Το ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ στην Προύσα

Αποκλειστικές φωτογραφίες  από το πρακτορείο ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Η Τρίγλια, κωμόπολη της Προύσας σήμερα ζει ιστορικές στιγμές με πλήθος Ελλήνων να συγκλονίζονται από την πρώτο αγιασμό των υδάτων που γίνεται εκεί μετά την Μικρασιατική καταστροφή.

Οι κάτοικοι της Τρίγλιας, έζησαν τον  ξεριζωμό από την πατρίδα τους μαζί με τόσους άλλους Μικρασιάτες και σήμερα τους δίνεται η ευκαιρία να βρεθούν στην χαμένη τους Πατρίδα και να ζήσουν μοναδικές στιγμές από τον αγιασμό των υδάτων από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ Βαρθολομαίο.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης  θα προστεί της Θείας Λειτουργίας στον Ιερό Ναό του Αγίου Βασιλείου στην Τρίγλια της Βιθυνίας και η Ιερά Μητρόπολη Προύσης, της οποίας ποιμενάρχης είναι ο Μητροπολίτης Προύσης Ελπιδοφόρος,  έχει αναλάβει την διοργάνωση της όλης εκδήλωσης.

Ο παραθαλάσσιος αυτός οικισμός στην Προποντίδα, άδειασε μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και οι περισσότεροι πρόσφυγες από την Τρίγλια που ονομάστηκε Ζεϊτίνμπαγ, δηλαδή Ελιοχώρι, κατοίκησαν στην Νέα Τρίγλια Χαλκιδικής και στην Ραφήνα Αττικής.

Όλα αυτά τα χρόνια βέβαια προσπαθούν  να διατηρήσουν ζωντανές τις προγονικές μνήμες για την αλύτρωτη ιδιαίτερη πατρίδα τους.

Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που ο Οικουμενικός Πατριάρχης λειτουργεί στην Τρίγλια και ρίχνει τον σταυρό στην Προποντίδα, στη θάλασσα του Μαρμαρά.

Οι τουρκικές αρχές μετά από προσπάθειες του Οικουμενικού Πατριαρχείου έδωσαν άδεια για να τελεσθεί το σπουδαίο αυτό γεγονός.

Σύλλογοι των Τριγλιανών της Ελλάδος και της Κωνσταντινούπολης έφτασαν  με λεωφορεία στην Προύσα για να βρεθούν αυτήν την τόσο σημαντική στιγμή στην πατρίδα τους.

Η Τρίγλια είναι ο τόπος καταγωγής σημαντικών Ελλήνων, Είναι ο τόπος καταγωγής του μετέπειτα Μητροπολίτη Σμύρνης και εθνομάρτυρα Χρυσοστόμου καθώς και του αοίδιμου Μητροπολίτη Αυστρίας Χρυσοστόμου Τσίτερ.

Στα μέρη της ιδιαίτερης πατρίδας του Μητροπολίτη Σμύρνης, στις ακτές του Κόλπου της Κίου, στην ανταλλαγή των πληθυσμών, όλοι οι Τριγλιανοί βρήκαν τη σωτηρία από τη θάλασσα: Στις 29 Αυγούστου ο Φίλιππος Καβουνίδης, ειδοποιημένος από τους πατριώτες του, φθάνει από την Κωνσταντινούπολη στην Τρίγλια, με πλοία δικά του και με ναυλωμένα, και μεταφέρει τους ανθρώπους και κειμήλια του τόπου στο κοντινό νησί Καλόλιμνος, στη Ραιδεστό και τη Σηλυβρία των θρακικών ακτών της Προποντίδας, και στα νησιά του Αιγαίου Ίμβρο και Τένεδο.

Στη συνέχεια οι μισοί περίπου Τριγλιανοί θα μεταφερθούν στη βόρεια και οι άλλοι μισοί στη νότια Ελλάδα. Τριγλιανοί πρόσφυγες θα δημιουργήσουν στη Χαλκιδική τη Νέα Τρίγλια, ενώ πατριώτες τους θα αποτελέσουν τον πυρήνα της σύγχρονης Ραφήνας στην Αττική.

Ο Μητροπολίτης Προύσης κ Ελπιδοφόρος  έχει πολλές φορές μιλήσει στο παρελθόν για την προσπάθεια που κάνει το Οικουμενικό Πατριαρχείο αλλά και ο ίδιος να μπορέσει να αγοράσει από ιδίωτες Τούρκους τις εκκλησίες που είναι πλέον στην κατοχή τους μετά την Μικρασιατική καταστροφή.

Με πολύ αγώνα και ζήλο καταφέρνει σιγά σιγά το Πατριαρχείο να αποκτά ξανά τις εκκλησίες αυτές πληρώνοντας ακόμη και  300.000 ευρώ περίπου για την καθεμία, χρήματα που χρειάζεται να τα εξοικονομίσουν από όποιον μπορεί να βοηθήσει να γίνει πραγματικότητα το όραμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, να πάρει πίσω όλες τις εκκλησίες που πήγαν στα χέρια των Τούρκων μετά την Μικρασιατική καταστροφή.

Ο Ναός του Αγίου Βασιλείου έχει συντηρηθεί εσωτερικά και χρησιμοποιείται ως πνευματικό κέντρο. Σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Ελπιδοφόρο, στην Τρίγλια το Σάββατο θα καταφτάσουν πιστοί από την Κωνσταντινούπολη, τη Νέα Τρίγλια, τη Ραφήνα και άλλα μέρη όπου έχουν πάει απόγονοι των Τριγλιανών.

Οπως ανέφερε σε πρόσφατη συνέντευξή του στην Μαρία Γιαχνάκη ο κ. Ελπιδοφόρος, ο Οικουμενικός Πατριάρχης ήταν αυτός που ενέπνευσε την Πατριαρχική Αυλή και την έκανε να αγαπήσει τις παλιές μητροπόλεις.

Είπε χαρακτηριστικά πως «ο Πατριάρχης μάς έπαιρνε, είτε ήμασταν διάκονοι, είτε ήμασταν ιερείς και μας πήγαινε στην Ανατολή, στις παλιές Μητροπόλεις, στις κοιτίδες του Ελληνισμού, στην Καππαδοκία, στη Βιθυνία, στην Έφεσο, στην Πέργαμο, σε όλες τις ερειπωμένες εκκλησίες που υπάρχουν στα ιστορικά για τον Ελληνισμό μέρη. Και μας έκανε να τα αγαπήσουμε. Και όταν ήρθε η ώρα να προαχθούμε έδωσε στον καθένα μας μια τέτοια παλιά μητρόπολη».Σήμερα η Τρίγλια (Zeytinba, η τουρκική ονομασία της), κωμόπολη της Προύσας, στον ιστορικό χώρο της Βιθυνίας, κατοικείται από 2.500 κατοίκους.

Πρόκειται για οικισμό, στον οποίο κατοικούσε για αιώνες συμπαγής ελληνόφωνος και χριστιανικός πληθυσμός, μέχρι την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923. Ο οικισμός έχει χαρακτηριστεί πλέον παραδοσιακός και δεν επιτρέπεται η αλλοίωση του αρχιτεκτονικού χαρακτήρα των κτηρίων. Στενά σοκάκια διατρέχουν την μικρή πόλη, πολλά από τα οποία οδηγούν σε ερειπωμένες βυζαντινές Εκκλησίες. Σημαντικό μνημείο είναι ο ναός των Αγίων Θεοδώρων, σήμερα Φατίχ Τζαμί.

Ο Ναός του Αγίου Βασιλείου, στο παρελθόν λειτουργούσε από τις τοπικές αρχές ως αίθουσα τελετών για πολιτικούς γάμους. Υστερα από απόφαση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ο Ναός συντηρήθηκε εσωτερικά και χρησιμοποιείται σαν πνευματικό κέντρο.

Το όνομα Τρίγλια συναντάται στους Βυζαντινούς χρόνους. Ο Σ. Βυζάντιος και ο Ι. Καντακουζηνός το ανέφεραν ως Τριγλεία. Το έτος 700 μ.Χ. συναντάται η ονομασία Τρίγλια σε Πατριαρχικό Σιγγίλιο, το οποίο αναφερόμενο στο Μοναστήρι της Παντοβασίλισσας το ονομάζει Μονή Τρίγλιας.

Σύμφωνα με μια άλλη άποψη, το όνομα αυτό προέρχεται από το ψάρι Τρίγλι που ψάρευαν στον Κιανό κόλπο. Για το ψάρι αυτό γίνεται λόγος και στο «Βίος Λουκούλλου», Ρωμαίου στρατηγού, γνωστού καλοφαγά, ο οποίος προτιμούσε το ψάρι αυτού του Κιανού κόλπου. Επίσης και ο ιστορικός Γουλιέλμος Τομάτζεκ πιστεύει πως η Τρίγλια ονομάστηκε έτσι επειδή υπήρχαν στην περιοχή αλιευτήρια τριγλών.

Πηγή: orthodoxianewsagency.gr

Τίποτε δεν είναι φοβερό παρά μόνο το να βρεθείς αντιμέτωπος με τον Θεό.

Άγιος  Ιωάννης Χρυσόστομος

 Εορτάζει στις 23 Ιανουαρίου εκάστου έτους.

Αγαθαγγέλου και Κλήμεντος αιμάτων,

Το του ξίφους δίψαιμον επλήσθη στόμα.

Εικάδι δ’ ετμήθητε τρίτη, Αγαθάγγελε, Κλήμη.

Βιογραφία

Ο πατέρας του Κλήμη ήταν ειδωλολάτρης. Πέθανε, όμως, νωρίς και η ανατροφή του Κλήμη έγινε με όλη τη χριστιανική επιμέλεια, από την ευσεβέστατη μητέρα του Ευφροσύνη.

Όταν μεγάλωσε, η παιδεία του, η φιλανθρωπία του και οι άλλες φημισμένες αρετές του τον ανέδειξαν επίσκοπο της πατρίδας του Άγκυρας. Το μεγάλο αξίωμα δεν τον έκανε να πέσει στη μεγάλη παγίδα της αλαζονείας, Αντίθετα, ανέπτυξε περισσότερο την ενεργητικότητα του, για να ανταποκριθεί στις πνευματικές και υλικές ανάγκες του ποιμνίου του. Εκείνο, όμως, που πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα στον επίσκοπο Κλήμη, είναι ότι φρόντιζε πατρικά για τα ορφανά και τους φτωχούς. Παρηγορούσε τους πάσχοντες, με ιδιαίτερη προσοχή έπαιρνε στην Εκκλησία παιδιά εγκαταλελειμμένα και έκθετα, φροντίζοντας όχι μόνο για τη συντήρηση τους, αλλά και για την κατήχηση και βάπτιση τους. Όλα αυτά μας δίνουν το δικαιωμα να πούμε ότι η πίστη του ήταν ζωντανή, με έργα.

Ο Θεός, όμως, θέλησε να δοκιμάσει τον Κλήμη και από το καμίνι του μαρτυρίου. Επί βασιλείας Διοκλητιανού (284 – 305 μ.Χ.), λοιπόν, μεταφέρετε στη Νικομήδεια, όπου βασανίζεται φρικτά και τα υπομένει όλα καρτερικότατα, μέχρι που τον αποκεφαλίζουν, επισφραγίζοντας, έτσι, με το μαρτύριο τη μεγάλη και ζωντανή του πίστη. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την μεταφορά του στη Νικομήδεια, αποβιβάστηκε στη Ρόδο όπου ο τότε Επίσκοπος Φωτεινός τέλεσε τη Θεία Λειτουργία με όλους τους μάρτυρες, οπότε και έγιναν σημεία θαυμαστά.

Ο δε Αγαθάγγελος καταγόταν από τη Ρώμη και έγινε χριστιανός από τον Άγιο Κλήμεντα, τον όποιο ακολούθησε. Συμμερίστηκε μάλιστα τις περιπέτειες του και τα βασανιστήρια του, και πέθανε μαζί του με αποκεφαλισμό.

Η Σύναξή τους τελείται στο Μαρτύριο, το οποίο βρίσκεται στην περιοχή Ευδοξίου, πέραν του Ανάπλου και στην Εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, της παλαιάς και της νέας.

Ναό του Αγίου Κλήμεντος ανήγειρε ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β’ (976 – 1025 μ.Χ.) στα ανάκτορα, εντός του οποίου φυλασσόταν η κάρα του Αγίου με άλλα ιερά λείψανα. Από τις αρχές του 10ου αιώνα μ.Χ. η σύναξη των Αγίων άρχισε να τελείται στη μονή του Πατριάρχη Ευθυμίου (907 – 912 μ.Χ.), που βρισκόταν στην περιοχή των Υψωμαθείων Κωνσταντινουπόλεως, στην οποία, το έτος 907 μ.Χ., ο Μητροπολίτης Αγκύρας Γαβριήλ δώρισε το ωμοφόριό του Αγίου Κλήμεντος και λείψανα του Αγίου Αγαθαγγέλου.

Απολυτίκιον  (Κατέβασμα)

Ήχος δ’. Ο υψωθείς εν τω Σταυρώ.

Ως αγαθών αγγελιών προμηθέα, της προς ημάς του Ιησού ευσπλαχνίας, χαρμονικώς υμνούμεν σε Μαρτύρων στέρρεσυ γαρ Αγαθάγγελε, εναθλήσας νομίμως, στάσεως ηξίωσαι της Αγγέλων αζίως, μεθ’ ων πρεσβεύοις πάντοτε Χριστώ, πάσης ρυσθήναι, ημάς περιστάσεως.

 Έτερον Απολυτίκιον

Ήχος δ’.

Κλήμα οσιότητος, και στέλεχος αθλήσεως, άνθος ιερώτατον, και καρπός ως θεόσδοτος, τοις πιστοίς πανίερε, ηδύτατος εβλάστησας. Αλλ᾽ ως Μαρτύρων σύναθλος, και ιεραρχών σύνθρονος, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.

