οῦν σὲ φυτικὰ τμήματα, ρίζες, βλαστούς, φυλλώματα, ἄνθη, καρπούς, καὶ παράγουν ὀργανικὲς οὐσίες χρήσι­μες γιὰ τὴ διατροφὴ καὶ τὴ διατήρηση στὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ κόσμου τῶν ζώων· αὐτῶν ποὺ κατοι­κοῦν μέσα στὶς πυκνὲς φυλλωσιές, στὰ κλαδιά τους καὶ στὶς ρίζες τους.

Ἀλήθεια, ποιὸς χοϊκὸς δὲν ξεκουράζεται περιβαλλόμε­νος ἀπὸ τὴ γαληνεμένη φιλοξενοῦσα φύση; Ποιὸς δὲ νιώ­θει ἀνάλαφρος, γαλήνιος, χαρούμενος καὶ εὐτυχισμένος ἀπ’ τὶς τόσες χάρες τοῦ περιβάλλοντος, ποὺ ἡ κάθε μιὰ πολλὲς χαρὲς σκορπίζει;

Ἕνας ἄλλος ἅγιος τῶν ἡμερῶν μας, ὁ προορατικὸς γέροντας Πορφύριος, διδάσκοντας ἔλεγε:

Νὰ συχνάζετε ὅπου ὑπάρχουν πουλιά. Ξεκουράζουν. Ὑμνοῦν τὸ Δημιουργὸ καὶ διδάσκουν. Δὲν ὑπάρχει μεγα­λύτερη ἀπόλαυση ἀπὸ τὸ νὰ παρατηρεῖ κανεὶς τὴ συνερ­γασία τους μὲ τὰ φυτά !

Πραγματικά, κάθε φτερούγισμα καὶ κάθε κελάηδημα πουλιῶν εἶναι καὶ μιὰ ἔκφραση εὐχαριστίας. Εἶναι μία διατύπωση ὕμνου. Εἶναι μία μείξη φωνῶν γιὰ σύνθεση συμφωνίας, ἔτσι ὅπως τὸ θρόϊσμα τῶν φύλλων συναντιέ­ται μὲ τὸ κελλάρισμα τῶν τρεχούμενων νερῶν. Καὶ ἀνάμεσα ἀπ’ αὐτὴ τὴ συμφωνία καὶ τὴν ἁρμονία χρωμάτων, ἀρωμάτων καὶ σχημάτων ἐξάγονται καὶ πάμπολλα διδάγ­ματα, ὅπως ἡ ἄρρηκτη συνεργασία στὴν κτίση ὅλη.

Καθὼς οἱ φοιτητὲς περπατοῦσαν πρὸς τὸ Ἁγιονέρι ἄκουσαν κάποιον νὰ ψάλλει πολὺ γλυκά:

«Χριστὸς γεννᾶται δοξάσατε·

Χριστὸς ἐξ οὐρανῶν ἀπαντήσατε·

Χριστὸς ἐπὶ γῆς ὑψώθητε·

ᾄσατε τῷ Κυρίῳ πᾶσα ἡ γῆ

καὶ ἐν εὐφροσύνῃ

ἀνυμνήσατε, λαοί,

ὅτι δεδόξασται».

Πλησίασαν πρὸς τὸ μέρος, ἀπὸ ὅπου ἐρχόταν ἡ ψαλ­μωδία. Ἡ φωνὴ τοὺς φάνηκε γνώριμη· δὲν εἶχαν καμιὰ ἀμφιβολία. Ἦταν ὁ Γέροντας Ἰάκωβος· ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ἀσφαλῶς δὲ θὰ εἶχε πάει νὰ ξεκουραστεῖ. Εἶχε προτιμήσει νὰ μεταφέρει τὸ χαρούμενο μήνυμα τῆς σαρκώσεως τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ στὴν ἄλογη φύση. Ἔτσι, πῆγε καὶ γονάτισε μέσα στὴν κουφάλα ἑνὸς γέρι­κου πλατάνου καὶ προσευχόταν μὲ τὰ χέρια ὑψωμένα, ἄδοντας καὶ ψάλλοντας τὸ Ἀπολυτίκιο καὶ τὶς Καταβασίες τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων.