 Κοντάκιον

Ήχος δ’. Επεφάνης σήμερον.

Της αμπέλου γέγονας, τίμιον κλήμα, του Χριστού πανεύφημε, Κλήμη πολύαθλος οφθείς, συν τοις συνάθλοις τε έκραζες· Χριστός, Μαρτύρων φαιδρόν αγαλλίαμα.

Κάθισμα

Ήχος δ’. Ο υψωθείς εν τω Σταυρώ.

Του μαρτυρίου αληθώς τη δρεπάνη, κατατεμνόμενος σοφέ Ιεράρχα, ως καρποφόρος άμπελος εξήνθησας, βότρυας περκάζοντας, και σταλάζοντας γλεύκος, θείας επιγνώσεως, και αθλήσεως Πατερ· εξ ων μετέχων πας τις ευσεβώς, καταγλυκαίνει ψυχής αισθητήρια.

Ο Οίκος

Υιός φωτός αναδειχθείς, Θεού συγκληρονόμος, ως Ηλιού ο θείος, τον Αχαάβ ήλεγξεν, ούτω και συ, Κλήμη σοφέ, Βασιλείς ανόμους, και Τυράννους απηνείς, Ελλήνων τους πρωτεύοντας, εν λόγω και αληθεία ενίκησας, και προσάγεις θύμα τω Κυρίω νυν τα πλήθη των εις Χριστόν πιστευσάντων. Διο κοινωνόν της σης μαρτυρίας Αγαθάγγελον ευρών, πόλεις εναθλών συνώδευσας φαιδρώς κραυγάζων· Χριστέ, Μαρτύρων φαιδρόν αγαλλίαμα.

Οπτικοακουστικό Υλικό

Πηγή: saint.gr 

Ο Άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω, προστάτης και πολιούχος της Πιερίας, γεννήθηκε περίπου το 1500 μ. Χ. στη Θεσσαλία στο χωριό Σκλάταινα ή Σθλάτενα ή Πλάτινα, σήμερα αποκαλούμενο Δρακότρυπα, της επαρχίας Φαναρίου. Ο πατέρας του Αγίου ονομαζόταν Νικόλαος και η μητέρα του Θεοδώρα. Ήταν φτωχοί, αλλά πολύ ευσεβείς. Ο πατέρας του Αγίου παράλληλα με τις γεωργικές και κτηνοτροφικές του εργασίες ήταν και σφυροκόπος (σπαθοποιός).

Ο Άγιος που το κοσμικό του όνομα ήταν Δημήτριος Καλέτσης ήταν παιδί της προσευχής. Σύμφωνα με παράδοση που υπάρχει στη γενέτειρά του, Τετάρτη και Παρασκευή δεν θήλαζε. Επίσης οι γονείς του, όταν ακόμα ήταν βρέφος και κοιμόταν, έβλεπαν από πάνω του ένα φωτεινό Σταυρό που λαμποκοπούσε σαν τον ήλιο. Αυτό, έλεγαν, ότι ήταν σημείο που φανέρωνε την κατά Θεό προκοπή του, όταν θα μεγάλωνε.

Σε ηλικία επτά ετών τον έστειλαν στο σχολείο, όπου και φάνηκε πολύ επιμελής. Κυρίως όμως προσπαθούσε να μελετά και να συμμορφώνεται με τις εντολές της Αγίας Γραφής, την οποία συνεχώς διάβαζε. Επίσης μελετούσε και τους βίους των Αγίων, τη ζωή των οποίων προσπαθούσε να μιμηθεί.

Η τοπική παράδοση της Σκλάταινας αναφέρει ότι στα διαλείμματα, στο σχολείο, ο Άγιος συγκέντρωνε τους ήσυχους και επιμελείς μαθητές και τους μιλούσε για την πίστη μας. Ένας μαθητής είπε το γεγονός αυτό στο δάσκαλό τους. Ο Άγιος, παρά τις συμβουλές του δασκάλου του να παίζει στα διαλείμματα, συνέχισε τη θεάρεστη ασχολία του. Μια μέρα ο δάσκαλός του, επειδή δεν βγήκε στο διάλειμμα, για να τον τιμωρήσει τον πέταξε από το παράθυρο. Στο μέρος που πάτησε ο Άγιος έμεινε αποτύπωμα του ποδιού του, το οποίο κατά τις βεβαιώσεις των κατοίκων σωζόταν μέχρι πριν από λίγα χρόνια.

Σε πολύ νεαρή ηλικία πήρε τη μεγαλύτερη απόφαση της ζωής του. Να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στο Θεό, γινόμενος μοναχός. Εκείνο τον καιρό πέρασε από το χωριό του ένας μοναχός από τα Μετέωρα, ονομαζόμενος Άνθιμος. Μετά από πολύωρη συζήτηση αποφάσισε να τον ακολουθήσει.

Στα Μετέωρα υποτάχθηκε σε έναν πολύ ενάρετο μοναχό ονόματι Σάββα ο οποίος τον ρασοφόρεσε και τον ονόμασε Δανιήλ. Εκεί ο Άγιος επιδόθηκε στην προσευχή, τη νηστεία και τη μελέτη, φθάνοντας σε μεγάλο πνευματικό ύψος.

Μια μέρα ο ηγούμενος του μοναστηριού τον έστειλε να ανακατέψει το καζάνι με τον τραχανά. Όταν έφτασε στο μαγειριό είδε το φαγητό να είναι φουσκωμένο κι έτοιμο να χυθεί έξω. Επειδή δεν προλάβαινε να πάρει την κουτάλα, αναγκάστηκε να ανακατέψει το καζάνι με τα χέρια του. Έκπληκτοι οι πατέρες που ήταν εκεί είδαν ότι ο Άγιος δεν έπαθε τίποτα.

Αφ’ ενός το παραπάνω γεγονός το οποίο τον ανέβασε πολύ ψηλά στη συνείδηση των συμμοναστών του, αφ’ ετέρου ο πόθος του να μονάσει στο Άγιο Όρος για περισσότερη άσκηση και ησυχία, τον οδήγησαν μια νύχτα κρυφά να φύγει από το μοναστήρι. Μάλιστα πήδησε από ένα βράχο χωρίς να πάθει το παραμικρό.

Μετά από πολύ κόπο έφθασε στο περιβόλι της Παναγίας μας και συγκεκριμένα στις Καρυές, όπου υποτάχθηκε στο γέροντα Γαβριήλ τον πνευματικό, τον ικανό Πρώτο του Αγίου Όρους (1517 – 1518) ο οποίος έζησε κοντά στον Άγιο Νήφωνα τον Β΄. Ο Ιερομόναχος Γαβριήλ δεν τον κράτησε στην αρχή κοντά του, εξ’ αιτίας κανόνος που απαγόρευε την παραμονή των αγενείωνστο Άγιο Όρος. Τον έστειλε στη γειτονική Χαλκιδική, στο χωριό Άγιος Μάμας, όπου έμεινε κοντά στον επίσκοπο Κασσανδρείας Ιάκωβο για ένα χρόνο περίπου. Μόλις άρχισαν να φυτρώνουν τα γένια του επέστρεψε στο Άγιο Όρος.

Με πολύ μεγάλη συγκίνηση ο Άγιος στις 12 Ιουλίου, πιθανώς του 1512, εκάρη μεγαλόσχημος μοναχός και από Δανιήλ μετονομάστηκε Διονύσιος. Λίγο αργότερα χειροτονήθηκε Διάκονος από τον επίσκοπο Ιερισού και Αγίου Όρους. Κατά τη διάρκεια της απουσίας του γέροντά του Γαβριήλ στη Βλαχία το 1517, όπου τον είχε καλέσει μαζί με όλους τους Αγιορείτες ηγουμένους ο φίλος του ηγεμόνας Νεάγκος Βασαράβας, ο Άγιος Διονύσιος έκλινε τα γόνατά του για δεύτερη φορά ενώπιον του φρικτού θυσιαστηρίου και έλαβε το δεύτερο βαθμό της Ιερωσύνης, αυτόν του Πρεσβυτέρου. Επί μία διετία εφημέρευσε στον πανίερο Ναό του Πρωτάτου.

Στην Αθωνική πρωτεύουσα ο Άγιος παρέμεινε περίπου δέκα χρόνια. Μόλις επέστρεψε ο γέροντας του Γαβριήλ από τη Βλαχία, ζήτησε να απομακρυνθεί από το Πρωτάτο. Αφού έλαβε την ευλογία του, πορεύθηκε στη Σκήτη του Καρακάλου όπου έχτισε Ναό αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα και κελί. Εκεί επιδόθηκε περισσότερο στην προσευχή, τη νηστεία και την αγρυπνία. Τροφή του ήταν η μελέτη της αγίας Γραφής και λίγα κάστανα. Χαρακτηριστική επίσης ήταν και η ακτημοσύνη του. Η πόρτα του δεν είχε κλειδαριά.

Ο Άγιος είχε μεγάλη επιθυμία να επισκεφθεί τους Αγίους Τόπους. Κάποτε η επιθυμία του αυτή πραγματοποιήθηκε και έλαβε μεγάλη ψυχική ωφέλεια και χαρά. Μάλιστα στο ταξίδι του αυτό δέχθηκε δυο τιμητικές προτάσεις για το επισκοπικό αξίωμα. Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Δωρόθεος και ο Μητροπολίτης Ικονίου, εκτιμώντας τις αρετές και την πνευματικότητά του, θέλησαν να τον κρατήσουν ο καθένας για διάδοχό του. Ο Άγιος Διονύσιος και στους δύο αρνήθηκε και επέστρεψε στο ερημικό ησυχαστήριό του στον Άθωνα. Στο κελί του Αγίου πολλά θαυμαστά σημεία συνέβαιναν. Όταν θέλησε να μεγαλώσει το εκκλησάκι, Άγγελοι τον βοηθούσαν στη μεταφορά των πετρών. Άγγελος επίσης τον επισκέφθηκε, παραμονή της Τυροφάγου, και του πρόσφερε φρέσκα ψάρια και τυρί. Κάποτε κάποιος ληστής θέλησε να τον σκοτώσει, για να του ληστέψει το κελί που, όπως νόμιζε, θα είχε αρκετά χρήματα. Έστησε καρτέρι σε ένα κοντινό χείμαρρο και περίμενε να περάσει ο Άγιος. Η ώρα όμως περνούσε και ο Άγιος δεν φαινόταν. Τότε πήγε στο κελί του και τον είδε μέσα. Όταν ο Άγιος, απαντώντας σε ερώτησή του, του είπε πως πέρασε από μπροστά του, εκείνος θαύμασε, διότι τυφλώθηκε και δεν τον είδε. Στη συνέχεια μετανόησε, εξομολογήθηκε και, αφού τον συμβούλεψε κατάλληλα ο Άγιος, αποφάσισε να γίνει και μοναχός.

Μετά από επίμονη παράκληση των πατέρων της Ιεράς Μονής Φιλοθέου, ενθρονίστηκε ηγούμενός της. Για την ανόρθωση των οικονομικών της Μονής ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, από όπου επέστρεψε με αρκετά χρήματα και νέους μοναχούς. Στη Μονή προσπάθησε να επιβάλλει τάξη και ευπρέπεια. Από ιδιόρρυθμη την μετέτρεψε σε κοινοβιακή και από Βουλγάρικη σε Ελληνική. Στην προσπάθειά του όμως αυτή συνάντησε μεγάλες αντιδράσεις και μίσος από του Βούλγαρους. Έτσι αποφάσισε να αφήσει το Άγιο Όρος και εγκαταβίωσε στη Σκήτη Βεροίας με μια μικρή συνοδεία Φιλοθεϊτών, όπου και μετέφερε το πνεύμα του Αγίου Όρους.

Στη Βέροια εκείνο τον καιρό εκοιμήθη ο επίσκοπός της Ματθαίος. Τότε όλοι οι κάτοικοι και οι άρχοντες τον παρακαλούσαν να γίνει επίσκοπός τους. Ο Άγιος για τρίτη φορά αρνήθηκε να χειροτονηθεί Επίσκοπος και αναχώρησε για περισσότερη ησυχία στον Όλυμπο. Εκεί έχτισε ωραιότατο μοναστήρι και Ναό , αλλά δεν τον είχε ακόμη αφιερώσει σε κάποιον Άγιο. Μετά από προσευχή, κάποιο πρωινό, καθώς ανέτειλε ο ήλιος φάνηκε πάνω από το Ναό ένας κύκλος και τρεις ηλιακές ακτίνες. Έτσι αφιέρωσαν το Ναό στην Αγία Τριάδα και με τον καιρό μαζεύτηκαν αρκετοί μοναχοί.

Η οικοδομική όμως δραστηριότητα του Αγίου εξόργισε τον Τούρκο άρχοντα της περιοχής, διότι έχτιζαν χωρίς την άδειά του. Έτσι έφυγαν και πήγαν στο Πήλιο όπου έχτισαν κι εκεί Ναό και κελιά.

Από την ημέρα της φυγής του όμως δεν έβρεξε στον Όλυμπο. Τότε, και αφού εν τω μεταξύ συνέβησαν και άλλα σημεία, λόγω της φυγής του, οι πρόκριτοι πήγαν να ξαναφέρουν τον Άγιο πίσω. Ο Άγιος επέστρεψε στον Όλυμπο όπου έγινε δεκτός με τιμές και ο Τούρκος άρχοντας τον εφοδίασε με έγγραφη άδεια ανοικοδομήσεως Ναού και κελιών.

Πρέπει να αναφέρουμε πως ο Άγιος από μικρός ασκήθηκε στην καλλιγραφία, την Αγιογραφία και την υμνογραφία. Σίγουρα δε ως γέροντας στο μοναστήρι, θα ίδρυσε σχολή Αγιογραφίας και αντιγραφής κωδίκων, αφού αυτό επέβαλαν και οι ουσιαστικές πνευματικές και εκπαιδευτικές ανάγκες των χρόνων της τουρκοκρατίας.

Ο Άγιος Διονύσιος για ένα διάστημα ασκήτεψε και στο μέχρι σήμερα σωζόμενο σπήλαιο, παρακάτω από το μοναστήρι της Αγίας Τριάδος, όπου υπάρχει και το Αγίασμα. Είχε δε τη συνήθεια να ονοματίζει τις γύρω από το μοναστήρι περιοχές με ονόματα των Αγίων Τόπων, όπως Γολγοθάς, Όρος των Ελαιών, Άγιος Λάζαρος και άλλα. Δύο φορές το χρόνο συνήθιζε να ανεβαίνει στην κορυφή του Ολύμπου, στα εορτάζοντα Παρεκκλήσια, του Προφήτου Ηλία στις 20 Ιουλίου και της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στις 6 Αυγούστου.

Έφτασε κάποτε και στιγμή που ο Κύριός μας θα τον καλούσε κοντά Του. Λίγες ημέρες νωρίτερα τον πληροφόρησε, για να ετοιμαστεί. Τότε βρισκόταν σε κάποιο μοναστήρι του Πηλίου. Εκεί, την ώρα του μεσονυκτικού, είδε όραμα. Του απεκάλυψε ο Θεός τον θάνατό του. Αποχαιρέτησε τότε τους πατέρες και αναχώρησε για το αγαπημένο μοναστήρι του στον Όλυμπο. Πριν φύγει είπε στους μοναχούς του Πηλίου:

-αδελφοί και πατέρες και τέκνα μου, ο καιρός της τελευτής μου έφθασε, όπως με πληροφόρησε ο Θεός. Σας παραγγέλλω, λοιπόν, να μην αμελείτε την ψυχή σας, αλλά να μετανοείτε για τις αμαρτίες σας, έως ότου έχετε καιρό, για να γλιτώσετε την κόλαση και να αξιωθείτε να απολαύσετε την αιώνια αγαλλίαση.

Μόλις έφθασε στον Όλυμπο, οι πατέρες τον υποδέχθηκαν με χαρά. Εκείνος όμως δεν κάθισε στο μοναστήρι, αλλά κατέφυγε στον «Γολγοθά», χωρίς θέρμανση και σκεπάσματα. Ας ήταν χειμώνας.

Εκεί μελετούσε μέρα και νύχτα τα ιερά βιβλία και έψαλε ύμνους στο Θεό. Ήταν Ιανουάριος μήνας και χιόνιζε και ο Άγιος ήταν χωρίς ζεστασιά. Όπως ήταν φυσικό, από το πολύ κρύο, αρρώστησε. Μετά από πίεση των αδελφών της Μονής, δέχθηκε να τον μεταφέρουν στο κοινόβιο, αλλά δεν έμεινε μέσα στο μοναστήρι. Πήγε στο σπήλαιο του Αγίου Λαζάρου.

Οι πατέρες τον περιποιήθηκαν με αγάπη περισσή κι εκείνος τους έδωσε σαν στοργικός πατέρας τις συμβουλές του. Τους συμβούλεψε πως πρέπει να φυλάγουν τους κανόνες της μοναχικής ζωής. Μαζεύτηκαν τότε κοντά του οι μοναχοί και του είπαν:

-Η διαθήκη που μας άφησες, άγιε πατέρα μας, είναι σε μερικά σημεία βαριά.

Τότε ο Άγιος τους αποκρίθηκε:

-Όσα είναι καλά και εύλογα, φυλάξτε τα. Όσα όμως είναι βαριά, αφήστε τα. Όμως σας δίνω μία παραγγελία, να βαδίζετε σύμφωνα με το τυπικό του Αγίου Όρους. Να αγωνίζεστε όσο μπορείτε και ο Κύριος θα σας κυβερνήσει αντί εμού. Να έχετε αγάπη, υπομονή και ταπείνωση. Να φυλάγετε αγόγγυστα τη σιωπή, την προσευχή και τις νηστείες που μας παρέδωσαν οι Άγιοι Πατέρες. Να κάνετε μάλιστα και όσες περισσότερες μπορείτε.

Κανένας σας να μην είναι ανυπότακτος και ιδιόρρυθμος. Αυτό είναι το χειρότερο από όλα τα αμαρτήματα, διότι όποιος κοινοβιάτης έχει ρούχα και χρήματα περισσότερα από τους άλλους, δεν αξιώνεται της Ουρανίου αγαλλιάσεως. Εάν τυχόν βρεθεί κανένας τέτοιος, να τον διώχνετε από το μοναστήρι, για να μην παρασυρθούν και άλλοι.

Να εξομολογείστε συχνά τους λογισμούς σας, για να μην φωλιάζουν στις ψυχές σας οι δαίμονες. Αλλά και εάν δύο ψυχραθούν, να συμφιλιωθούν πριν βασιλέψει ο ήλιος, όπως λέει η Αγία Γραφή.

Να εργάζεστε όλοι εργόχειρο, ο καθένας ό,τι ξέρει και μπορεί. Όποιος όμως μπορεί και δεν εργάζεται, εκείνος να μην τρώει, όπως λέει ο Απόστολος. Όποιος θέλει να φύγει από το μοναστήρι, να το λέει νωρίτερα στον ηγούμενο, ώστε να λαμβάνει συγχώρηση. Εάν όμως φύγει κρυφά, ας είναι το αμάρτημα στην ψυχή του και εγώ θα είμαι αθώος της απωλείας του.

Οι νεώτεροι να υποτάσσονται στους γέροντες και οι γέροντες να τους συμβουλεύουν.

Τον ασθενή να τον φροντίζετε σαν μέλος σας.

Να μην έχετε φιλία με νεώτερο, ούτε να πηγαίνετε ο ένας στο κελί του άλλου, για να μην τον εμποδίζετε.

Να έχετε αγάπη αναμεταξύ σας. Εάν έτσι πολιτευτείτε, θα αξιωθείτε της Βασιλείας των Ουρανών, για να συνεφραίνεσθε πάντα με το Δεσπότη Χριστό και όλους τους Αγίους. Εάν μάλιστα βρω κι εγώ παρρησία προς Αυτόν, θα παρακαλώ για εσάς πάντοτε. Σαν καλό σημάδι ότι ο Χριστός δέχθηκε τους κόπους μου, θα είναι η αύξηση των μοναστηριών, τα οποία έχτισα με πολλούς κόπους και ιδρώτες και για τα οποία τόσο πολύ βασανίστηκα.

Μετά από εκτενή και θερμή προσευχή, παρέδωσε το πνεύμα στο Θεό στις 23 Ιανουαρίου. Το τίμιο λείψανό του ενταφίασαν με πολλά δάκρυα οι πατέρες στο νάρθηκα του Ναού που ο ίδιος έχτισε. Μετά από λίγα χρόνια άνοιξαν τον τάφο και βρήκαν το Άγιο λείψανο να ευωδιάζει από άρρητη ευωδία.

Αργότερα οι πατέρες της Μονής έλαβαν από τα ευωδιάζοντα Άγια λείψανα την κάρα, την σιαγόνα και την δεξιά χείρα. Στις 12 Ιουλίου 1890 στη Νιγρίτα Σερρών κλάπηκε δυστυχώς η κάρα του Αγίου Διονυσίου, όπου είχε μεταφερθεί για προσκύνημα. Τα Ιερά λείψανα του Αγίου σκορπούν άρρητη ευωδία και επιτελούν με τη χάρη του Θεού πολλά θαύματα.

Σχετικά με την ιστορική Μονή της Αγίας Τριάδος Ολύμπου, την οποία έχτισε ο Άγιος Διονύσιος , πρέπει να αναφέρουμε ότι το 1943 βομβαρδίστηκε και ανατινάχτηκε από τους Γερμανούς. Έτσι καταστράφηκαν και σπάνια κειμήλια, Ιερά σκεύη, άμφια, βιβλία, χειρόγραφα κ.λ.π.

Σήμερα στη θέση του παλαιού μετοχίου (Σκάλας) λειτουργεί η νέα Ιερά Μονή του Αγίου Διονυσίου, ενώ καταβάλλονται προσπάθειες για την αναστήλωση της παλαιάς Μονής.

Η μνήμη του Αγίου Διονυσίου του εν τω Ολύμπω, εορτάζεται στις 23 Ιανουαρίου.

Πηγή: http://agioritikesmnimes.pblogs.gr/2010/01/571833.html

Η Συζήτηση μετά την Β΄ Συνεδρία στην Θεολογική Ημερίδα: «Τα προσωπεία του προσώπου – Κριτικές θεολογικές τοποθετήσεις στην οντολογία του προσώπου». Η Ημερίδα διοργανώθηκε από τον Σύλλογο Θεολόγων «Μέθεξις» το Σάββατο 13 Οκτωβρίου 2018 στο Πολιτιστικό Κέντρο Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

2.5. Είσοδος δοκιμαζομένου μοναχού:

Υπήρχε περίοδος δοκιμασίας για τον υποψήφιο μοναχό (όπως στον Παχώμιο), την οποία έπρεπε να χαρακτηρίζει η ταπείνωση και η σιωπή. Ξεκινούσε με την ομολογία «ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν» [21], ενώ συνδέονταν με την κοινωνική εργασία και προσφορά. Οι δούλοι δεν μπορούσαν να δοκιμασθούν, χωρίς την συγκατάθεση των κυρίων τους πλην ένεκα Θεού [22]. Σε περίπτωση έγγαμου, απαιτούνταν αμοιβαία συγκατάθεση. Δεν έθετε ηλικιακό όριο, αλλά πλήρη αποδοχή δεν γίνονταν πριν το 16ο-17ο έτος. Τέλος στις βασιλειανές μονές, μπορούσε να συνυπάρχει και διακριτός οίκος αδελφών μοναζουσών [23]. Επρόκειτο για επιρροή από τον Παχώμιο, ίσως γιατί οι γυναίκες δεν ασκούσαν επαγγέλματα και ως εκ τούτου στηρίζονταν στην συνδρομή της ανδρώας εργασίας – αδελφότητας.

2.6. Τράπεζα, άσκηση και νηστεία:

Υπήρχε υποχρεωτική τράπεζα μετά αναγνώσματος την ώρα του αρίστου (γεύματος). Όταν υπήρχαν επισκέπτες δεν άλλαζε το διαιτολόγιο, πλην σε περιπτώσεις κουρασμένων οδοιπόρων. Επέτρεπε επαφή με ετεροδόξους, απαγόρευε, όμως, την κοινή τράπεζα (βλ. την επιβίωση αυτή π.χ. στο Άγιον Όρος).

Ως προς το μοναχικό διαιτολόγιο, έχουν ενδιαφέρον οι απόψεις του σχετικά με τον υπερασκητισμό, ο οποίος δεν έλκυσε τον Βασίλειο, ιδίως ως δημόσια εικόνα. Άσκηση για τον ιερό πατέρα ήταν η τέλεια αναχώρηση των ιδίων θελημάτων και όχι η αποχή των αλόγων βρωμάτων. Ανάλογα έκρινε, τη νηστεία με γνώμονα το σκοπό του μοναχού [24]. Εν τέλει στην άσκηση έθετε μέτρο την διάκριση.

2.7. Μοναχική εργασία και αποδημία:

Η μοναχική εργασία όφειλε να γίνεται χωρίς γογγυσμό ή έπαρση. Προέκρινε ως αρμοστά επαγγέλματα, όσα δεν απαιτούσαν πολλά στην δημιουργία και την πώληση: υφαντική, δερματική, οικοδομική, ξυλουργική, χαλκευτική και γεωργία. Η πώληση των προϊόντων, έπρεπε να γίνεται όχι μακριά από τη μονή, πλην αναγκών, στις οποίες οι μοναχοί δεν εξέρχονται μόνοι, ακολουθώντας τον Παχώμιο. Ενώ όμως κατά την επιστροφή ο Παχώμιος απαγόρευε την συζήτηση για τις οποίες κοσμικές εμπειρίες [25], ο Βασίλειος ζητούσε σχετική συζήτηση με τον επιστρέφοντα μοναχό [26].

2.8. Μοναχισμός και κοινωνικό έργο:

Υπήρχε ιδιαίτερη μέριμνα για την διατροφή των πτωχών, την φιλοξενία και την ιατρική περίθαλψη. Γενικώς έδωσε μεγάλη σημασία στην ελεημοσύνη [27]. Στην λίγο έξω από την Καισάρεια «Βασιλειάδα», γύρω από τον κεντρικό ναό, υπήρχε επισκοπείο, πρεσβυτεριακοί οίκοι, επαγγελματικά εργαστήρια, ξενοδοχείο (όπου και το νοσοκομείο), ορφανοτροφείο και λεπροκομείο. Ο Σωζόμενος την μαρτυρεί ως «επισημότατο καταγώγιο των φτωχών» [28]. Έδειξε ιδιαίτερη φροντίδα για την άσκηση της Ιατρικής, την οποία θεωρούσε εκχώρηση Θεού και συντελεστή προς εγκράτεια. Οι μοναχοί όφειλαν να την εφαρμόζουν με διάκριση [29]. Οργάνωσε οικοτροφεία, ορίζοντας ξεχωριστές οικίες των παιδιών-ανηλίκων από τους μοναχούς καθώς και διαιτολόγιο. Υπάρχουν επιρροές από την «Περί Παίδων Αγωγή» του Πλουτάρχου [30]. Οι οικότροφοι δεν υποχρεώνονταν να ακολουθήσουν το μοναχικό βίο.