Τὸ πιὸ θαυμαστὸ ὅμως ποὺ ἀντίκρυσαν οἱ φοιτητὲς ἦταν ὅτι ὅλα τὰ πουλιὰ τοῦ δάσους μαζεύτηκαν καὶ πετοῦσαν πάνω ἀπὸ τὸ πλατάνι, ποὺ βρισκόταν ὁ ἅγιος αὐ­ταὸς ἄνθρωπος. Δὲν ὑπῆρχε πουθενὰ ἀλλοῦ πουλί· τὰ γύ­ρω δένδρα γυμνὰ καὶ ἄδεια· ὅλα τὰ πουλιὰ τοῦ δάσους μαζεύτηκαν πάνω στὸ πλατάνι «τῶν Χριστουγέννων», ποὺ νόμιζες πὼς εἶχε φύλλα, καθότι ὡς φυλλοβόλα δένδρα τὴν ἐποχὴ αὐτὴ τὰ πλατάνια εἶχαν ρίξει ὅλα τους τὰ φύλλα στὴ γῆ καὶ παρέμεναν γδυτά.

Ὅταν ὁ Γέροντας εἶδε τοὺς δύο φοιτητές, κατέβασε τὰ δεητικὰ χέρια του καὶ σταμάτησε τὴ δοξολογικὴ του ψαλ­μωδία. Τότε σταμάτησαν ἀμέσως τὴ συμφωνία καὶ τὰ πουλιὰ καὶ ἄρχισαν νὰ πετοῦν ψηλὰ καὶ νὰ ἀπομακρύνονται. Ἡ χοϊκὴ παρουσία τῶν νέων τὰ ἔδιωχνε· τοὺς διέ­λυσε τὴ μυστικὴ χριστουγεννιάτικη χορωδία. Σηκώθηκε ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ καὶ ἀπευθυνόμενος στοὺς δύο νέους τοὺς λέει:

– Νά, καλά μου παιδιά ! Ἦταν τόση ἡ χαρά μου ἀπὸ τὴ γέννηση τοῦ Χριστοῦ, ποὺ δὲν ἄντεχα νὰ τὴν ἔχω μό­νος μου καὶ εἶπα, δὲν πηγαίνεις, χαζὲ Ἰάκωβε, μέσα στὸ δάσος νὰ ψάλλῃς «Χριστὸς γεννᾶται, δοξάσατε»; Καὶ ὅπως ἔψελνα, ἦλθαν ὅλα αὐτὰ τὰ πουλιὰ καὶ ἔψελναν καὶ αὐτὰ μαζί μου! Γιορτάζουν κι αὐτὰ τὴ γέννηση τοῦ Θε­ανθρώπου· γιορτάζουν καὶ δείχνουν τὴ χαρά τους μὲ τὰ γλυκόλαλα κελαηδήματά τους. Εἶναι κι αὐτὸς ἕνας δοξολογικὸς ὕμνος στὸ Δημιουργό, ποὺ ἄφησε τὴν πατρικὴ ἀγκάλη, γιὰ νὰ γίνει τέλειος ἄνθρωπος, χωρὶς βέβαια νὰ χάσει κάτι ἀπὸ τὴ θεϊκή Του φύση. Ὁ τέλειος Θεὸς γίνηκε τέλειος ἄνθρωπος, γιὰ νὰ θεώσει ὅλους ἐμᾶς, ποὺ ἡ πτώση μας στὴν ἁμαρτία μᾶς εἶχε ἀπομακρύνει ἀπὸ τὴν Ἐδὲμ τὴ γλυκυτάτη.