2.9. Μοναχισμός και λογική λατρεία:

Διαμόρφωσε ειδική τάξη ως προς την υμνωδία. Θέσπισε ως ώρες προσευχής την 6η ώρα (12η πρωινή) με κύριο στοιχείο την προσευχή και υμνωδία του 90ου Ψαλμού [31]. Εφάρμοσε την 9η ώρα (3η μεσημβρινή) [32]. Καθιέρωσε την 12η ώρα (αν και δεν αριθμείται ρητώς), ως ώρα ευχαριστίας και εξομολογήσεως – απολογισμού της ημέρας [33], αλλά και Μεσονυκτικό [34]. Ζητούσε ξύπνημα προ του χαράματος [35]. Υπήρχε και κανόνας ψαλμωδίας κατ΄οίκον σε ορισμένη ώρα [36], ενώ διαβάζονταν αναγνώσματα κατά την Θεία Μετάληψη [37]. Το ψάλσιμο γινόταν κατ΄αντιφωνία. Τονίζονταν το συνετό ψάλσιμο, προς διάκριση των ρημάτων [38].

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Παραπομπές:

21. «όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού, και ακολουθείτω μοι», Μρ 8:34.
22. Βασίλειος Καισαρείας, Κεφάλαια των κατά πλάτος όρων, PG 31, 942Β-944Β.
23. Βασίλειος Καισαρείας, Κεφάλαια των όρων των κατ’ επιτομήν, PG 31, 1157Α.
24. «Η γαρ εγκράτεια ουκ εν αποχή αλόγων βρωμάτων εστίν, εν η συμβαίνει η υπό του Αποστόλου κατηγορουμένη αφειδία σώματος, αλλ’ εν τελεία αναχωρήσει των ιδίων θελημάτων…Νηστείας καιρός, ου το θέλημα εκάστου, αλλ’ η χρεία των εις θεοσέβειαν ηκόντων· καθώς και αι Πράξεις των αποστόλων ιστορούσι, και παρά του εκλεκτού Δαβίδ μανθάνομεν. Εάν ούν τις κατά λόγον τοιούτον νηστεύη, και του δύνασθαι πάντως καταξιούται. Πιστός γαρ ο επαγγειλάμενος», Βασίλειος Καισαρείας, Κεφάλαια των όρων των κατ’ επιτομήν, PG 31, 1068D-1169Α.
25. C. Mango, «Ο Μοναχισμός», στο Βυζάντιο η αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης, 6η ανατυπ. Μετάφρ.-σημ. Δημ. Τσουγκαράκης (Αθήνα: ΜΙΕΤ, 2013), 130-1.
26. «Μετά δε την επάνοδον ανακρινέτω τον απόδημον, τίνες αι πράξεις, ποταπών ανδρών αι συντυχίαι αυτώ γεγόνασιν· οι λόγοι τίνες, ούς προς αυτούς εποιήσατο· ποία τα της ψυχής αυτού διανοήματα· ει πάσαν ημέραν και πάσαν νύκτα τω φόβω του Θεού συζών εξετέλεσεν, ή που παρετράπη, και παρεκίνησέ τι των δεδογμένων, η ταίς έξωθεν περιστάσεσιν ενδούς, η τη οικεία ραθυμία παραρρυείς. Και το μεν ορθώς επιτελεσθέν αποδοχή βεβαιούτω· το δε εσφαλμένον τη εμμελεί και επιστημονική διδασκαλία διορθούσθω. Ούτω γαρ νηφαλιώτεροί τε οι οδεύοντες έσονται τη φροντίδι της αποδόσεως του λόγου, και ημείς δόξομεν μήτε εν καιρώ του χωρισμού αμελείν αυτών της ζωής. Και τοις αγίοις δε τούτο είναι σύνηθες η ιστορία των Πράξεων παραδίδωσι, διδάσκουσα ημάς όπως μεν Πέτρος τον λόγον της των εθνών κοινωνίας, επανελθών εις τα Ιεροσόλυμα, τοις εκεί αποδίδωσιν», Βασίλειος Καισαρείας, Κεφάλαια των κατά πλάτος όρων, PG 31, 1029Β-1032Β.
27. «Πλην τα ενόντα, δότε ελεημοσύνην, και ιδού πάντα καθαρά υμίν εστι· πάντα ταύτα δηλονότι όσα εν τω αρπάζειν και πλεονεκτείν αμαρτάνομεν, και πονηρευόμεθα. Παρίστησι δε τούτο και ο Ζακχαίος ειπών· Ιδού τα ημίση των υπαρχόντων μου δίδωμι τοις πτωχοίς· και ει τινός τι εσυκοφάντησα, αποδίδωμι τετραπλούν. Ώστε όσα τοιαύτά εστιν αμαρτήματα, άπερ δυνατόν αναλύσαι, και υπέρ ων έστιν αντιδούναι πολυπλάσιον, τούτω τω τρόπω καθαρίζεσθαι· και τούτω, φημί, τω τρόπω, ουκ αυτώ καθ’ εαυτόν αρκούντι προς την κάθαρσιν, χρήζοντι δε προηγουμένως του ελέους του Θεού, και του αίματος του Χριστού· εν ω και των άλλων απάντων έχομεν την απολύτρωσιν, ποιούντες εφ’ εκάστω τους αξίους καρπούς της μετανοίας», Βασίλειος Καισαρείας, Κεφάλαια των όρων των κατ’ επιτομήν, PG 31, 1269Β.
28. «προέστη δε και Βασιλειάδος, ο πτωχών εστιν επισημότατον καταγώγιον, υπό Βασιλείου του Καισαρείας επισκόπου οικοδομηθέν, αφ’ ου την προσηγορίαν την αρχήν έλαβε και εισέτι νυν έχει», Σωζομενός Ερμείας Σαλαμίνιος, Εκκλησιαστική Ιστορία, ΣΤ΄, PG 67, 1397Α.
29. Βασίλειος Καισαρείας, Κεφάλαια των κατά πλάτος όρων, PG 31, 1044C-1052C.
30. «Εύπλαστον ούν έτι ούσαν και απαλήν την ψυχήν, και ως κηρόν εύεικτον», Βασίλειος Καισαρείας, Κεφάλαια των κατά πλάτος όρων, PG 31, 956B. Πρβλ. και «εύπλαστον γαρ και υγρόν η νεότης, και ταίς τούτων ψυχαίς απαλαίς έτι τα μαθήματα εντήκεται· παν δε το σκληρόν χαλεπώς μαλάττεται. καθάπερ γαρ σφραγίδες τοις απαλοίς εναπομάττονται κηροίς, ούτως αι μαθήσεις ταίς των έτι παιδίων ψυχαίς εναποτυπούνται», Πλούταρχος, Περί παίδων αγωγής, 3e-f.
31. «εσπέρας και πρωί και μεσημβρίας διηγήσομαι και απαγγελώ, και εισακούσεται της φωνής μου», Ψλ 54:18. Βλ. και «ου φοβηθήση από φόβου νυκτερινού, από βέλους πετομένου ημέρας, από πράγματος εν σκότει διαπορευομένου, από συμπτώματος και δαιμονίου μεσημβρινού» Ψλ 90:6.
32. «Επί το αυτό δε Πέτρος και Ιωάννης ανέβαινον εις το ιερόν επί την ώραν της προσευχής την ενάτην», Πρ 3:1.
33. «οργίζεσθε, και μη αμαρτάνετε· α λέγετε εν ταίς καρδίαις υμών, επί ταίς κοίταις υμών κατανύγητε», Ψλ 4:5.
34. «Κατά δε το μεσονύκτιον Παύλος και Σίλας προσευχόμενοι ύμνουν τον Θεόν· επηκροώντο δε αυτών οι δέσμιοι», Πρ 16:25. Βλ. και «μεσονύκτιον εξηγειρόμην του εξομολογείσθαί σοι επί τα κρίματα της δικαιοσύνης σου», Ψλ 118:62.
35. «προέφθασαν οι οφθαλμοί μου προς όρθρον του μελετάν τα λόγιά σου», Ψλ 118:148.
36. «ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΡΟΓʹ. Ει δεί εν τη ώρα της κατ’ οίκον ψαλμωδίας λαλιάν τινα γίνεσθαι. ΑΠΟΚΡΙΣΙΣ. Ου δεί, εκτός των πεπιστευμένων την φροντίδα και την επιμέλειαν της ευταξίας, και της οικονομίας των έργων, και τούτο κατά ανάγκην της επειγούσης χρείας· και ουδέ τότε απερισκέπτως, αλλ’ εστοχασμένως, του τε τόπου και της ευταξίας, της τε σεμνότητος και του απροσκόπου· τοις άλλοις πάσιν αναγκαία εστίν η σιωπή. Ει γαρ εν καιρώ διαλέξεως, και εν αυτοίς τοις επιτεταγμένοις τον λόγον της διδασκαλίας ο πρώτος σιγάν προτέτακται, εάν άλλω αποκαλυφθή, πόσω μάλλον εν καιρώ ψαλμωδίας η σιγή τοις πολλοίς αναγκαία;» Βασίλειος Καισαρείας, Κεφάλαια των όρων των κατ’ επιτομήν, PG 31, 1197Α.
37. «Μετά ποταπής διαθέσεως και προσοχής οφείλομεν ακούειν των εν τω καιρώ της μεταλήψεως παραναγινωσκομένων ημίν», Βασίλειος Καισαρείας, Κεφάλαια των όρων των κατ’ επιτομήν, PG 31, 1204Α.
38. «ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΣΟΘʹ Τι εστι το, «Ψάλατε συνετώς;» ΑΠΟΚΡΙΣΙΣ. Όπερ εστίν επί των βρωμάτων η αίσθησις της ποιότητος εκάστου βρώματος, τούτό εστιν επί των ρημάτων της αγίας Γραφής η σύνεσις. Λάρυγξ μεν γαρ, φησί, σίτα γεύεται, νούς δε ρήματα διακρίνει. Εάν ούν τις ούτω συνδιατεθή την ψυχήν τη δυνάμει εκάστου ρήματος, ως συνδιατίθεται την γεύσιν τη ποιότητι εκάστου βρώματος, ο τοιούτος επλήρωσε την εντολήν την λέγουσαν· Ψάλατε συνετώς», Βασίλειος Καισαρείας, Κεφάλαια των όρων των κατ’ επιτομήν, PG 31, 1280Α.

Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο χωρίς την συνεργασία του ανθρώπου. Έκτοτε όμως δεν κάνει τίποτε για τον άνθρωπο χωρίς την συνεργασία του. Άλλωστε η δημιουργικότητα αποελεί ουσιώδες στοιχείο της «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» Θεού κατασκευής του. Η επιστημονική δημιουργία, αν και δεν είναι δημιουργία εκ του μηδενός, συνδέεται με το δημιουργικό έργο του Θεού. Σύμφωνα μάλιστα με τις νεώτερες επιστημονικές θεωρίες (Θερμοδυναμική, Κβαντική φυσική, Θεωρία του χάους) το «είναι» δεν προηγείται του «γίγνεσθαι», αλλά συνιστά ένα διαρκές και μη αναστρέψιμο «γίγνεσθαι», το οποίο συνδέεται άμεσα με την ανθρώπινη παρουσία, αλλά και είναι διαρκώς ανοικτό προς το μέλλον. Έτσι ο άνθρωπος καλείται να συμμετέχει δημιουργικά στην δημιουργία προκαλώντας με τις ενέργειες και τις παρεμβάσεις του νέες καταστάσεις στο «γίγνεσθαι».

Όλα, όσα γνωρίζει η μπορεί να γνωρίσει με την επιστήμη ο άνθρωπος μέσα στο σύμπαν, είναι έργα του Θεού. Ολόκληρη η δημιουργία προβάλλει ως μία συμπυκνωμένη ενέργεια και πληροφορία. Αυτό σημαίνει ότι περικλείει θεϊκά μηνύματα. Όταν λοιπόν ο άνθρωπος ερευνά με την επιστήμη του την δημιουργία, προσεγγίζει τα μηνύματα αυτά, τους «λόγους» των της, προσκαλείται σε διάλογο τον Δημιουργό. Παρακινείται να διακρίνει την σοφία του και να δεχθεί τους λόγους του, που διευκρινίζονται με τις εντολές του.

Οι μερικότεροι «λόγοι των όντων» ανάγονται και συνοψίζονται στον ενυπόστατο Θεό Λόγο, που αποτελεί την αρχή και το τέλος όλων των δημιουργημάτων· «τα πάντα δι’ αυτού και εις αυτόν έκτισται» [1]. Και οι μερικότερες θεϊκές εντολές, που εκφράζουν το θέλημα του Θεού Λόγου, συνοψίζονται στην εντολή της αγάπης με την διπλή κατεύθυνσή της, την οριζόντια και την κατακόρυφη· αγάπη προς τον Θεό και αγάπη προς τον πλησίον. Έτσι οι άνθρωποι προετοιμάζονται για την σύναψη αδελφικών σχέσεων σε μια θεανθρώπινη κοινωνία.

Μέσα στην προοπτική αυτήν και κάθε επιστήμων καλείται να τηρεί τις εντολές του Θεού και να ασκεί ευσυνείδητα το επιστημονικό έργο του, χωρίς να αντιστρατεύεται στους «λόγους» του Δημιουργού. Όταν δεν γίνεται αυτό, δημιουργούνται ηθικές εκτροπές και προκαλούνται παρενέργειες στην δημιουργία. Ηθικές εκτροπές δεν είναι μόνο οι παραβάσεις εντολών που αναφέρονται στην προσωπική και την κοινωνική ζωή των ανθρώπων, αλλά και εκείνες που παραβιάζουν τους «λόγους» της υλικής κτίσεως. Οι τελευταίες μάλιστα μπορούν να χαρακτηριστούν ως βαρύτερες, γιατί είναι συνήθως μονιμότερες και μη αναστρέψιμες. Η αλήθεια αυτή έγινε δραματικά αισθητή με την οικολογική κρίση.

Με την επιστήμη και την θρησκεία προσεγγίζει ο άνθρωπος φυσικές και μεταφυσικές αλήθειες, που είναι χρήσιμες για την ζωή του και την προκοπή του κατά το πρότυπο του Δημιουργού του. Ο Θεός, γράφει η Παλαιά Διαθήκη, «έδωκεν ανθρώποις επιστήμην ενδοξάζεσθαι εν τοις θαυμασίοις αυτού» [2]. Και ο Απόστολος Παύλος λέει για τους «έξω σοφούς» ότι «γνόντες τον Θεόν ουχ ως Θεόν εδόξασαν»· έφθασαν δηλαδή στην έννοια του Θεού, αλλά όχι στην πρέπουσα έννοιά του, στην έννοια του ακτίστου [3].

Οι αλήθειες της ανθρώπινης σοφίας και επιστήμης είναι πάντοτε περιορισμένες και σχετικές· βρίσκονται στο επίπεδο του κτιστού και αδυνατούν να προσφέρουν στον άνθρωπο την αυθεντική και απόλυτη αλήθεια που εξάγει τον άνθρωπο από την σχετικότητα και τον ελευθερώνει από την φθορά και τον θάνατο. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τις επιστημονικές αλλά και για τις θρησκευτικές αλήθειες που συλλαμβάνει ο περιορισμένος και κτιστός ανθρώπινος νούς.

Οι χριστιανικές αλήθειες διαφέρουν ουσιαστικά από τις επιστημονικές και τις θρησκευτικές. Είναι αλήθειες που έχουν άκτιστη προέλευση· αλήθειες που πηγάζουν από τον Θεό και έχουν υποστατικό χαρακτήρα. Είναι αλήθειες ζωής. Βρίσκονται στο πρόσωπο, αποκαλύπτονται και μετέχονται με προσωπική σχέση και κοινωνία. Προσφέρονται ως άκτιστη δωρεά, που δεν συγκρούεται ούτε είναι δυνατό να συγκρουσθεί με την επιστήμη, γιατί έχουν διαφορετική φύση και κινούνται στο επίπεδο της ελευθερίας του προσώπου. Οι αλήθειες αυτές υποστασιάζονται στο πρόσωπο του Χριστού και αποκαλύπτονται με την χάρη του Αγίου Πνεύματος, του Πνεύματος της ελευθερίας που πνέει όπου θέλει [4].

Ταυτόχρονα όμως οι χριστιανικές αλήθειες έχουν και το κτιστό ένδυμά τους, που είναι πάντοτε ατελές και σχετικό με τον ανθρωπο και την εποχή του. Το ένδυμα αυτό αδυνατεί από την φύση του να περικλείσει το άκτιστο περιεχόμενό τους. Γι’ αυτό και η ορθόδοξη θεολογία έχει αποφατικό χαρακτήρα. Δεν εξαντλεί με τις διατυπώσεις και τους ορισμούς της την αλήθεια της θεογνωσίας, αλλά την περιγράφει και κατευθύνει συμβολικώς προς αυτήν. Γι’ αυτό θεωρεί πάντοτε απαραίτητη την παρουσία «ζωντανών μαρτύρων», των αγίων, για την διατήρηση «σε κάθε δεδομένη ιστορική στιγμή» της αυθεντικής θεογνωσίας [5]. Η χριστιανική αλήθεια δεν μπορεί να εκλαμβάνεται ως θρησκευτική ιδεολογία η ως ηθική δεοντολογία, όπως συμβαίνει συχνά, αλλά ως μετοχή στην ζωντανή παρουσία του Θεού μέσα στον κόσμο.

Επιπλέον το κτιστό ένδυμα των χριστιανικών αληθειών συνδέεται κάθε φορά με το κοσμοείδωλο, την γλώσσα, το περιβάλλον και το πολιτιστικό επίπεδο των πιστών. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι ορθό να επιχειρούν οι εκκλησιαστικοί παράγοντες να υπαγορεύουν στην επιστήμη και στην επιστημονική έρευνα περιορισμούς στο επίπεδο του κτιστού, όταν αυτές δεν αντιστρατεύονται στους «λόγους» του Δημιουργού Λόγου. Όπως δεν είναι ορθό και η επιστημονική κοινότητα να επιχειρεί να προβάλλει στην Εκκλησία τις μεταφυσικές θεωρίες της ως αναμφισβήτητες. Άλλωστε η ίδια η επιστήμη βεβαιώνει την σχετικότητα και ρευστότητα των αληθειών της [6]. Μονό οι εκατέροθεν εκτροπές δημιουργούν συγκρούσεις μεταξύ θρησκείας και επιστήμης.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Παραπομπές:

1. Κολ. 1,16. Πρβλ. Μαξίμου Ομολογητού, Περί αποριών,PG 91,1077C.
2. Σοφ. Σειράχ 38,6.
3. Ρωμ. 1,21. «Αλλ’ήλθον μεν, φησίν (ο Παύλος), εις έννοιαν θεού, αλλ’ουχί την πρέπουσαν θεώ· ουδέ γαρ παντουργόν, ου παντοδύναμον, ου παντεπίσκοπον, ου μόνον άναρχόν τε και άκτιστον εδόξασαν αυτόν». Γρηγορίου Παλαμά, Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων 1,1,14, εκδ. Π. Χρήστου, τομ. 1, σ. 377.
4. Βλ. Ιω. 3,8.
5. Βλ. Αρχιμ. Σωφρονίου (Σαχάρωφ), Οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστι, Έσσεξ Αγγλίας 52010, σ. 143.
6. Χαρακτηριστικά είναι τα «θεωρήματα της μη πληρότητας» του Kurt Gödel. Για περισσότερα βλ. Α. Νικολαΐδη, « Η επιστήμη του 20ου αιώνα ως Σημείον», στο, Ο κόσμος στην επιστήμη και τη θρησκεία, Κυριακίδης, Θεσσαλονίκη 2008. σ. 251 κ.ε.

Η συγγραφέας Μαρία Λαμπαδαρίδου – Πόθου στο τρίτο μέρος της αποκλειστικής συνέντευξή της στην Πεμπτουσία μιλάει για την ελληνικότητα το Βυζαντίου μέσα από τις σελίδες της ιστορίας και του συγγραφικού της έργου.

Η Χορός Ψαλτών του Συλλόγου Ιεροψαλτών νομού Πάτρας και περιχώρων «Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός» στο Ζ΄ Μουσικολογικό και Ψαλτικό Συνέδριο-«Μορφολογία -Αισθητική», του Ιδρύματος Βυζαντινής Μουσικολογίας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, που έλαβε χώρα το τριήµερο 18–20 Οκτωβρίου 2018.

Ο Ιερομόναχος Μύρων Σιμωνοπετρίτης, σε ομιλία του στην σύναξη των νέων στο Μετόχι της Αναλήψεως της Ι.Μ. Σίμωνος Πέτρας, αναφέρεται στην θέση που πρέπει να έχει ο λόγος του Ευαγγελίου στην καθημερινή μας ζωή.

Άγιος Νεόφυτος ο Έγκλειστος. Τοιχογραφία του 1193 (λεπτομέρεια παραστάσεως) η οποία απεικονίζει τον Άγιο βασταζόμενο από δύο Αγγέλους και βρίσκεται στην Εγκλείστρα. Η τοιχογραφία έγινε όταν ο Άγιος ζούσε ακόμη και εικονίζει την επιθυμία του να βασταχθή υπό των Αγγέλων, στην ώρα της εξόδου της ψυχής του.

Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού

Κάθε φίλος του Θεού, και στις τρεις περιόδους της εκκλησίας, της παραδόσεως, του νόμου και της χάριτος, υπό την επίδραση και το πνεύμα των δύο κυρίως εντολών, της αγάπης στον Θεό και τον πλησίον, πίστευε και εκινείτο. Η ομολογία αυτή είναι αναντίρρητος και βεβαία, εφ’ όσον κάθε μορφή ευσέβειας στη πανανθρώπινη ιστορία στηρίζεται στις δύο αυτές εντολές. Ο τρόπος της εφαρμογής τους εξαρτάται από το χρόνο, τις περιστάσεις, τα πρόσωπα και τα πράγματα. Έτσι βλέπουμε την ποικιλία των βιωμάτων και των λόγων στην ιστορία της εκκλησίας μας. Στην πρακτική εκδήλωση της αγάπης τους προς τον Θεό, οι φιλόθεοι, δεν μεταχειρίζονταν τους ίδιους τρόπους, αν και ο σκοπός και η πρόθεση ήταν πάντοτε η ίδια…
Όσοι αγαπούσαν τον Θεό, είτε ατομικά είτε ομαδικά  προσπαθούσαν  να ζουν κατά Χριστόν θεωρώντας τον θάνατο ως κέρδος, σύμφωνα με τη διδασκαλία του Παύλου, και έτσι δεν ανήκαν στον εαυτό τους. Σ’ αυτή τη  πολύμορφη και πολύπλευρη αγωνιστικότητα, είτε μέσα στη κοινωνία, είτε  έξω από αυτήν, «στις ερήμους και τα σπήλαια», ένα μόνο σκοπό είχαν να αρέσουν στον Θεό. Η ποικιλία των διαφόρων μορφών της ζωής τους δεν ήταν σκοπός. Ήταν η έκφραση του πόθου και του θείου έρωτα, για τον οποίον τα θυσίαζαν όλα ακόμη και τη ζωή τους…Η ολοκληρωτική αγάπη των δικαίων προς τον Θεό επιστρέφει πίσω και αγκαλιάζει τον άνθρωπο, «τον πλησίον». Ανταύγεια, συνέπεια και αποτέλεσμα της πρώτης εντολής «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου» είναι «και τον πλησίον σου ως σεαυτόν». Είναι αναρίθμητα τα παραδείγματα της αυτοθυσίας τους «υπέρ της του κόσμου ζωής και σωτηρίας»…
Ο προβαλλόμενος Όσιος Νεόφυτος ο Έγκλειστος (± 1134 – 12/04/1214), ουδέποτε βγήκε από το σπήλαιό του κατά τη διάρκεια της ζωής του· και όμως όσο κανένας άλλος, τουλάχιστον στις ήμερες του, αγκάλιασε τον πανανθρώπινο πόνο και την ανάγκη της πατρίδας του που υπέφερε. Τα όσα πρόσφερε ο όσιος στον καταρτισμό και το στηριγμό των συνανθρώπων του, σε σύγκριση με όσους ζούσαν και διακονούσαν μέσα στην κοινωνία ούτε μπορούμε, αλλ’ ούτε έχουμε πρόθεση να περιγράψουμε. Εκείνο που μόνο προβάλλομε, σε όσους θέλουν να μάθουν, είναι ο λόγος και η δύναμη μέσω των οποίων «οι του Χριστού» μπορούν να τα κατορθώσουν όλα, ώστε αν και είναι απόντες από τον κόσμο και δεν έχουν τα μέσα, εν τούτοις «αλλήλων τα βάρη» βαστάζουν, «αρέσκουν τω πλησίον προς το αγαθόν» και θυσιάζουν τις ψυχές τους για τους αδελφούς τους. Να λοιπόν τι μπορεί να νικήσει τον κόσμο της αδικίας, «η πίστις ημών». Αυτή διδάσκουσα την αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον μεταφέρει την ανθρώπινη ατέλεια σε ανώτερη σφαίρα, ώστε «όλα να τα κατορθώνει με τη δύναμη της θείας χάριτος» και έτσι στη πράξη αποδεικνύεται ότι «το ασθενές του Θεού» είναι «ισχυρότερο των ανθρώπων».
Εκείνο που συγκινεί, στον οσιότατο μας πατέρα ,είναι ότι τη μέγιστη αυτή προσφορά την συμπλήρωσε όχι «σεσοφισμένοις μύθοις». Οι λόγοι και το κήρυγμά του «δεν ήταν λόγοι ανθρώπινης σοφίας», αλλ’ ενεργούσε ως «διδακτός Θεού», όπου «εξάγει εκ των θησαυρών αυτού καινά και παλαιά». Αυτό δεν είναι άξιο θαυμασμού διότι «οι του Χριστού», δεχόμενοι «το πνεύμα το εκ του Θεού», βλέπουν όσα τους χαρίζει ο Θεός, τα οποία και  «λένε όχι με λόγια που διδάσκει η ανθρώπινη σοφία, αλλά με λόγια που διδάσκει το ίδιο το Άγιο Πνεύμα» (Α΄Κορ. 2, 13). Όπως προαναφέραμε στη βιογραφία, ο μεγάλος αυτός πατέρας δεν μορφώθηκε με την κοσμική παιδεία, γεγονός που είναι σημαντικός παράγοντας, αν μη τι άλλο, στην έκφραση του λόγου. Ούτε η απουσία όμως της παιδείας, ούτε το ταπεινό του κοινωνικό επίπεδο τον εμπόδισαν στο πλήρωμα της επιτυχίας, στον ύψιστο προορισμό της κατακτήσεως των θείων επαγγελιών. Η κατ’ άνθρωπον ακριβώς προς τον Θεόν υποταγή και υπακοή συμπλήρωσε το καθήκον των αγίων και η θεομίμηση, κατά τον θείον Παύλο, ερμηνεύεται ως ο θρίαμβος και ο κύριος σκοπός.
Δικαίως λοιπόν γράφηκε ότι «όσοι έλαβον Αυτόν έδωκεν αυτοίς εξουσίαν τέκνα Θεού γενέσθαι». Ιδού λοιπόν το μυστήριο της υπερφυσικής επεκτάσεως των «του Χριστού». Ποιό είναι το παράδοξο τώρα στον όσιό μας, εάν και αυτός «οίδε γράμματα μη μεμαθηκώς;» Αυτός που υποσχέθηκε ότι «μέσα από εκείνον που πιστεύει σ’ εμένα ποτάμια ζωντανό νερό θα τρέξουν» (Ιω. 7, 38) έδωσε με τη θεία του χάρη, όσα έλειπαν από τη δική μας αδυναμία, και σύμφωνα με το λόγο  «αυτό που μοιάζει με μωρία του Θεού έγινε σοφότερο από τη σοφία των ανθρώπων»(Α΄Κορ.1,25).
Να, λοιπόν, μια σημαντική προσφορά στους πιστούς, από εκείνους που μένουν απρόσιτοι και ζουν μακριά από τον κόσμο. Δεν είναι όμως αυτή η μόνη  προσφορά τους. Ασχολούμενοι «μόνοι προς μόνον τον Θεόν», και «βγάζοντας από πάνω τους τον παλαιόν άνθρωπον» «με τη χάρη του Θεού» και «φορώντας τον νέον που δημιούργησε ο Θεός», που είναι όμοιος με τον δημιουργό του αποκτούν «νουν Χριστού» και όχι μόνο τους ανθρώπους κρίνουν και συγκρίνουν, αλλά και τους πεσόντας αγγέλους, κατά το ρήμα του Παύλου. Γίνονται «το άλας της γης», «εισέρχονται στα ενδότερα του καταπετάσματος, όπου μπήκε πριν από μας ο σωτήρας μας», και «ως οικονόμοι μυστηρίων Θεού» γνωρίζουν και μεταφέρουν στη στρατευόμενη εκκλησία μας, τις θείες βουλές και αποκαλύψεις. Ερμηνεύουν το βάθος και πλάτος και ύψος του πνευματικού νόμου, του θείου τούτου συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο διοικείται και οδηγείται από την Πρόνοια του Δημιουργού ολόκληρη η  κτίση.
Γίνονται πόλοι κατευθύνσεων στο ζοφερό ορίζοντα της κοσμικής συγχύσεως και ερμηνεύουν λεπτομερώς τα είδη του αοράτου πολέμου. Ξεσκεπάζουν τις παγίδες και γενικά τα βάθη του σατανά. Γινόνται επίγειοι άγγελοι και φωστήρες της μαχόμενης ανθρωπότητας. Εκεί που δεν φθάνει η φωνή τους, πλησιάζει η γραφή τους, το παράδειγμα τους, μέσω των αδιάκοπων επισκεπτών και ακόμη πιο μακριά καταφθάνουν με την αδιάλειπτη προσευχή τους. Εύχονται συνεχώς και εμπόνως για τη ζωή και τη σωτηρία του κόσμου. Είναι σωσίβια πραγματικά στον απύθμενο αυτό ωκεανό, αιωρούμενα στηρίγματα μεταξύ ουρανού και γης, συνδέουν την απέραντη απόσταση ως ακούραστοι μεσίτες. Και τον μεν Θεό με τους οικτιρμούς τους κατεβάζουν στη γη, όσους δε θέλουν τα άνω τους μεταφέρουν στους ουρανούς.
Όπως στην κοινωνία τα απαραίτητα και βασικότερα για τη ασφάλεια και την πρόοδο και την ειρήνη, βρίσκονται στα χέρια ελαχίστων ανθρώπων, που διοικούν και κυβερνούν αθόρυβα, χωρίς στους πολλούς να είναι γνωστές ή αντιληπτές οι ενέργειες τους, έτσι και στον πνευματικό τομέα τη θέση αυτή την κατέχουν οι φίλοι του Θεού. Αυτοί  με την ολοκληρωτική αφοσίωσή τους  στην αγάπη Του και την πλήρη αυτοθυσία τους για την τήρηση του θείου θελήματός Του, απόκτησαν την φιλία Του και πέτυχαν τις θείες επαγγελίες. Οι θείες λοιπόν επαγγελίες, που είναι ο αγιασμός περιεκτικά, κατά την ανθρώπινη έκφραση, στους ίδιους τους φιλόθεους προκαλεί την ανακαίνιση και ολοκλήρωση  στον καθολικό μας προορισμό, στους πιστούς δε, γίνονται δάσκαλοι, οδηγοί, στηρίγματα, ερμηνευτές και παρηγορητές, με τις πατρικές τους πρεσβείες και συμπαραστάσεις, αισθητά και νοητά, στην πολυκύμαντη του βίου θάλασσα. Άλλα και στο τέλος του βίου, ικετεύουν για τη σωτηρία τον φιλάνθρωπο Δεσπότη, ως φίλοι Αυτού και γνώριμοι.