Βλέπετε, ὁ ἁπλὸς Γέροντας Ἰάκωβος ἦταν ἀναγεννημένος, ἀφοῦ εἶχε μιμηθεῖ τὸ Χριστό μας καὶ τὰ στίγματα τῆς ἀγάπης του βάσταζε στὴν καρδιά του. Γι’ αὐτὸ καί, ἄν καὶ ζοῦσε στὴ γῆ, προαπολάμβανε τὴ χαρὰ τῶν οὐρανῶν. Ζοῦσε τὴ μυστικὴ χαρὰ τοῦ Παραδείσου καὶ ἡ ἀγάπη του στὴ φύση, στὰ ζῶα καὶ τὰ φυτὰ ἀναγνωριζόταν ἀπὸ αὐτά, ποὺ τὸ ἐκδήλωναν, ἰδίως τὰ πουλιά, μὲ τὰ χαρούμενα κελαηδήματά τους καί, εἰδικά, μὲ τὴ μυστικὴ μὲ αὐτὸν συμ­φωνικὴ δοξολογία πρὸς τὸν ἐνανθρωπήσαντα Κύριο τὴν ἅγια ἐκείνη ἡμέρα, τὴ Χριστουγεννιάτικη, ποὺ γνωρίστηκε σὲ ὅλους μας ἀπὸ τὴν εὐσεβῆ δυάδα τῶν φοιτητῶν.

(Συνοπτικὴ περιγραφὴ τοῦ γεγονότος βλέπε στὸ περιοδικὸ «Ἅγιος Μάμας» Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μόρφου, τεῦχος 16, Δεκέμβριος 2001.)

«Δεύτε ίδωμεν πιστοί πού εγενήθη ο Χριστός». Κάθισμα της εορτής των Χριστουγέννων. Ψάλλει η 60μελής χορωδία του άρχοντος μουσικοδιδασκάλου της Μ.Τ.Χ.Ε. Θεοδώρου Βασιλικού.

Εξεδήμησε προς Κύριον αργά το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων σε ηλικία 78 ετών ο Πρωτοπρεσβύτερος Ιωάννης Γαλανόπουλος, ο οποίος διετέλεσε εφημέριος του Ιερού Ναού Αγίου Φιλίππου Θηριόπετρας (Αλμωπίας) επί 48 συναπτά έτη. Χειροτονήθηκε από τον μακαριστό Μητροπολίτη Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας κυρό Καλλίνικο και διακόνησε ως εφημέριος και πνευματικός με ένθεο ζήλο και αυταπάρνηση. Ήταν πατέρας εννέα τέκνων, εκ των οποίον το ένα ακολούθησε τον μοναχισμό.

Η εξόδιος ακολουθία τελέσθηκε από τον Σεβ. Μητροπολίτη Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας κ. Ιωήλ στον Ιερό Ναό του Αγίου Αποστόλου Φιλίππου Θηριόπετρας την ημέρα των Χριστουγέννων (25/12).

Είθε ο Κύριος να τον αναπαύσει εν σκηναίς δικαίων και να τον αναδείξει λειτουργό του ουρανίου θυσιαστηρίου.

Ψέμα είναι γέννημα πλανεμένης ψυχής και σκοτισμένου νου. Το ψέμα δηλώνει απομάκρυνση από τον Θεό, πόλεμο προς την αλήθεια και έχθρα προς τη δικαιοσύνη. Το ψέμα είναι σκοτάδι που βγαίνει από τις σκοτεινές σπηλιές του Άδη και ζητά να καλύψει τη γη, για να μη φωτίζουν οι ακτίνες της αλήθειας τους κατοίκους της.

Άγιος Νεκτάριος επίσκοπος Πενταπόλεως

Like every virtue, love must live in the heart. Unless it does so, it doesn’t exist, in practice. Because God didn’t say ‘Love’, ‘Be humble’, ‘Be merciful’ , ‘Pray’ and so on for our ears but for our heart. So we have to have love, humility, kindness, prayer and all the other virtues. And when they’re in our heart, they’ll certainly find external expression, just as a fire gives off heat and myrrh exudes fragrance.