Οσίες Ξένη και οι δύο θεραπαινίδες της

Εορτάζει στις 24 Ιανουαρίου εκάστου έτους.

Εις την Ξένην.

Αποξενούται τούδε του βίου Ξένη,
Ου ζώσα και πριν, ως αληθώς ην ξένη.

Εις τας δύω θεραπαινίδας.
Θνήσκουσιν άμφω της Ξένης αι δουλίδες,
Ου των εκείνης αρετών ούσαι ξέναι.

Εικάδι ουρανού εις ξενίην Ξένη ήλθε Τετάρτη.

Βιογραφία
Η Οσία Ξένη έζησε τον 5ο μ.Χ. αιώνα. Ονομαζόταν στην αρχή Ευσεβεία και καταγόταν από τη Ρώμη.

Αρνούμενη τη πίεση των γονιών της να νυμφευθεί άνδρα της επιλογής τους, φεύγει κρυφά στην Αλεξάνδρεια όπου μετονομάσθηκε Ξένη για να χαθούν τα ίχνη της. Πηγαίνει στο νησί της Κω και στη συνέχεια εγκαθίσταται στα Μύλασσα της Καρίας. Εκεί, μαζί με δύο υπηρέτριές (θεραπαινίδες) της που της είχαν μείνει πιστές, έκτισε ναό στο όνομα του αγίου πρωτομάρτυρα Στεφάνου και ησυχαστικά κελιά.

Πολύ γρήγορα η φήμη της και η ενάρετη και ασκητική ζωή που διήγε έφεραν κοντά της νέες κοπέλες που ποθούσαν το βίο της άσκησης και της προσευχής, ενώ το μοναστήρι έγινε περίφημο πνευματικό κέντρο, όπου καθημερινά συνέρεαν πολλές πονεμένες γυναίκες για να πάρουν τις συμβουλές και να ζητήσουν τις προσευχές της αγίας.

Η αγιοσύνη της αναγνωρίσθηκε και κατά τη διάρκεια του ενταφιασμού του σεπτού της σκηνώματος, όταν εμφανίσθηκε στον ουρανό σταυρός σχηματισμένος από αστέρια.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ’.
Ἐν σοί Μῆτερ ἀκριβῶς διεσώθη τό κατ᾽ εἰκόνα· λαβοῦσα γάρ τόν σταυρόν, ἠκολούθησας τῷ Χριστῷ, καί πράττουσα ἐδίδασκες, ὑπεροράν μέν σαρκός, παρέρχεται γάρ· ἐπιμελεῖσθαι δέ ψυχῆς, πράγματος ἀθανάτoυ, διό καί μετά Ἀγγέλων συναγάλλεται, Ὁσία Ξένη τό πνεῦμά σου.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Ξένην ἤνυσας, ζωὴν ἐν κόσμῳ, ξένην ἔσχηκας, προσηγορίαν, ὑπεμφαίνουσαν τὴ κλήσει τὸν τρόπον σου, σὺ γὰρ νυμφίον λιποῦσα τὸν πρόσκαιρον, τῷ ἀθανάτῳ ὁσίως νενύμφευσαι. Ξένη ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.

Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τοῖς τῶν αἱμάτων σου.
Τό σόν ξενότροπον Ξένη μνημόσυνον, ἐπιτελοῦντες οἱ πόθῳ τιμῶντές σε, ὑμνοῦμεν Χριστόν τόν ἐν ἅπασι, σοί παρέχοντα ἰσχύν τῶν ἰάσεων· ὅν πάντοτε δυσώπει, ὑπέρ πάντων ἡμῶν.

Ὁ Οἶκος
Ἵλεων Ξένη, τὸν ξενοτρόπως ἐκ Παρθένου τεχθέντα, ἐκδυσώπει Χριστὸν ἡμῖν γενέσθαι Ἀοίδιμε, τοῖς κατὰ χρέος σοι προσφοιτῶσιν ἐκ ψυχῆς καὶ καρδίας καθαρωτάτης, καὶ εὐσεβῶς τὴν σὴν μνήμην ὑμνῆσαι σπουδάζουσιν, ἣν πᾶσαι τῶν οὐρανῶν αἱ Δυνάμεις ἀξίως ἐτίμησαν, ὡς φωτοφόρον καὶ ἄμωμον καὶ ἁγίαν πανήγυριν, Ἔνδοξε, πρεσβεύουσα ἀπαύστως ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.

Ιερά Λείψανα: Η Κάρα της Αγίας βρίσκεται στο Ναό Τιμίου Προδρόμου Καβάλας.
Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου της Αγίας βρίσκονται στις Μονές Αγάθωνος Φθιώτιδος, Μεταμορφώσεως Σωτήρος Νικητών Χρυσουπόλεως Καβάλας, Λειμώνος Λέσβου και Νταού Πεντέλης και στον ομώνυμο Ναό Νικαίας Πειραιώς.

Οπτικοακουστικό Υλικό

Ακούστε το απολυτίκιο!

Αγιογραφίες / Φωτογραφίες

Οσίες Ξένη και οι δύο θεραπαινίδες της

Οσίες Ξένη και οι δύο θεραπαινίδες της

Πηγή:  .saint.gr

Οι Οθωμανοί, κανένα ενδιαφέρον δεν έδειξαν για την κλασσική παιδεία, τα συγγράμματα των Πατέρων τής Εκκλησίας, γενικώς για τα πνευματικά δημιουργήματα τού Βυζαντίου, με αποτέλεσμα να παραδώσουν στον όλεθρο σημαντικά μνημεία τής ανθρωπότητος [130]. Όσα περισώθηκαν, πωλήθηκαν σε εξευτελιστικές τιμές [131], σε όσους γνώριζαν την αξία τους και ιδίως σε όσους μετά την Άλωση, έθεσαν ως σκοπό τής ζωής τους, να περισυλλέξουν τα έργα εκείνα και να τα κάνουν γνωστά στην Δύση που εισερχόταν σε μία νέα εποχή, στην Αναγέννηση.

Ο Κριτόβουλος θρηνώντας για την Πόλη, λέει πως αυτή έχασε τα πάντα και βυθίστηκε στην δυστυχία και την συμφορά. Η ντροπή της διαμοιράστηκε παντού, όπως οι κάτοικοί της διασκορπίστηκαν, σκλάβοι, αιχμάλωτοι και κακοπαθημένοι. Έτσι έγινε μνημείο συμφορών, σύμβολο κακής τύχης και δίδαγμα ζωής [132]. Η πεποίθηση πως η ιστορική αυτή μεταβολή ήταν θέλημα τού Θεού, συναντάται σε όλους τούς ιστοριογράφους. Ο Κριτόβουλος θεωρεί πως τα τόσα δεινά ήταν γραφτό να βρουν την Πόλη, διότι έτσι θέλησε ο Θεός [133]. Ο Δούκας, λυπάται σφόδρα για τον διασκορπισμό των Ελλήνων μετά την Άλωση, σε άλλα μέρη, όπου ομιλούν και γράφουν διαφορετικές γλώσσες και έχουν άλλες θρησκείες, όμως αυτήν είναι η τιμωρία των αμαρτιών τους [134]. Αλγεινή εντύπωση τού προκαλούν επίσης, οι δουλοπρεπείς επευφημίες των χριστιανών στον νικητή σουλτάνο, για την κατάκτηση τής Πόλεως [135].

Το εποικιστικό έργο τού Μωάμεθ, ξεκίνησε αμέσως μετά την λεηλασία, ενώ ο Κριτόβουλος λέει πως είχε πολλά καλά σχέδια και για τούς κατοίκους της, όμως τα ματαίωσε λίγο αργότερα ο φθόνος [136].

Φυσικά, στο σημείο αυτό θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε ότι για τούς Δούκα και Χαλκοκονδύλη, η εκτέλεση τού Μεγάλου Δουκός Λουκά Νοταρά και των δικών του ανθρώπων, δεν ήταν συνέπεια μίας πολιτικής μηχανορραφίας, αλλά προβάλουν ως αιτία την άρνηση τού Λουκά Νοταρά να δώσει στον σουλτάνο τον ανήλικο γιό του, υποκύπτοντας σε σεξουαλικές απαιτήσεις εκείνου [137]. Βέβαια, η εκδοχή τού πολιτικού ανταγωνισμού φαίνεται πολύ πιο λογική. Ο Χαλκοκονδύλης, γράφει ότι όταν ο Λουκάς Νοταράς και ο εξάδελφος τού Μωάμεθ, Ορχάν, ο οποίος είχε αυτομολήσει στους Έλληνες, έμαθαν για την Άλωση, κατέφυγαν σε έναν πύργο, από όπου ο μεν Ορχάν φορώντας τα κουρέλια ενός καλογέρου πήδησε στο κενό και σκοτώθηκε, ο δε Νοταράς και οι γιοί και ακόλουθοί του, αιχμαλωτίστηκαν [138]. Η άποψη τού ιστοριογράφου Χαλκοκονδύλη είναι πως ο σουλτάνος εξαγόρασε τον Νοταρά, την σύζυγο και τα τέκνα τους, ενώ αναγνώρισε τον τίτλο του, ως πρωθυπουργού [139], ωστόσο αργότερα προέβη στην εκτέλεσή τους, μετά την άρνηση τού Νοταρά να παραδώσει στον σουλτάνο τον δωδεκαετή γιό του [140]. Το αποτέλεσμα ήταν να θανατωθεί ο Νοταράς και οι δικοί του, με τον τρόπο που περιγράφεται παρακάτω.

Σύμφωνα με τον Κριτόβουλο, όταν ο σουλτάνος, πλανηθείς, έδωσε εντολή να εκτελεστούν οι άνδρες, ο Νοταράς παρακάλεσε να σκοτώσουν πρώτα τα παιδιά του και μετά εκείνον, υπομένοντας αυτόν τον αβάσταχτο πόνο, ώστε να είναι σίγουρος πως δε θα δείλιαζαν αν έβλεπαν τον θάνατό του, ούτε θα απαρνούνταν την πίστη τους [141]. Το ίδιο υποστηρίζει υποστηρίζει και ο Δούκας.

Ο Μωάμεθ παρουσιάζεται από τον Κριτόβουλο ιδιαιτέρως ευρυμαθής και ενσαρκώνει το πρότυπο τού φιλοσόφου – μονάρχη, καθώς μάλιστα φαίνεται ότι γνωρίζοντας τον φιλόσοφο Γεώργιο Αμηρούκη, θαύμασε τις γνώσεις του και απολάμβανε τις συζητήσεις μαζύ του [142]. Περνούσε μάλιστα τον ελεύθερο χρόνο του με την παρέα φιλοσόφων και συζητούσε μαζύ τους ιδιαιτέρως επάνω στην Λογική [143], ενώ ζήτησε επ’ αμοιβή από τον Γεώργιο Αμηρούκη, να συντάξει ενιαία την κατακερματισμένη γεωγραφία τής Γης, τού Πτολεμαίου [144]. Με την ίδια ζέση, ο Μωάμεθ φρόντισε να εξωραΐσει και την Πόλη, ανεγείροντας θαυμαστά κτήρια και εισάγοντας κάθε τέχνη κι επιστήμη που θα πρόβαλε το κύρος της πανταχόθεν, ενώ με πολύ ακριβά υλικά, όπως χρυσάφι, ασήμι, μάρμαρα και πολύτιμους λίθους, έδωσε εντολή να κατασκευαστούν τα ανάκτορά του [145]. Για όλα τα παραπάνω, ο Μωάμεθ χαρακτηρίστηκε ως «ελληνίζων σουλτάνος».

Ο Κριτόβουλος μιλώντας για την άφιξη τού σουλτάνου στην Πελοπόννησο, την δικαιολογεί -με τον ίδιο τρόπο που δικαιολογεί πολύ συχνά την επεκτατική πολιτική του [146]- λέγοντας πως οι δεσπότες Θωμάς και Δημήτριος Παλαιολόγος, δεν απέδιδαν τον συμφωνηθέντα φόρο, ενώ βρίσκονταν συχνά σε εμφύλιες διαμάχες μεταξύ τους [147]. Αυτό φόβισε τον σουλτάνο, πως ίσως φέρει τούς Δυτικούς στην Πελοπόννησο, ώστε θέλησε να την καταλάβει πρώτος εκείνος [148].

Το βασίλειο τής Τραπεζούντος, σύμφωνα με τον Κριτόβουλο, περιήλθε στα χέρια των Οθωμανών, μιας και τα στενά τού Ευξείνου Πόντου μετά την Άλωση τής Πόλεως, ήσαν ανοιχτά για να την καταλάβουν και να γίνει φόρου υποτελής [149]. Οι κάτοικοι παραδόθηκαν μετά από ειρηνική διαπραγμάτευση και ο Πορθητής θαύμασε την πόλη και πήρε πολλούς εφήβους μαζύ του στην Κωνσταντινούπολή [150]. Στον τέως βασιλέα τής Τραπεζούντος, παρεχώρησε αρκετή έκταση στον Στρυμόνα ποταμό, όμως το 1463 εκτελέστηκε μαζύ με έξι από τούς επτά γιους του [151]. Η δε Κωνσταντινούπολη, μέσα σε έναν αιώνα από την τουρκική κατάκτηση, γνώρισε τόση ευημερία, που ο πληθυσμός της ξεπέρασε τις 500.000 [152].

Οι Οθωμανοί Τούρκοι, ερχόμενοι ως κατακτητές, επηρέασαν βεβαίως με την ισχύ τού νικητή, τα πολιτισμικά πρότυπα, όσο επέτρεπε ωστόσο η χριστιανική πίστη και η ιστορική πορεία τής γηραιάς ηπείρου. Επί τού θέματος, χαρακτηριστική είναι η επίδραση τής τουρκικής μόδας στην Ανατολική Ευρώπη, μετά την πτώση τού Βυζαντίου [153], μία επίδραση που συνεχίστηκε μάλιστα για αιώνες.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Παραπομπές:

130. Runciman, Η Άλωση, σ. 200-202.
131. Όπ. π., σ. 201.
132. Κριτόβουλος, Ιστορία, σ. 265-267.
133. Όπ. π., σ. 269.
134. Δούκας, Ιστορία, σ. 585.
135. Όπ. π., σ. 589-591.
136. Κριτόβουλος, Ιστορία, σ. 275-277.
137. Όπ. π., σ. 89-90 & Δούκας, Ιστορία, σ. 571.
138. Όπ. π., σ. 83.
139. Όπ. π., σ. 88. Δούκας, Ιστορία, σ. 557.
140. Όπ. π., σ. 89-90.
141. Κριτόβουλος, Ιστορία, σ. 283. Δούκας, Ιστορία, σ. 573.
142. Όπ. π., σ. 541.
143. Όπ. π., σ. 623.
144. Όπ. π., σ. 625-627.
145. Όπ. π., σ. 541-543, 619-621.
146. Πρβλ. όπ. π., σ. 629-631, όπου περιγράφεται η εκστρατεία στην χώρα των Ιλλυριών.
147. Όπ. π., σ. 395 & 465-467.
148. Όπ. π., σ. 395.
149. Όπ. π., σ. 501-503, 515 & 531.
150. Όπ. π., σ. 533-537.
151. Όπ. π., σ. 539-541.
152. Runciman, Η Άλωση, σ. 211.
153. Boucher, Histoire du costume en Occident de l’ antiquite a nos jours, σ. 192.

Ο κ. Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, M.Sc Δ/χος Μηχανικός Ε.Μ.Π. στο τέταρτο και τελευταίο μέρος της συνέντευξής του στην Πεμπτουσία αναφέρεται στο Άγιον Όρος ως ένα παγκόσμιο ορόσημο ήθους μέσα από την πολύτιμη και πολυποίκιλη προσφορά του στον άνθρωπο.

Ο γιατρός του Αγίου Παϊσίου, Γεώργιος Μπλάτζας, μιλάει για τις τελευταίες στιγμές του Αγίου, για την ασθένειά του, για τα χειρουργεία του και για τον τρόπο που ο Άγιος αντιμετώπιζε τους πειρασμούς. Το ασκητικό φρόνημα του Αγίου, ήταν αυτό που δε θα ξεχάσει ποτέ ο ίδιος, ενώ περιγράφει ότι ο Άγιος Παΐσιος, είχε το πιο ωραίο χαμόγελο. Δείτε την αποκλειστική συνέντευξη που έδωσε στο Διεθνές Πρακτορείο Ορθοδοξία και στον δημοσιογράφο Δημήτρη Στρουμπάκο. Πηγή: www.orthodoxianewsagency.gr

Μοναχός Δημάς Καυσοκαλυβίτης († 11/24 Ιανουαρίου 1929)

100 χρόνια από την κοίμηση του 

Στήν Καλύβη του Τίμιου Προδρόμου της σκήτης των Καυσοκαλυβίων έζησε ο μοναχός αυτός μέσα στην άσκηση, την κακουχία, την αφάνεια, την αδοξία, τις στερήσεις και τους πειρασμούς. Ο Γέροντας Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης γι’ αυτόν τον «κρυφό άγιο» λέει:

«Πάνω απ’ την καλύβη μας, πολύ ψηλά, ζούσε ένας Ρώσος, ο Γερο-Δημάς, σε μια πρωτόγονη καλύβη, μόνος του. Ήταν πολύ εύλαβής. Ο Γερο-Δημάς έμεινε σχεδόν άγνωστος σ’ όλη του τη ζωή. Κανείς δεν αναφέρει τ’ όνομά του ή το χάρισμά του. Να φύγει απ’ τη Ρωσία! Ποιος ξέρει πόσες μέρες διαδρομή έκανε. Τ’ άφησε όλα, για να έλθει σε μια άκρη του κόσμου, στα Καυσοκαλύβια, κι έζησε όλη τη ζωή του εκεί. Και πέθανε άγνωστος. Δεν ήταν κανείς εγωϊστής. Όχι, όχι, αγωνιστής ήταν. Και να μην έχει κανένα δίπλα του να του πει: “Πεντακόσιες μετάνοιες έκανα σήμερα. Αυτό αισθάνθηκα…”. Ήταν μυστικός αγωνιστής.

Η ξηροκαλύβη του Τιμίου Προδρόμου στη σκήτη των Καυσοκαλυβίων, στην οποία έζησε ο όσιος ασκητής Δημάς ο Ρώσος από το 1893 μέχρι το 1928 (φωτογραφία: Μάξιμος ιερομόναχος Καυσοκαλυβίτης, Καυσοκαλύβια, Άγιον Όρος 1995, σ. 43).

»Ναι, ναι, είναι ένα τέλειο πράγμα αυτό. Ένα τέλειο, ένα ανιδιοτελές. Ανιδιοτέλεια, λατρεία, αγιοσύνη, ενώπιος ενωπίω, χωρίς ανθρωπαρέσκεια. Ο δούλος τω δεσπότη. Τίποτ’ άλλο απολύτως. Ούτε ηγούμενος, ούτε “μπράβο”, ούτε “γιατί αυτό είναι έτσι”. Είδα έναν άγιο ζωντανό. Ναι, έναν άγνωστο άγιο. Ο καημένος, περιφρονημένος. Ποιος ξέρει, όταν πέθανε, έπειτα από πόσες μέρες θα το μάθαμε κι’ ίσως μήνες, αν ήταν και χειμώνας. Πού να πήγαινε άνθρωπος εκεί ψηλά στη λίθινη καλύβη του. Δεν τον έβλεπε κανείς. Πολλές φορές αυτούς τους ερημίτες του βρίσκανε έπειτα από ένα-δύο μήνες μετά την κοίμησή τους.

»Το εκχείλισμα και το περίσσευμα της χάριτος ήλθε σ’ εμένανε τον ταπεινό, όταν είδα αυτόν, τον Γερο-Δημά, στο Κυριακό να κάνει τις μετάνοιές του και ν’ αναλύεται σε λυγμούς στην προσευχή του. Με τις μετάνοιες αυτουνού, τόσο πολύ τον επεσκίασε η χάρις, ώστε ακτινοβόλησε και σ’ εμένα. Τότε ξέσπασε και σ’ εμένα ο πλούτος της χάριτος. Δηλαδή υπήρχε και πριν, με την αγάπη πού είχα στον Γέροντα μου. Άλλα τότε αισθάνθηκα κι εγώ τη χάρι πολύ έντονα. Να σάς πω πώς μου συνέβηκε.

Το πηγάδι της ξηροκαλύβης του Τιμίου Προδρόμου στη σκήτη των Καυσοκαλυβίων (φωτογραφία: Αρχιμανδρίτης Χερουβείμ, Από το περιβόλι της Παναγίας νοσταλγικές αναμνήσεις, Ιερά Μονή Παρακλήτου 1981, σ. 100).

»Ένα πρωί, κατά τις τρεισήμισι, πήγα στο καθολικό, στην Αγία Τριάδα, για την ακολουθία. Ήταν νωρίς ακόμη. Δεν είχε χτυπήσει ακόμη το σήμαντρο. Κανείς δεν ήταν μες στην εκκλησία. Κάθισα στον πρόναο, κάτω από μια σκάλα. ’Ήμουν αθέατος και προσευχόμουν. Σε μια στιγμή ανοίγει η πόρτα της εκκλησίας και μπαίνει ένας ψηλός κι ηλικιωμένος μοναχός. Ήταν ο Γερο-Δημάς. Μόλις μπήκε, κοίταξε δεξιά-αριστερά, δεν είδε κανέναν. Τότε, λοιπόν, κρατώντας ένα μεγάλο κομποσχοίνι, άρχισε τις μετάνοιες τις στρωτές, πολλές και γρήγορες, κι έλεγε συνεχώς: “Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με … Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς”. Σε λίγο έπεσε σ’ έκσταση. Δεν μπορώ, δε βρίσκω λόγια να σάς περιγράφω τη συμπεριφορά του απέναντι στον Θεό: κινήσεις αγάπης και λατρείας, κινήσεις θείου έρωτος, θείας αγάπης κι αφοσιώσεως. Τον είδα να στέκεται, ν’ ανοίγει τα χέρια του όρθιος, σε σχήμα σταυρού, όπως έκανε ο Μωυσής στη θάλασσα, κι έκανε ένα πράγμα: “Ούουουουου…”. Τί ήταν αυτό; Ήταν μέσα στη χάρι. Έλαμπε μες στο φως. Αυτό ήταν! Αμέσως μου μετέδωσε την ευχή. Αμέσως μπήκα στη δική του ατμόσφαιρα. Δε με είχε δει. Ακουστέ με. Συγκινήθηκα κι άρχισα να κλαίω. Ήλθε σε μένανε τον ταπεινό κι ανάξιο η χάρις του Θεού. Πώς να σάς το πω; Μου μετέδωσε τη χάρι. Δηλαδή ή χάρις πού είχε εκείνος ο άγιος ακτινοβόλησε και στη δική μου την ψυχή. Μου μετέδωσε τα χαρίσματά του τα πνευματικά.

»Λοιπόν, είχε πάθει έκσταση ο γερο-Δημάς. Χωρίς να το θέλει το έκανε. Δεν μπορούσε να κρατήσει το βίωμά του. Ούτε κι αυτό πού λέω είναι σωστό. Δεν μπορώ να το εκφράσω. Αυτό είναι κατάληψις υπό του Θεού. Αυτά δεν εξηγούνται. Καθόλου δεν εξηγούνται κι άμα τα εξηγήσεις, πέφτεις πολύ έξω. ’Όχι, δεν εξηγούνται, ούτε στά βιβλία αποδίδονται, ούτε γίνονται καταληπτά. Πρέπει να είσαι άξιος να τα καταλάβεις».