Μια αναφορά στα έργα του πατέρα της νεοελληνικής λογοτεχνίας Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

Η ηχογράφηση έγινε στον ραδιοφωνικό σταθμό της Ιεράς Μητροπόλεως Λεμεσού. Διαβάζει ο Πρωτοσύγκελλος της Ι.Μ. Λεμεσού Αρχιμανδρίτης Ισαάκ.

At this time of year, people often talk about the ‘spirit of Christmas’. But are we all talking about the same thing? I think not. It seems to me that if the ‘spirit of Christmas’ is only the presents, shopping in general, family meals, gatherings and relaxation, then Christmas, especially these days, must be very depressing for a lot of people. It causes depression, because many of us don’t have the means to shop, to go out and to enjoy themselves. But the issue’s more serious than we think, because it has another dimension. Even those who do live with all the above, still experience a different kind of unhappiness; they aren’t full of joy, either. It’s obvious from their faces that they aren’t happy, even though they may forget for a while. But their joy is short-lived.

So it’s clear that, when we talk about ‘the Christmas spirit’, we don’t all mean the same thing, since, in actual fact, it’s something else, a completely different climate. This whole period of the Twelve Days (Christmas, New Year and Theophany), really is special. Perhaps it’s the winter and the cold outside that’s a factor in encouraging people to gather in their homes, to be closer together and to feel the warmth. It’s also a time when the Church calls its children closer, through an increase in services, some of which are ‘new’ for most of the congregation, such as the Hours and so on. It’s the solemn hymns and the sound of the melodies, all put together in a wonderful, God-inspired manner. And it’s also the rich folk tradition, with carols, songs and a variety of local customs.

But it’s also something else, as well. This whole festal period calls to mind something we experienced in our innocent, carefree childhood: Christmas reminds us of who we should be, my friends. We remember the innocence of our childhood, and we seek it again. We have to be aware that the Christmas holidays aren’t only for ‘little children’, to, supposedly, have a good time. If we say that, it’s like passing the buck and wanting to escape our own emptiness. It’s a shallow pretence, a false humility. These holidays are for everyone and, particularly for grown-ups, offer a golden opportunity, in ways suggested and supported by the Church, to experience them again as children. Christmas is also for some others, the elderly, for example, who won’t manage to become ‘kids’ again and are now quite close to the time of their death, when they’ll meet Christ again. This feast takes us back to our childhood and reminds us of our real destination, as this was defined by the Lord when He said: ‘I want you to become like little children’, meaning in the purity and innocence of our heart.

What is the Christmas spirit, then? It’s the feast itself. It’s the incarnation. The Son of God becomes a human son. Christ became a human person. This is the great event that warms every one of us, which warms the whole of humankind. This is the exceeding love of God for us that made Him become ‘one of us’. This is the act that casts far away the notion of ‘religion’ , because ‘religion’ is the creation of God by us humans, whereas what we have here is the revelation of God to us. With this incarnation, the path to heaven, which was blocked, is open again and our bridge of communication with God has been rebuilt. And, even more: the philosophers believed it was impossible for God to be united with us people, but now we have a new reality, because Christ, with His incarnation, has taken us back to our state before the Fall, to our former beauty. We celebrate because we can become gods, without the lapse of Adam and Eve which meant we were without God and far-removed from Him. We’re deified through God.

Christmas is very much our concern. It has something to say to each of us. It fills people’s soul. Naturally, this is so in the case of those who wish to make their hearts a manger. When we locate our passions- and the results of them, which are our sins- and start the task of cleansing our heart, we begin to see. We begin to live Christmas. And so, we can experience Christmas at Easter, at any other feast, or on any other day of the year. This is what’s meant by ‘Today’ in the hymns: ‘today is born’, ‘today the Virgin gives birth to the Lord’, ‘let heaven and earth today rejoice prophetically’ [i.e. ‘in accordance with the prophecies’], ‘heaven and earth have united today’. This ‘today’ has great force, everlasting power. When our unity with God is realized- principally through Holy Communion and prayer- then we live Christmas at every moment. In fact, we really live.

Στo Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο εκτίθενται, από της 12 Δεκεμβρίου 2018  έως 13 Ιανουαρίου 2019, 50 έργα του αγιογράφου Γρηγόρη Μπαλογιάννη. Πρόκειται για μια έκθεση στην οποία ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να δει την καλλιτεχνική πορεία του μεγάλου αγιογράφου με τη βοήθεια μάλιστα προβολής βίντεο που αναφέρεται στη ζωή του καλλιτέχνη.

Ο αγιογράφος Γρηγόρης Μπαλογιάννης γεννήθηκε το 1938 στην Τρικοκκιά Γρεβενών και ανατράφηκε στο ορφανοτροφείο Γρεβενών και στο Παπάφειο Ορφανοτροφείο Θεσσαλονίκης. Το 1963 εισάγεται στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και αποφοιτά το 1965 με βραβείο νωπογραφίας και τεχνικής φορητών εικόνων. Έχοντας μελετήσει σε βάθος το σύνολο της βυζαντινής και μεταβυζαντινής ζωγραφικής επέλεξε στο έργο του ένα ύφος που ακολουθεί το πρότυπο της «πλατιάς τεχνοτροπίας» της Μακεδονικής Σχολής με λαμπερά, έντονα χρώματα. Παράλληλα επιχείρησε να ανανεώσει τη βυζαντινή εικονογραφία εμπλουτίζοντάς την με νέους εικονογραφικούς τύπους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι τύποι της Παναγίας της Στοργής, και του Ιησού Χριστού Δημιουργού του Σύμπαντος.

Συνεργάστηκε με τον Φώτη Κόντογλου στην αγιογράφηση του Ναού του Αγίου Νικολάου Πατησίων μεταξύ 1963-1965 και με τον Κώστα Γεωργακόπουλο στον Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου στη Βούλα Αττικής κ.α. Ιστόρησε πλήθος ενοριακών ναών σε όλη την Ελλάδα, φιλοτέχνησε τέμπλα και φορητές εικόνες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα του ύφους του αποτελούν οι ναοί Αγίας Σοφίας Ψυχικού (1973), Παναγίας Μαρμαριώτισσας (1976) και Αγίου Ελευθερίου (1998-2001) στο Χαλάνδρι, Αγίου Σπυρίδωνα στο Αργοστόλι Κεφαλονιάς (1968), Τιμίου Σταυρού Χολαργού (1973-1974), Αγίου Θεράποντα Θεσσαλονίκης (1979-1982) κ.ά.

Σενάριο-Βίντεο-Φωτογραφία-Επεξεργασία αρχειακού υλικού: Χρήστος Κωνσταντόπουλος φωτογραφίες: Νίκος Μυλωνάς

Η Μοναχή Μαριάμ Σκορδά αποδίδει ύμνους της δεσποτικής εορτής των Χριστουγέννων στην εκδήλωση «Ελλήνων Αΰλων Ωδαίς» του Συνδέσμου Ιεροψαλτών Περιφέρειας Αττικής «Ιωάννης ο Δαμασκηνός και Ρωμανός ο Μελωδός», η οποία πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 11 Δεκεμβρίου στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών.

Όταν είσαι ταραγμένος και απελπισμένος από την κακία των ανθρώπων, να θυμάσαι πόσο απέραντα σε αγαπά ο παντοδύναμος και πάνσοφος Θεός, που ανέχεται το κακό «έως καιρού» και μετά το τιμωρεί με δικαιοκρισία.

Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης

Τα γιουβαρλάκια με αυγολέμονο είναι ίσως το πιο μαμαδίστικο φαγητό. Εδώ θα βρείτε την πιο νόστιμη σπιτική συνταγή για γιουβαρλάκια, καθώς και τις παραλλαγές της!

It needs repentance such as that shown by the Ninevites to change the Lord’s decisions. Otherwise many tribulations come into the world.