Και καταλήγει ο Γέροντας Πορφύριος: «Ένα είναι βέβαιο. Ο Γερο- Δημάς μού μετέδωσε το χάρισμα της ευχής και το διορατικό, την ώρα πού ο ίδιος προσευχόταν στο νάρθηκα της Αγίας Τριάδος, του Καθολικού των Καυσοκαλυβίων …».

Ο μακάριος Γέροντας Δημάς άνεπαύθη στην Καλύβη του στίς 11.1.1929.

Πηγές-Βιβλιογραφία: Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου ιερομ., Βίος και Λόγοι, Χανιά 2003, σσ. 78-82.

Πηγή: Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου, Μέγα Γεροντικό εναρέτων Αγιορειτών του εικοστού αιώνος, Α΄ Τόμος 1900-1955, Α΄ Έκδοση, Εκδόσεις Μυγδονία, Θεσσαλονίκη Σεπτέμβριος 2011.

Σαφώς μετά την δολοφονία του Έλληνα Κυβερνήτη, Ιωάννη Καποδίστρια, τα πολιτικά κόμματα εισήγαγαν στην ελληνική πολιτική σκηνή, τον αιρετικό δυτικό πολιτικό μονοφυσιτισμό και φεουδαρχισμό. Οι συνέπειες, αυτής της αιρετικού τύπου πολιτειολογίας, είναι πλέον εμφανείς σε όλους μας. Ανάδειξη της ψυχοπαθολογίας του απρόσωπου, δυτικότροπου εθνικισμού, και ακολούθως του δυτικότροπου διεθνισμού. Τραγική συρρίκνωση και κατάρρευση καταστροφική εντός δυο αιώνων, του Οικουμενικού ελληνισμού, και διωγμός των Ελλήνων και του ελληνικού και ορθοδόξου πολιτισμού – ταυτότητας των, από την ιστορία και την ιστορική γεωγραφία του.

Θεωρούμε πλέον, πως μόνο η ανάδειξη ελληνικής και ορθόδοξης πολιτειολογίας μπορεί να αναχαιτίσει την ιστορική κατάρρευση του ελληνικού κόσμου. Σε αυτό, είναι απαραίτητη η ουσιαστική μετάνοια και συνεργασία όλων μας, κλήρου και λαού, και η επιστροφή μας με καινοτομικό τρόπο στις βασικές αρχές της ορθόδοξης Εκκλησιολογίας και της ορθόδοξης Πολιτειολογίας, που εδράζονται στην εμπειρία του προσώπου είτε σε επίπεδο θεολογίας είτε σε επίπεδο ανθρωπολογίας. Κάθε είδος μονοφυσιτισμού, ταυτίζει την ουσία με την ενέργεια και την ουσία με την υπόσταση – πρόσωπο. Αυτό, αναπόφευκτα, οδηγεί στην ουσιοκρατία και την ανελεύθερη οντολογική ιεραρχία. Αντίθετα, η ορθοδοξη θεολογία διακρίνει την ουσία από την ενέργεια και την ουσία από την υπόσταση-πρόσωπο, αρνούμενη με κάθε τρόπο την αναλογία όντος και πίστεως που γέννησαν τον δυτικό φεουδαρχικό και αυταρχικό μεσαίωνα και ακόμη χειρότερα τον χριστιανικού τύπου αθεϊσμό της σχολαστικής θεολογίας και της δυτικής εν γένει επιστημολογίας και πολιτειολογίας. Οι Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας, θα δηλώσουν απερίφραστα πως “ανυπόστατος φύσις και ουσία ουκ αν είη ποτέ”, ούτε στο επίπεδο του Ακτίστου και της θεολογίας του, ούτε στο επίπεδο του κτιστού και της επιστημολογίας- πολιτειολογίας του. Έτσι, δεν υφίστανται αλάθητοι, εκκλησιαστικοί ή πολιτικοί άνδρες ή γυναίκες, αντικαταστάτες και τοποτηρητές του Θεού στη Γη, αλλά μόνο διάκονοι και υπηρέτες του Θείου Μυστηρίου, είτε στον χώρο της εκκλησιολογίας, είτε στον χώρο της πολιτειολογίας και ανθρωπολογίας.

Ύστερα από όλα αυτά, είναι αναγκαίο να τεθεί υπό συζήτηση σε κάθε επίπεδο, εκκλησιαστικό και κοινωνικό, το πολιτειολογικό ζήτημα. Δηλαδή, ποιος τύπος πολιτειολογίας ανταποκρίνεται στην ορθόδοξη εκκλησιολογία και θεολογία, ποια μορφή πολιτειολογίας αποκλείνει από το ορθόδοξο ήθος και την ορθόδοξη εκκλησιολογία και θεολογία. Η Εκκλησιαστική ιεραρχία σαφώς οφείλει να μένει μακράν της πολιτικής πράξης, την ευθύνη της οποίας έχει η κοινωνία η ιδία. Όμως, η εκκλησιαστική ιεραρχία έχει ευθύνη να διατυπώνει την ορθόδοξη αλήθεια όσον αφορά την πολιτειολογία και να ασκεί κριτική στον πολιτικό κόσμο και στις πολιτικές ομάδες όταν αυτές ακολουθούν αιρετικές πρακτικές, μη ορθόδοξες, μη φιλάνθρωπες και μη εθνικά ορθές πολιτικές, που οδηγούν στην υλική και πνευματική βλάβη και φθορά της κοινωνίας και της πατρίδας μας. Ενώ δεν είναι πρέπον, η εκκλησιαστική ιεραρχία να πολιτικολογεί, είναι όμως ανάγκη η εκκλησιαστική ιεραρχία να διδάσκει τον λαό περί της αληθούς και συνεπούς προς την ορθόδοξη πίστη και παράδοση πολιτικής θεωρίας και πράξης. Είναι πρέπον και συνεπές προς το πνευματικό λειτούργημα των εκκλησιαστικών ανδρών και γυναικών, να διδάσκουν την διαφορά της μη ορθόδοξης, μονοφυσιτικής, φεουδαρχικής, αυταρχικής, αλάθητης, αλαζονικής και αιρετικής πολιτειολογίας που φθείρει την ορθόδοξη ζωή και το δημοκρατικό ήθος, από την αντίστοιχη ορθόδοξη, δημοκρατική, προσωποκεντρική και φιλάνθρωπο πολιτειολογία που απορρέει από τον διαχρονικό ελληνικό και ορθόδοξο πολιτισμό του διαλόγου και της συμμετοχικότητας. Είναι πρέπον και σύμφωνο με το εκκλησιαστικό των αξίωμα, οι εκκλησιαστικοί άνδρες να καταγγέλουν δημόσια την κοινωνική αδικία, την πολιτιστική και πνευματική διαφθορά, την αιρετική ιδεοληψία και μεροληψία, την ιδιοτέλεια, την συγκεντρωτική γραφειοκρατία των κομματικών μειοψηφιών και την αυταρχικότητα των πολιτικών ηγεσιών, όταν αυτές υποτάσσουν το κοινωνικό και εθνικό όφελος σε στενά κομματικά και άλλα ωφέλη, καταργώντας την αξιοκρατία, τη δημοκρατικότητα και την κοινωνική ισότητα. Εν τέλει, είναι πρέπον η εκκλησιαστική ιεραρχία να διατυπώνει τις αρχές μίας δημοκρατικής, φιλάνθρωπης και ανοικτής πολιτειολογίας, που σέβεται το κοινωνικό σώμα και την πολιτιστική-πνευματική του ταυτότητα και δεν το υποτάσσει σε κοινωνικές και πολιτικές μειοψηφίες που θεωρούν τον εαυτόν των αλάθητο χειραγωγό των μαζών.

Έπειτα από αυτές τις επισημάνσεις, προτείνουμε, την κατά τόπους με ευθύνη και πρωτοβουλία των μητροπολιτών και επισκόπων, συνεδρίων και ημερίδων αναφορικά με την σχέση της ορθόδοξης, πίστης, θεολογίας και εκκλησιολογίας, και της πολιτικής θεωρίας και πολιτειολογίας.

Αυτό θα συμβάλλει τα μέγιστα, στην εξυγίανση του πολιτικού βίου της ελληνικής κοινωνίας και στην προστασία της δημοκρατίας και της διάσωσης της πνευματικής ταυτότητας της ελληνικής κοινωνίας. Αυτή την στιγμή, όπου η ελληνική πατρίδα κινδυνεύει να χάσει κάθε ελληνική και ορθόδοξη ταυτότητα και τίθενται οι όροι γεωγραφικού διαμελισμού της Ελλάδος, η εκκλησία της Ελλάδος υποχρεούται εκ της θέσεως της και ως πνευματική τροφός της ελληνικής και ορθόδοξης κοινωνίας, να συμμετάσχει ως φιλόστοργος μήτηρ στην αγωνία του ελληνικού και ορθοδόξου λαού της.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Όταν ο Πνευματικός Παπα-Γαβριήλ είχε γυρίσει από τον κόσμο, στη Νέα Σκήτη, είχε βαρειά αρρωστήσει για θάνατο ο Μοναχός Κύριλλος από την Καλύβα «Ζωοδόχου Πηγής» κι επειδή πλησίαζε η ώρα της εκδημίας του, κάλεσε τον πνευματικό του να εξομολογηθεί το 1965 έτος.

Ο Πνευματικός Παπα-Εφραίμ προσπάθησε να βοηθήσει τον πάσχοντα για να εξομολογηθεί, αλλά ο ασθενής έλεγε, πώς στον αριστερό ώμο του είναι κολλημένο ένα χαρτί πού γράφει, αλλά τί γράφει δεν μπορούσε να πει.

Πήγε κι άλλος Πνευματικός, ο Παπα-Χαράλαμπος από τα γύρω ασκητικά Καλύβια, αλλά κι αυτός στάθηκε αδύνατο να βοηθήσει τον ψυχορραγούντα αδελφό Κύριλλο.

Τότε ο κατά σάρκα σάρκα αδελφός του Παπα-Νεόφυτος κι εκείνος Πνευματικός, κάλεσε και τον γέροντα Πνευματικό Παπα-Γαβριήλ Λευτεριώτη, ο οποίος, μ’ όλη την αδελφική αγάπη, πήγε κοντά στον ασθενή και σαν έμπειρος Πνευματικός, όταν του είπε για το χαρτί, ρώτησε το Μοναχό Κύριλλο να του πει τί ακριβώς βλέπει. Ο ασθενής είπε, πώς στα δεξιά βλέπει δυο λευκοφόρους Αγγέλους και στα άριστερα ήταν έτοιμοι να αρπάξουν την ψυχή του πολλοί Δαίμονες, ο ένας από τους οποίους με την ουρά του γύριζε κι έπαιζε με το κομβοσχοίνι του ησυχαστή Γέροντα Ιωσήφ, πού βρίσκονταν κι αυτός εκεί.

Ο Πνευματικός Παπα-Γαβριήλ, παρεκάλεσε όλους τους αδελφούς να βγουν έξω από το δωμάτιο του ασθενή και ρώτησε για δεύτερη φορά το Μοναχό Κύριλλο να του πει τα κρυπτά της καρδίας του.

Αφού ο ασθενής τα είπε όλα, τότε τον ρώτησε αν το χαρτί είναι κολλημένο εκεί πού άρχικά το αισθανόταν.

Ο Πνευματικός τότε είπε στο Μοναχό Κύριλλο να ρωτήσει το φύλακα Άγγελο, να του πεί εκείνος τί γράφει το χαρτί. Ο Μοναχός Κύριλλος γύρισε προς τους Αγγέλους και τους μίλησε σε γλώσσα, πού ο Πνευματικός δεν καταλάβαινε ούτε μία λέξη απ’ αυτά πού έλεγε. Κι ο Άγγελος του απαντούσε στην ίδια γλώσσα. Τότε ο Παπα-Γαβριήλ, έβαλε το πετραχήλι πάνω στον ασθενή και τον ρώτησε τί του είπε ο Άγγελος ότι γράφει το χαρτί. Κι ο Μοναχός Κύριλλος του είπε δύο αμαρτίες πού αυτός δε θυμότανε να πει.

Ο Πνευματικός αφού του είπε αυτά, διάβασε τη συγχωρητική εύχή, κι όταν τελείωσε πήρε το πετραχήλι κι ο ασθενής είπε στον Πνευματικό, πώς το χαρτί κόλλησε πάνω στο πετραχήλι και σβήσανε τα αμαρτήματά του, πού ήταν γραμμένα σ’ αυτό, και με το λόγο αυτό, παρέδωσε το πνεύμα και κοιμήθηκε τον αιώνιο ύπνο των μακαρίων.

Η πείρα και διάκρισι του Πνευματικού, βοήθησε τον αδελφό Κύριλλο να εξομολογηθεί και να καθαριστεί από τις ανθρώπινες αδυναμίες του, με διερμηνέα και βοηθό τον Άγγελο φύλακα της ψυχης….

Πηγή: Αγιορείτου Μοναχού Ανδρέου-Χαραλάμπους Θεοφιλοπούλου, Γεροντικό Αγίου Όρους.

Αναδημοσίευση: Περιοδικό «Μοναχική Έκφραση», τ. 14, Μάϊος-Ιούνιος 2006, Έκδοσις Ιεράς Μονής Αγίου Νεκταρίου, Τρίκορφο Φωκίδος.

Ο κ. Κωνσταντίνος Δαντίλης, Εκπρόσωπος του Μητροπολίτου Πειραιώς κ. Σεραφείμ, ανέγνωσε την εισήγηση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πειραιώς κ. Σεραφείμ με θέμα: «Εκκλησία και ανθρώπινα δικαιώματα» στο 59ο Παιδαγωγικό Συνέδριο, το οποίο διοργάνωσε ο Τομέας Επιστημόνων του Συλλόγου «Ο Μέγας Βασίλειος» με θέμα: «Ανθρώπινα Δικαιώματα – Καπήλευση & Διασφάλιση» την Παρασκευή, 28 Δεκεμβρίου 2018, στο Αμφιθέατρο του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών.