Με την ευκαιρία του εορτασμού για τις Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018 εγκαινιάζεται στις 19 Σεπτεμβρίου 2018, ώρα 20.00στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού η έκθεση «Πόλεις – Εικόνες», μια συνεργασία του Μουσείου με το Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.

Πρόκειται για έργα φοιτητών και αποφοίτων του τμήματος και, πιο συγκεκριμένα, για δύο ομαδικά project από το Εργαστήριο Χαρακτικής και το Εργαστήριο Φωτογραφίας, καθώς και τέσσερα μεμονωμένα έργα. Αξιοποιώντας το θέμα  των πόλεων που έχει οριστεί για τον εορτασμό κατά τη διετία 2017 και 2018, τα έργα της έκθεσης εστιάζουν στις ποικίλες ιστορικές και κοινωνικές διαστάσεις του αστικού περιβάλλοντος, όπως αυτές καταγράφονται μέσα από τα βιώματα των νέων καλλιτεχνών. Στις εργασίες των φοιτητών και των αποφοίτων παρουσιάζονται οι διαδικασίες της δόμησης και της αποδόμησης που εντοπίζονται στο περιβάλλον της πόλης, οι δυνάμεις της δημιουργίας και της καταστροφής, καθώς και οι προτάσεις για μια νέα δημιουργική πρόσληψη του αστικού χώρου.

Το project του Εργαστηρίου Φωτογραφίας έχει ως θέμα του τα «αστικά κενά». Κατά τη διάρκεια της ερευνητικής διαδικασίας οι φοιτητές και οι φοιτήτριες κλήθηκαν να ανακαλύψουν, να σχολιάσουν, να συλλέξουν και να ερευνήσουν αστικά κενά τόσο στην έδρα της Σχολής στην πόλη της Φλώρινας, όσο και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Με αφετηρία την εικόνα, ως βασικό εικαστικό μέσο του Εργαστηρίου, ξεκίνησαν από την καταγραφή και στη συνέχεια επεκτάθηκαν σε ένα σύνολο δράσεων που περιέλαβε επιτελεστικές και εικαστικές παρεμβάσεις, φανταστικές ιστορίες, αναζήτηση δορυφορικών λήψεων αστικών κενών, όπως καταγράφηκαν από προγράμματα γραφικών απεικονίσεων, μετατρέποντας τα αστικά κενά σε υβριδικούς τόπους, όπου αναπτύχθηκαν νέες εικαστικές προσεγγίσεις του δημόσιου χώρου.

Στην ομαδική εργασία του Εργαστηρίου Χαρακτικής διερευνήθηκαν οι «χαράξεις» στο αστικό τοπίο παράλληλα με τη χάραξη μια μήτρας για εκτύπωση, ώστε τα έργα να σχολιάσουν και να αντιπαραθέσουν όψεις της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής και δημογραφικής εξέλιξης της πόλης από την οπτική γωνία του νέου καλλιτέχνη που ζει και εργάζεται μέσα σε αυτήν. Τα χαρακτικά έργα συνδυάζουν πολλαπλές τεχνικές χάραξης και σύνθετες μεθόδους εκτύπωσης και παρουσιάζονται ανά δύο σε ένα μεταξύ τους διάλογο ως ντοκουμέντο αφήγησης της διάδρασης του πολίτη με τις Πόλεις.

Στην έκθεση συμμετέχουν: Στέργιος Αδάμ, Γρηγόρης Βοσνάκος, Άννα Βράτιτς, Μαργαρίτα Γκέκτση, Σπυριδούλα Ζαβιτσάνου, Ρομάν Ζουέβ, Δήμος Κηπουρός, Γεωργία Κόντου, Ηλίας Μπαρκαλής, Ζήσης Μπλιάτκας, Κατερίνα Παΐσιου, Παναγιώτα Παντέλα, Αριάδνη Πεδιωτάκη, Πέτρος Ρέγκος, Αλεξάνδρα Σάμπαλη, Βασίλης Σμολέσκη, Κλεοπάτρα Τσαλή, Αγγελίνα Τσουμάνη, Αλέξανδρος Χριστόπουλος.

Συντονισμός project Εργαστηρίου Φωτογραφίας: Έλενα Εφέογλου, Εικαστικός, ΕΔΙΠ, Τμήμα Κινηματογράφου ΑΠΘ, Ειδική Επιστήμονας ΤΕΕΤ – ΠΔΜ

Γραφιστικός Σχεδιασμός project Εργαστηρίου Φωτογραφίας: Γιάννης Βγόντζας

Συντονισμός project Εργαστηρίου Χαρακτικής: Σοφία Παπαδοπούλου, Χαράκτρια, Ειδική Επιστήμονας ΤΕΕΤ – ΠΔΜ

Επιμέλεια έκθεσης: Ζωή Γοδόση, Επικ. Καθηγήτρια ΤΕΕΤ

Υπεύθυνη επικοινωνίας από πλευράς ΜΒΠ: Ηρώ Κατσαρίδου, Ιστορικός Τέχνης, ΜΒΠ

Μουσειογραφικός σχεδιασμός, γραφιστικά: Σίσσυ Καραδημητρίου, Αρχιτέκτονας, ΜΒΠ

Διάρκεια έκθεσης: 19 Σεπτεμβρίου – 14 Οκτωβρίου 2018

Είσοδος ελεύθερη.

Το Σαββατοκύριακο του εορτασμού (29 και 30 Σεπτεμβρίου 2018) η είσοδος στο Μουσείο είναι ελεύθερη.

Ο άνθρωπος που θα αποφασίσει να ζήσει την εσωτερική ζωή, πρώτα απ’ όλα πρέπει να έχει το φόβο του Θεού που είναι και η αρχή της σοφίας.

Όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ

If you want to be saved, your heart has to be in a state of repentance and remorse. When we make an effort to have a humble heart and peaceful thoughts, then all the machinations of the enemy are deactivated. Because God finds rest in a peaceful mind.

Υλικά
1 κιλό φρέσκες μπάμιες
60 ml ελαιόλαδο
100 ml μηλόξιδο (ή ξίδι από λευκό κρασί)

Για τη σάλτσα
70 ml ελαιόλαδο
2 μέτρια ξερά κρεμμύδια, ψιλοκομμένα
2 σκελίδες σκόρδου, λιωμένες
1 κιλό ώριμες ντομάτες, ξεφλουδισμένες και πολτοποιημένες
1/2 φλιτζ. τσαγιού λιαστές ντομάτες, από βαζάκι, διατηρημένες σε ελαιόλαδο, καλά στραγγισμένες και κομμένες σε λεπτές λωρίδες
1 κουτ. γλυκού πελτές ντομάτας
1 φύλλο δάφνης
200 ml Μαυροδάφνη (αν δεν μας αρέσει ή δεν έχουμε, βάζουμε νερό)
1/2 κουτ. γλυκού κοφτό ζάχαρη
αλάτι, φρεσκοτριμμένο πιπέρι
Διαδικασία
Βάζουμε σε ένα μεγάλο τηγάνι ή σε μια κατσαρόλα με βαρύ πάτο το ελαιόλαδο και μόλις ζεσταθεί ρίχνουμε τις μπάμιες και τις σοτάρουμε για 5 λεπτά. Ανακατεύουμε απαλά με μια ξύλινη κουτάλα ή κουνάμε απλώς το σκεύος για να μην διαλυθούν οι μπάμιες. Κατόπιν ρίχνουμε το ξίδι συνεχίζουμε το σοτάρισμα για 3 – 4 λεπτά μέχρι να εξατμιστεί. Με αυτόν τον τρόπο περιορίζουμε τη βλέννα που βγάζουν οι μπάμιες. Μόλις ροδίσουν, αποσύρουμε το σκεύος από τη φωτιά και τις ρίχνουμε σε ένα μεσαίου μεγέθους ταψί.

Σάλτσα: Εν τω μεταξύ, σε μια μέτρια κατσαρόλα ζεσταίνουμε το ελαιόλαδο και σοτάρουμε τα κρεμμύδια σε μέτρια φωτιά, για 3 λεπτά, μέχρι να μαραθούν. Προσθέτουμε το σκόρδο, σοτάρουμε για μισό λεπτό και ρίχνουμε αμέσως τη Μαυροδάφνη (ή νερό), τις πολτοποιημένες φρέσκες ντομάτες, τις λιαστές και τον πελτέ. Ρίχνουμε αλάτι και πιπέρι, ανακατεύουμε και σιγομαγειρεύουμε για 10 – 15 λεπτά.

Προθερμαίνουμε το φούρνο στους 180° C. Αδειάζουμε τη σάλτσα στο ταψί με τις μπάμιες, ανακατεύουμε και σκεπάζουμε με αλουμινόχαρτο ή λαδόκολλα. Ψήνουμε τις μπάμιες για 30 λεπτά, αφαιρούμε το αλουμινόχαρτο και ψήνουμε για άλλα 30 λεπτά, μέχρι το φαγητό να μείνει με το κοκκινιστό λαδάκι του, σχεδόν χωρίς υγρά.

Σερβίρουμε τις μπάμιες με φέτα ή φρέσκια μυζήθρα ή, ακόμη, με ξερή μυζήθρα, τριμμένη σε κάθε μερίδα, και φρέσκο ψωμί.

Στο ποτήρι: Δύσκολο πιάτο οι μπάμιες, αγαπούν ωστόσο τις Μαντινείες, τη Μαλαγουζιά, τα φρουτώδη ροζέ κρασιά από Αγιωργίτικο ή Μοσχοφίλερο, ένα από τα οποία διαλέγουμε σήμερα.

Λίγα λόγια για τη συνταγή: Μια ιδιαίτερη συνταγή με λιαστές και φρέσκες ντομάτες, αρωματισμένες με Μαυροδάφνη. Αν δεν σας αρέσει η Μαυροδάφνη, την παραλείπετε, βάζετε στη θέση της 1 φλιτζ. τσαγιού νερό και ακολουθείτε τη διαδικασία ως έχει.

Πηγή: gastronomos.gr

Όταν έχουμε επιμέλεια στο εργόχειρο, η ψυχή έχει ανάπαυση και ειρήνη. Όταν δεν το κάνουμε καλά, έχει αταξία και έλεγχο. Γι’ αυτό το κάθε εργόχειρο να γίνεται με φόβο Θεού, με προσοχή, για να γίνει ωραίο.

Γερόντισσα Μακρίνα , Ι. Μ. Παναγίας  Οδηγήτριας Πορταριάς

Ο Χριστιανός είναι η ψυχή του κόσμου. Ο Μοναχισμός κατ’ αναλογίαν είναι ο Χριστιανισμός του Χριστιανισμού. Και ο Ησυχασμός κατ’ επέκτασιν είναι ο Μοναχισμός του Μοναχισμού.

καθηγητής Ανδρέας Θεοδώρου

Ας μετανοήσουμε και καθικετεύσουμε τον Θεό με την μετάνοια· για να αφανίσει και πολέμους και βαρβάρους να εξαφανίσει, και των εχθρών τις επαναστάσεις θα τσακίσει, και θα δώσει σε εμάς όλων των αγαθών την απόλαυση· η μετάνοια πολύ τον Θεό εξευμενίζει, όταν κάποιος με γνησιότητα προστρέξει σε αυτήν.

Όσιος Θαλάσσιος

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΧΟΡΩΔΙΑ ψάλλει τον εις ήχο Πρώτο, ψαλμικό στίχο εις την εορτήν της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού «Ευλογήσατε τον Κύριον», εκ του Λατρινού πολυελαίου σε σύνθεση Ιωάννου του Κουκουζέλους και Μαΐστορος. Διευθύνει ο Γιώργος Κωνσταντίνου.

Από ζωντανή ηχογράφηση συναυλίας στο Ιάσιο της Ρουμανίας στις 01-10-2017.

Μια αναφορά στα έργα του πατέρα της νεοελληνικής λογοτεχνίας Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

Η ηχογράφηση έγινε στον ραδιοφωνικό σταθμό της Ιεράς Μητροπόλεως Λεμεσού. Διαβάζει ο Πρωτοσύγκελλος της Ι.Μ. Λεμεσού Αρχιμανδρίτης Ισαάκ.

Στο Δεύτερο Διεθνές Συνέδριο για τα Ψηφιακά Μέσα και την Ορθόδοξη Ποιμαντική «Ύδωρ Ζων» που διοργανώθηκε από την ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ στην Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης στο Κολυμπάρι τον Ιούνιο του 2018, με θέμα: «H Ψηφιακή Οικουμένη ως χώρος επαν-έκφρασης της Πεντηκοστής και του «ζώντος λόγου» του Αποστόλου Παύλου», παρουσιάστηκαν τα δεδομένα και οι προοπτικές για τη διδασκαλία των λειτουργικών κειμένων με ψηφιακά μέσα.

Μεταξύ άλλων, επισημάνθηκε ότι οι ποικίλες αλλαγές που έχουν σημειωθεί διαχρονικά στην ελληνική γλώσσα και η έλλειψη γλωσσικής παιδείας δημιουργούν πολλές δυσκολίες στην κατανόηση του πρωτότυπου κειμένου, γεγονός που συναρτάται με προβλήματα ποιμαντικής φύσεως. Αν δεν είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε τη γλώσσα της λατρείας, η γλώσσα αυτή μετατρέπεται σε ένα μουσειακό είδος, ένα κειμήλιο. Αλλά προορισμός του λειτουργικού λόγου είναι να γίνει αέναος πηγή ζωής, ύδωρ ζων και παράλληλα πηγή ανανέωσης και εμπλουτισμού, για την άρθρωση ενός υψηλού θεολογικού και εκκλησιαστικού λόγου σήμερα. Μόνο τότε θα υπηρετήσει το στόχο του. Προκειμένου όμως να διατηρήσουμε αυτόν τον γλωσσικό θησαυρό που κρύβει η κιβωτός των λειτουργικών κειμένων πρέπει να τον αναζωογονήσουμε. Και αυτή την αναγέννηση μπορούμε να την πετύχουμε σήμερα, μέσω της μελέτης του λειτουργικού λόγου, καθώς τα ψηφιακά μέσα μάς δίνουν τα εργαλεία που απαιτούνται. Η ηλεκτρονική μορφή των κειμένων, οι δυνατότητες εξ αποστάσεως διδασκαλίας και το συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη Δια βίου μάθηση ανοίγουν νέους δρόμους προσέγγισης αλλά και αξιοποίησης των λειτουργικών κειμένων. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής λειτουργεί ως ένας υπομονητικός διαμεσολαβητής της μαθησιακής διεργασίας, ο οποίος παρέχει μεθοδικά και σταδιακά την ύλη, ενισχύει την επιτυχία μέσω του επαίνου και παρέχει την κατάλληλη ανατροφοδότηση, ώστε ο εκπαιδευόμενος να οδηγηθεί στην κατανόηση και στην ορθή λύση του γλωσσικού προβλήματος. Παράλληλα, η αξιοποίηση των δεδομένων από τις έρευνες στο χώρο της διδακτικής της γλώσσας με τη βοήθεια των Νέων Τεχνολογιών, ανοίγει νέους ορίζοντες.

Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο και δύο καινοτόμα επιμορφωτικά προγράμματα για τη διδασκαλία της γλώσσας των λειτουργικών κειμένων που υλοποιούνται τα τελευταία χρόνια στο ΑΠΘ. Το πρώτο έχει τον τίτλο «Η γλώσσα των ελληνικών λειτουργικών κειμένων της ορθοδόξου εκκλησίας». Το γεγονός ότι τα κείμενα αυτά είναι γνωστά ως ακούσματα επιτρέπει να αξιοποιήσουμε τις προ-αναγνωστικές στρατηγικές μάθησης, οι οποίες στηρίζονται στην ενεργοποίηση των γνωστικών σχημάτων που είναι αποθηκευμένα στον εγκέφαλο. Με τον τρόπο αυτό οι εκπαιδευόμενοι εξοικειώνονται πιο εύκολα με το περιεχόμενο αλλά και την οργάνωση του λειτουργικού κειμένου. Οι χρήστες έχουν στη διάθεσή τους ηλεκτρονικά βοηθήματα γραμματικής και συντακτικού, αρχικούς χρόνους ρημάτων, πίνακες με κλίσεις δύσκολων ονομάτων, στα οποία μπορούν να ανατρέχουν κατά τη διάρκεια της μελέτης τους. Κάθε διδακτική ενότητα εκτός από τη γλωσσική διδασκαλία περιλαμβάνει μια σύντομη βιντεοσκοπημένη παρουσίαση από καθηγητές των θεολογικών και φιλολογικών τμημάτων με θέματα χειρόγραφης παράδοσης των κειμένων, γλώσσας, μετάφρασης, θέματα ποιμαντικά, λειτουργικά κλπ. Το δεύτερο πρόγραμμα είναι «Τα υμνογραφικά κείμενα της Μ. Εβδομάδος». Έχει την ίδια δομή και περιλαμβάνει γλωσσική ανάλυση και τον απαραίτητο θεολογικό σχολιασμό όλων των υμνογραφικών κειμένων της Μ. Εβδομάδος, ανά ημέρα σε αντίστοιχες ενότητες. Επιπλέον το πρόγραμμα διαθέτει ένα ηλεκτρονικό βιβλίο (e book), το οποίο παρέχεται σε όσους το ολοκληρώνουν επιτυχώς.

Και τα δύο αυτά προγράμματα υλοποιούνται κάθε εξάμηνο, μέσω του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ) του Α.Π.Θ., το οποίο παρέχει πιστοποιημένα προγράμματα επιμόρφωσης. Κατά το τρέχον χειμερινό εξάμηνο το πρόγραμμα «Η γλώσσα των ελληνικών λειτουργικών κειμένων της Ορθοδόξου Εκκλησίας» θα υλοποιηθεί για όγδοη φορά, ενώ το πρόγραμμα «Υμνογραφικά κείμενα της Μ. Εβδομάδος: Γλωσσική προσέγγιση» για έκτη φορά. Η προκήρυξη των Προγραμμάτων βρίσκεται στη σελίδα του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης του Α.Π.Θ., όπου υπάρχουν και περισσότερες πληροφορίες.

Οι αιτήσεις συμμετοχής γίνονται μόνο ηλεκτρονικά από 7/9/2018 μέχρι 7/10/2018, δείτε εδώ για τη γλώσσα των λειτουργικών κειμένων και εδώ για τα υμνογραφικά κείμενα της Μ. Εβδομάδος.

Επίσης οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκέπτονται την ιστοσελίδα των επιμορφωτικών Προγραμμάτων hymnologica.com

Ο Τίμιος Σταυρός του Κυρίου αποτελεί το κορυφαίο σύμβολο θυσίας και αγιασμού, για την Εκκλησία του Εσταυρωμένου και Αναστημένου Χριστού, διότι ο Σταυρός μαζί με την Ανάσταση είναι οι δύο πυλώνες πάνω στους οποίους στηρίζεται η ζωή της Εκκλησίας και των μελών της.

Η τιμή που αποδίδει η Ορθόδοξη Εκκλησία, προς τον Τίμιο Σταυρό, τη 14η Σεπτεμβρίου και όχι μόνο [1], ξεκινά στους πρώτους αποστολικούς χρόνους, δια των αποστόλων και των επακολουθησάντων αποστολικών Πατέρων. Έτσι μέχρι σήμερα, η Ορθόδοξη Εκκλησία, διασώζει ανόθευτη τη βιβλική [2] (Παλαιά και Καινή Διαθήκη) και πατερική διδασκαλία [3] και αποδίδει την προσήκουσα τιμή στο Σταυρό του Χριστού, ως το κατ’ εξοχήν όργανο και σύμβολο της απολυτρώσεως του ανθρωπίνου γένους.

Το 326 μετά την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο η μητέρα του Μ. Κωνσταντίνου Ελένη αναχώρησε για τους Αγίους Τόπους, όπου άρχισε το κτίσιμο λαμπρών ναών στα μέρη που κατά την παράδοση είχαν διαδραματισθεί γεγονότα σχετικά με τη επί γης παρουσία του Κυρίου μας και άλλα γεγονότα της Βίβλου [4]. Επίκεντρο αυτών υπήρξε ο Πανάγιος Τάφος του Κυρίου. Στο σημείο εκείνο ο αυτοκράτορας Αδριανός είχε κτίσει το 135, κατά τη δεύτερη καταστροφή της Ιερουσαλήμ, ναό της Αφροδίτης έχοντας επιχωματώσει τον τόπο του Γολγοθά και της ταφής ώστε να μην μπορούν να προσέρχονται οι Χριστιανοί στον τόπο αυτό [5]. Η αγία Ελένη επιδόθηκε σε προσπάθειες για την ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού [6]. Ύστερα από επίπονες ανασκαφές τελικά βρέθηκαν τρεις σταυροί, του Κυρίου και των δύο ληστών. Τότε κατά την παράδοση της Εκκλησίας ο επίσκοπος Ιεροσολύμων Μακάριος, αφού έκανε δέηση, άγγιξε τους σταυρούς στο σώμα μιας νεκρής γυναίκας, όταν τοποθετήθηκε πάνω της ο τρίτος σταυρός, που ήταν του Κυρίου, η γυναίκα αναστήθηκε [7].

Σύμφωνα με την παράδοση της Εκκλησίας, αμέσως μετά την εύρεση του, η αγία Ελένη τον ασπάσθηκε και τον παρέδωσε στον επίσκοπο Ιεροσολύμων Μακάριο [8]. Η είδηση διαδόθηκε σε όλα τα μέρη της Ιερουσαλήμ. Πλήθη πιστών άρχισαν να συρρέουν για να αγγίξουν το τίμιο ξύλο, λόγω όμως του συνωστισμού, ο επίσκοπος ύψωσε τον Τίμιο Σταυρό για να τον δουν οι παρευρισκόμενοι χριστιανοί και τους ευλόγησε. Την ίδια ημέρα εορτάζουμε και τη δεύτερη ύψωση, η οποία πραγματοποιήθηκε λίγα χρόνια μετά, το 335, την επομένη των εγκαινίων του Ναού της Αναστάσεως [9].

Τέλος την ίδια ημέρα καταγράφεται στους συναξαριστές και μία τρίτη και τελευταία ύψωση του Τιμίου Σταυρού το έτος 630 [10]. Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος πολέμησε την περίοδο εκείνη τους Πέρσες, οι οποίοι προ 14 ετών, είχαν καταλάβει την Παλαιστίνη και είχαν αρπάξει τον Τίμιο Σταυρό. Ο Ηράκλειος αφού νίκησε τους Πέρσες επανέκτησε τον Σταυρό και αποκατέστησε στον πατριαρχικό θρόνο τον πατριάρχη Ζαχαρία, ο οποίος ήταν αιχμάλωτος των Περσών [11]. Στις 14 Σεπτεμβρίου ήρθε στα Ιεροσόλυμα φέροντας στους ώμους του τον Σταυρό. Φθάνοντας στο Ναό της Αναστάσεως τον παρέδωσε στον πατριάρχη Ζαχαρία, ο οποίος και τον ύψωσε ώστε να τον δουν και να ευλογηθούν τα πλήθη, ψάλλοντας για πρώτη φορά το απολυτίκιο «Σώσον Κύριε τον λαόν Σου…» [12].

Πηγές της εκκλησιαστικής ιστορίας αναφέρουν ότι η εορτή της Υψώσεως είχε καθιερωθεί από τα αρχαία χρόνια, ίσως μάλιστα να είχε καθιερωθεί και από αυτόν τον Μέγα Κωνσταντίνο, κατά προτροπή της μητέρας του αγίας Ελένης, αμέσως μετά την εύρεση του Τιμίου Ξύλου στα Ιεροσόλυμα, γύρω στο 330 μ.Χ. σε συνδυασμό με την εορτή ανάμνησης των εγκαινίων του Ναού της Αναστάσεως στις 13 Μαΐου το έτος 335 μ.Χ. [13]

Η Εκκλησία τιμά με ιδιαίτερο τρόπο την αγία ημέρα της Υψώσεως του Σταυρού του Κυρίου μας. Κατά τη Θεία Λειτουργία αναγιγνώσκεται αποστολικό ανάγνωσμα που αναφέρεται στην σημασία της σταυρικής θυσίας και του Σταυρού του Κυρίου και το ευαγγελικό ανάγνωσμα περιγράφει σκηνές της σταυρώσεως. Τέλος κατά την ημέρα αυτή έχει θεσπισθεί αυστηρή νηστεία (ξηροφαγία άνευ δηλαδή ελαίου και οίνου, εκτός εάν συμπέσει ημέρα Σάββατο ή Κυριακή) καθόσον είναι ημέρα ανάμνησης της σταυρικής θυσίας του Χριστού, φέρουσα τα ίσα της Μ. Παρασκευής [14].

Αξίζει σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε την σύνδεση της εορτής της Μεταμορφώσεως του Κυρίου με την εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού [15]. Το γεγονός της Μεταμορφώσεως συνέβη 40 ημέρες προ του πάθους του Κυρίου, ο εορτασμός όμως ορίστηκε να γίνεται στις 6 Αυγούστου και τούτο γιατί ήταν δύσκολος ο εορτασμός μίας δεσποτικής εορτής μέσα στο πένθιμο χαρακτήρα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής [16]. Έτσι η καθιέρωση της εορτής μεταφέρθηκε και έγινε σε συνάρτηση με την Ύψωση του τιμίου Σταυρού, σαράντα μέρες προ αυτής, αφού όπως αναφέραμε φέρει τα ίσια της Μεγάλης Παρασκευής [17].

Η Εκκλησία με αφορμή την εύρεση και τη ύψωση του Τιμίου Σταυρού του Κυρίου προβάλει σε όλους εμάς τον τρόπο ζωής με τον οποίο θα πρέπει να ζήσουμε, ώστε συσταυρούμενοι με τον Κύριο να αξιωθούμε και αυτής της Αναστάσεως, αντλώντας από αυτόν δύναμη και χάρη. Ο Σταυρός του Χριστού είναι το σύμβολο της υπακοής, της ταπείνωσης και της αγάπης, είναι το τρόπαιο κατά του μίσους, της ιδιοτέλειας, της αμαρτίας, των παθών και του εγωισμού.

Ας αγωνιστούμε και εμείς κατά το μέτρο του δυνατού και να τον μιμηθούμε, ώστε η ζωή μας να είναι Χριστομίμητη και Χριστοϋπάκουη. Να μιμηθούμε την ταπείνωσή Του, την υπακοή Του, αλλά και την αγάπη Του η οποία ήταν ίδια για όλους, τόσο για τους μαθητές όσο και για τους σταυρωτές και η οποία έφθασε μέχρις Σταυρού. Ας ζήσουμε λοιπόν τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής μας εν ειρήνη και μετανοία.

Παραπομπές:

1. Σχετικά με τις καθιερωμένες εορτές του Τιμίου Σταυρού βλ.: Κων. Καραϊσαρίδης (πρωτοπρ.), «Οι εορτές του Τιμίου Σταυρού», Το Χριστιανικό Εορτολόγιον, Πρακτικά Η΄ Πανελληνίου Λειτουργικού Συμποσίου Στελεχών Ιερών Μητροπόλεων, κλάδος εκδόσεων της Επικοινωνιακής και Μορφωτικής Υπηρεσίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι 2007.
2. Για τον Σταυρό στην Παλαιά και τη Καινή Διαθήκη βλ.: Βασ. Τσούπρα, Σταυρός. Ζωή – Ανάσταση, εκδ. Λυχνία, Αθήνα 2002. Εφραίμ ιερομονάχου, Προτυπώσεις του Σταυρού στην Παλαιά Διαθήκη, εκδ. Μπαρτζουλιάνος, Αθήνα 2006 και Λαζ. Τσακιρίδη, Ο Τίμιος Σταυρός, εκδ. Τέρτιος, Κατερίνη 2006.
3. Ευ. Λέκκος, Η Ύψωσις του Τ. Σταυρού. Το γεγονός – Η εορτή – Η σημασία, εκδ. Σαΐτης, Αθήνα (χ.χ.), σσ. 17 – 24.
4. Βλ. Γεώ. Παπαδημητρόπουλος, Με τους Αγίους μας, τόμ. 9ος, εκδ. Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.
5. Λαζ. Τσακιρίδη, Ο Τίμιος Σταυρός, σσ. 29-30.
6. Η ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού από την αγία Ελένη αναφέρεται από πολλούς ιστορικούς της πρωτοβυζαντινής περιόδου (Σωκράτης, Σωζόμενος Θεοδώρητος, Ρουφίνος και Αμβρόσιος).
7. Βλ. Γεώ. Παπαδημητρόπουλος, Με τους Αγίους μας.
8. Βλ. Γεώ. Παπαδημητρόπουλος, Με τους Αγίους μας.
9. Κων. Καραϊσαρίδης (πρωτοπρ.), «Οι εορτές του Τιμίου Σταυρού», σ. 195.
10. Κων. Καραϊσαρίδης (πρωτοπρ.), «Οι εορτές του Τιμίου Σταυρού», σ. 194.
11. Λαζ. Τσακιρίδη, Ο Τίμιος Σταυρός, σ. 33.
12. Ευ. Λέκκος, Η Ύψωσις του Τ. Σταυρού. Το γεγονός – Η εορτή – Η σημασία, σσ. 7-8.
13. Κων. Καραϊσαρίδης (πρωτοπρ.), «Οι εορτές του Τιμίου Σταυρού», σσ. 195-198.
14. Κων. Καραϊσαρίδης (πρωτοπρ.), «Οι εορτές του Τιμίου Σταυρού», σ. 198.
15. Δημ. Τζέρπος (πρωτοπρ.), «Η εορτής της Μεταμορφώσεως του Κυρίου», Το Χριστιανικό Εορτολόγιον, Πρακτικά Η΄ Πανελληνίου Λειτουργικού Συμποσίου Στελεχών Ιερών Μητροπόλεων, κλάδος εκδόσεων της Επικοινωνιακής και Μορφωτικής Υπηρεσίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι 2007, σσ. 246-249.
16. Ευ. Λέκκος, Η Μεταμόρφωσις του Χριστού. Το γεγονός – Η εορτή – Το νόημα, εκδ. Σαΐτης, Αθήνα (χ.χ.), σ. 15.
17. Δημ. Τζέρπος (πρωτοπρ.), «Η εορτής της Μεταμορφώσεως του Κυρίου», σ. 246.

Οι Φιλοκαλικοί Πατέρες ασχολούνταν λιγότερο με θέματα πίστεως και περισσότερο με θέματα πνευματικής ‘’θεωρίας’’, ασκητικά, ησυχαστικά και νηπτικά. Ενώ, όμως, απευθύνονται τα θέματα αυτά κυρίως στους μοναχούς, αφορούν και τον κάθε πιστό Χριστιανό που θέλει να μορφώσει μέσα του τον Χριστό και να φτάσει στην τελειότητα «εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού» [1]. Η Φιλοκαλία, ως συλλογή πατερικών κειμένων σε ένα τόμο μεγάλου σχήματος, είδε το φως της δημοσιότητας στη Βενετία το 1782 μ.Χ., μετά τις προσπάθειες του αγίου Μακαρίου Νοταρά και τη φιλολογική επιμέλεια του αγίου Νικοδήμου του αγιορείτη. Ακολούθως, η Φιλοκαλία δέχθηκε πάρα πολλές εκδόσεις σε πολλές χώρες του κόσμου. Είναι ιδιαίτερη η απήχηση που είχε στους υπόδουλους ορθόδοξους λαούς που στέναζαν κάτω από την Οθωμανική αυτοκρατορία, αλλά και στη τσαρική Ρωσία [2]. Στα νεότερα χρόνια η Φιλοκαλία αποδόθηκε στα νέα Ελληνικά και κυκλοφόρησε σε πέντε εύχρηστους τόμους, ώστε περισσότεροι πιστοί να εντρυφούν χωρίς γλωσσικές δυσκολίες στα νοήματα των κειμένων των νηπτικών Πατέρων [3].

«Στη Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών συνοψίζεται η ησυχαστική παράδοση της Εκκλησίας. Εραστές του θείου κάλλους, οι ιεροί νηπτικοί εισάγουν τον Χριστιανό στη μυστική οδό της θεογνωσίας. Η άσκηση, η ησυχία, η νήψη και η νοερά προσευχή βοηθούν στην κάθαρση της καρδιάς από τα άλογα πάθη και έλκουν τη Χάρη του Θεού» [4]. Παρ’ όλα αυτά, οι νηπτικοί Πατέρες της Φιλοκαλίας που ασχολούνταν με τα πνευματικά θέματα της Εκκλησίας και κυρίως με την νηπτική προσευχή, δεν ήταν δυνατό να μην ασχοληθούν και με το βασικό θέμα της παιδαγωγίας του ανθρώπου. Για το λόγο αυτό και στα κείμενά τους βρίσκονται διάσπαρτες παιδαγωγικές αρχές, οι οποίες σκοπό έχουν, τόσο την ηθική ανάπτυξη, όσο και την ανέλιξη του ανθρώπου στις πνευματικές αναβάσεις της θέας του ακτίστου φωτός.

Στο όλο έργο της αγωγής, σύμφωνα με την ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία, βασικό ρόλο διαδραματίζει η ανθρώπινη ελευθερία, η οποία είναι συνυφασμένη με τη θέληση της ορέξεως. Αυτή η θέληση του ανθρώπου αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της φύσεώς του, δηλαδή είναι στον πυρήνα της ύπαρξής του μέσω ακριβώς της τρεπτότητας που τον διακρίνει λόγω της κτιστής δημιουργίας του [5]. Οι άνθρωποι επομένως έχουν και φυσικό θέλημα και προσωπικό, επειδή ο άνθρωπος αποτελεί διπλή υπόσταση, έχει δηλαδή φύση και πρόσωπο. Όταν λέμε φύση εννοούμε την ουσία του ανθρώπου, αυτό που έχουμε κοινό όλοι οι άνθρωποι – το είδος ή το DNA – ενώ, όταν αναφερόμαστε στο πρόσωπο εννοούμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που κάνουν ξεχωριστό και μοναδικό τον κάθε ένα σε ολόκληρη την ανθρωπότητα [6]. Το προσωπικό θέλημα, κατά τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, ονομάζεται γνωμικό και σχετίζεται με την προαίρεση ή την ελευθερία της επιλογής [7]. Αυτή η όρεξη του ανθρώπου να θέλει και επομένως να προοδεύει στο ιστορικό γίγνεσθαι δεν θα μπορούσε να μην ταυτιστεί με την αγωγή. Η μη ταύτιση και ένταξη στα πλαίσια της αγωγής της θελήσεως και της επιθυμίας του ανθρώπου, δυστυχώς, οδηγεί σε αρνητικά αποτελέσματα την ανθρώπινη κοινωνία. Πλείστα είναι τα ιστορικά γεγονότα που μαρτυρούν του λόγου το αληθές. Επομένως, η θέληση του ανθρώπου πορεύεται παράλληλα με το φαινόμενο της αγωγής για την επίτευξη της προόδου.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Παραπομπές:

1. Εφ. 4,13
2. Η απήχηση αυτή στη τσαρική Ρωσία καταγράφεται στο βιβλίο: Οι περιπέτειες ενός προσκυνητού, (ελλ. μτφρ. Παντελεήμονος Καρανικόλα, Μητροπολίτου Κορίνθου), Εκδόσεις Παπαδημητρίου, Αθήνα 199814.
3. Η έκδοση αυτή κυκλοφορεί με επιμέλεια του καθηγητή Γεωργίου Γαλίτη με τίτλο Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών, (νεοελλ. μτφρ. Αντώνη Γαλίτη, εισ.-σχολ. Μοναχού Θεόκλητου Διονυσιάτη), τόμοι Α΄-Ε΄, Το Περιβόλι της Παναγίας, Θεσσαλονίκη 19985.
4. πρωτ. Βασίλειου Καλλιακμάνη, «Το Φως της Φιλοκαλίας», Σύνθεσις 4, τεύχος 2 (Δεκέμβριος 2015), σελ. 88, http://ejournals.lib.auth.gr/synthesis/article/view/5176/5081
5. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, Περί τελειότητος, PG 46, 285ΒC.
6. Αναλυτικά τις θέσεις αυτές στην Καππαδοκική θεολογία βλ. στο Γεωργίου Κουννούσιη, Άνθρωπος και Κοινωνία στο έργο του Γρηγορίου Νύσσης, (Διδακτορική Διατριβή), Κυπροπαίδεια, Λευκωσία 2015, σελ. 78-87.
7. Άγιος Μάξιμος Ομολογητής, «Β΄ εκατοντάδα περί αγάπης», Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών, Βενετία, 1782, σελ. 297˙ Γ. Γαλίτη (εκδ..), Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών, τόμος Β΄, 19984, ο.π., σελ. 63.

Στην εποχή του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού δεν υπήρχε συστηματική παιδεία. Ο φωτιστής του Γένους αντιλήφθηκε από νωρίς, πως έπρεπε να δώσει προτεραιότητα στην παιδεία με σκοπό να αφυπνίσει το Γένος. Η ελληνική γλώσσα σε πολλές οθωμανοκρατούμενες περιοχές κινδύνεψε να πάψει να ακούγεται. Τα γράμματα και η παιδεία έπεσαν σε αφάνταστη παρακμή. Συχνά έλεγε: «Δεν βλέπετε ότι αγρίεψε το Γένος μας από την αμάθεια και εγίναμεν ωσάν τα θηρία;» [73]. Η ρεαλιστικότητα και η διορατικότητά που είχε τον οδήγησαν, ώστε να προτρέπει τους Ορθοδόξους του Γένους μας να φτιάξουν ελληνικό σχολείο. «Να μανθάνουν τα παιδιά ελληνικά», διατί «η Εκκλησία μας, αδελφέ, είναι εις την ελληνικήν γλώσσαν», και «αν σπουδάξης εις το ελληνικόν σχολείον, αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβεις εκείνα που ομολογά η Εκκλησία μας» [74]. Ο Κοσμάς, ως πηγή της παιδείας, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή και κάνει την επανάστασή του. Η μόρφωση είναι για όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως ηλικίας και οικονομικής κατάστασης [75].

Με σκοπό την σωστή καθοδήγηση των ανθρώπων μέσω της σωστής μόρφωσης και την κοινωνικοποίηση τους στην δύσκολη κοινωνία που διέμεναν έχτισε σχολεία [76]. Το σχολείο μετά την οικογένεια συμβάλλει συστηματικά στην αγωγή και μόρφωση αλλά και στην ένταξή των ανθρώπων στην κοινωνία. Τα σχολεία ανήλθαν σε 210 ελληνικά και 1.100 κοινά [77]. Στις Διδαχές του έλεγε: «Φοράτε φλουριά και νομίζετε ότι σας κάνουν ανθρώπους. Το σχολείο σας μαθαίνει για τον Θεό, σας μαθαίνει τα ελληνικά, σας κάνει ανθρώπους, φωτίζει τους ανθρώπους να μάθουν τα μυστήρια, ανοίγει τις εκκλησίες και τα μοναστήρια. Χωρίς το σχολείο, περπατούμε στο σκότος» [78]. Το όραμα του Πατροκοσμά ήταν ξεκάθαρο. Την ανάπτυξη και ολοκλήρωση προσωπικοτήτων δια μέσου της διδασκαλίας, ώστε να μπορούν να αντισταθούν στον Οθωμανό κατακτητή και άλλους διαφόρους εχθρούς [79].

Ο τρόπος που επέλεξε, να κάνει πράξη τον οραματισμό του, ήταν οι διάφορες διδαχές του. Η καλλιέργεια και η διαμόρφωση επικοινωνιακού κλίματος είναι τα στοιχεία αποτελούν τα σημεία όπου δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα και σημασία ο Κοσμάς. Η παιδαγωγική του μέθοδος, από την πρώτη κιόλας διδαχή υπενθυμίζει τη σωστή σχέση διδάσκοντος και διδασκομένου για να γνωρίσει ο ένας τον ψυχικό κόσμο του άλλου. Πάνω σε αυτό το θέμα, ο Ελβετός παιδαγωγός Pestalozzi θα μας αναφέρει: «Ο Πατροκοσμάς, στηρίζει τη διαδικασία της αγωγής κατά κύριο λόγο στις σχέσεις δασκάλου-μαθητή, τις οποίες και θεμελιώνει στην αγνή και ανιδιοτελή αγάπη» [81].

Στη συνέχεια, ο Comenium θα μας χαρίσει μια εξήγηση περί των διδασκαλιών, λέγοντας: «Ο Κοσμάς χρησιμοποίησε τη μονολογική μορφή. Η επίδραση του δασκάλου σ’ αυτή τη μορφή διδασκαλίας είναι αντίστοιχη με αυτή που ασκεί ο ήλιος σ’ όλο τον κόσμο, απλώνοντας τις ακτίνες του πάνω σ’ όλους τους ανθρώπους» [82]. Κατά την διάρκεια της διδασκαλίας δέχονταν και ερωτήσεις. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνονταν οι στόχοι της διδασκαλίας με σκοπό την κατηχητική καθοδήγηση των ακροατών του. Επίσης, σε πολλά σημεία έχουμε και τον διάλογο που υποκινεί ο ίδιος ο Άγιος. Έτσι, διευκολύνει την επικοινωνία και την ενεργητική ακρόαση. Η διδασκαλία του υπήρξαν μύρο πολύτιμο. Οι Διδαχές του ευωδίαζαν από Αγία Γραφή και πατερικές μαρτυρίες. Η παιδεία του Χριστοκεντρική και αυτό ήταν το παιδευτικό του αίτημα. Σκοπός του ήταν να γνωρίσουν τον Θεό της αγάπης και μέσω αυτής να φτάσουν σε μια πνευματική πανδαισία.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Παραπομπές:

73. Β. Φανουργάκη, Η Χριστιανική Γραμματεία μετά το 450, Θεσσαλονίκη 1986, σ. 281.
74. Ανδρέα Νανάκη (Μητρ.), Το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην Ύστερη Οθωμανική Αυτοκρατορία, από το Γένος και την Εθναρχία στο Έθνος, έκδ. Μπαρμπουνάκη, Θεσσαλονίκη 2013, σ. 165.
75. Ιω. Κονγκούλη, Εισαγωγή στην παιδαγωγική, Έκδοση Ε΄, έκδ. αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2003, σ. 79.
76. Ν. Ζαχαροπούλου, Η παιδεία στην Τουρκοκρατία, έκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη1983, σ. 95. Βλ. και Ν. Ζαχαροπούλου, Δωρόθεος Βουλησμάς επι τη βάσει των ανέκδοτων αυτού επιστολών, (διατριβή επί διδακτορία), Θεσσαλονίκη 1969, σ. 12.
77. Στ. Παπαθεμελή, Η κοινωνική διάσταση των διδαχών του Κοσμά Αιτωλού, Το άλας της γης, η περί Ορθοδοξίας και Πολιτικής, έκδ. Παρουσία, Θεσσαλονίκη 1999.
78. Αρχιμ. Χρυσοστόμου Μαϊδώνη, Ο γέροντας του Γένους, έκδ. Ι. Μ. Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, Αρναία Χαλκιδικής 2009, σσ. 244-245.
79. Θεοφ. Σιμοπούλου, Κοσμάς ο Αιτωλός, (1714-1779), Αθήνα 1979, σ. 195.
80. Αρχιμ. Δημητρίου Αργυρού (νυν Μητροπολίτου Κεφαλληνίας), Ιστορικά στοιχεία από το εν Βενετία κρατικό αρχείο για τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, Επιστημονική Επετηρίδα ΑΕΑΒΙ, τόμ. Έβδομος, τεύχ. Α΄, Βελλά Ιωαννίνων 2013-2015, σσ. 153-180. Βλ. και Κ. Μέρτζιου, Το εν Βενετία κρατικόν Αρχείον, Ηπειρώτικα Χρονικά, έτος 15, Ιωάννινα 1940, σσ. 8-9. Βλ. και Άρτ. Ξανθοπούλου –Κυριακού, Ο Κοσμάς ο Αιτωλός και οι Βενετοί (1777-1779), Τα τελευταία χρόνια δράσης του και το πρόβλημα των Διδαχών, έκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1984, σ. 48.
81. Μ. Μαμασούλα, «Ο Άγιος των Ελληνικών σχολείων, Κοσμάς ο Αιτωλός», ό.π., σ. 79.
82. Γ. Μαρτζέλου, «Θεολογία και ζωή στις διδαχές του Αγ, Κοσμά του Αιτωλού», ό.π., σ. 396.

Όπως είδαμε, οι αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με τα ζητήματα που άπτονται καθαρά τής Εκκλησιαστικής Παράδοσης, συνεχίζεται ακάθεκτη και εντείνεται ιδιαίτερα όταν γίνονται συζητήσεις για σπουδαίες αλλαγές στα εκκλησιαστικά πράγματα. Είδαμε προηγουμένως ότι το ημερολόγιο αποτελεί κομβικό σημείο που δημιούργησε όχι μόνο τριγμούς αλλά αποσχιστικές τάσεις μέσα στην Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία. Πιο πρόσφατες συζητήσεις γίνονται σχετικά με τον υπό προϋποθέσεις δεύτερο γάμο κληρικών, την χειροτονία γυναικών, την προσέγγιση μεταξύ των Εκκλησιών κ.λπ.

Πλέοντας στην κοίτη της Ιστορίας, η Εκκλησία έχει χρέος να δώσει στον άνθρωπο ό,τι έχει ανάγκη για να τον εξαγιάσει. Δεν υπάρχει όφελος σε αγίους ιερείς μακρυά από το πλήθος. Ούτε υπάρχει σωτηρία σε μια Εκκλησία συσχηματιζόμενη με το πλήθος. Η Εκκλησία είναι εν τω κόσμω, όχι όμως εκ του κόσμου.

Εφ όσον μάλιστα οι αποφάσεις παίρνονται με δημοκρατικές διαδικασίες, δηλαδή με τη σύγκληση Συνόδων, το Άγιο Πνεύμα είναι εκείνο που επενεργεί στις αποφάσεις των Ιεραρχών. Αυτές τις αποφάσεις οφείλει ο κάθε πιστός να τις σέβεται και να τις αποδέχεται. Βέβαια, οι Ιεράρχες είναι άνθρωποι και υπόκεινται σε σφάλματα, τα οποία μπορούμε να διακρίνουμε -και γιατί όχι;- να στηλιτεύσουμε. Όμως όταν μιλούμε για Σύνοδο, τότε όλες τις αποφάσεις βαρύνει η Αγιοπνευματική Ενέργεια (ή, για να καλύψουμε και την παραμικρή αμφιβολία, έτσι πρέπει να συμβαίνει).

Ο συνειδητοποιημένος χριστιανός, δεν είναι μειωμένης πνευματικής και νοητικής στάθμης. Ούτε ο πιστός είναι όμοιος με τον θρησκόληπτο ή τον μοιρολάτρη, όπως συχνά μας κατηγορούν οι άθεοι. Είναι άνθρωπος λογικός, καθ’ όλα φυσιολογικός, μορφωμένος, κοινωνικός, με αίσθηση του χιούμορ και όλα τα γνωρίσματα ενός κανονικού ανθρώπου! Δυστυχώς για κάποιους, που νομίζουν ότι ο χριστιανός είναι λίγο …χαζούλης!

Δυστυχώς ακόμη, για όσους δεν θέλουν ο χριστιανός να έχει άποψη! Και είναι πολλοί. Καθείς από την πλευρά του. Ο άθεος γιατί όπως προείπαμε, θεωρεί τον χριστιανό πνευματικά ανώριμο· ο επίσης χριστιανός, γιατί θεωρεί τον εαυτό του αυθεντικότερο τη πίστη! Ο λαοπλάνος πολιτικός γιατί δεν θέλει αντίλογο στα απάνθρωπα σχέδιά του …και πάει λέγοντας!

Όμως αδιανόητο είναι η ίδια η Εκκλησία να μην ακούει τη φωνή τού πιστού της μέλους. Γιατί το κάθε μέλος τής Εκκλησίας έχει φωνή και ρόλο. Και φυσικά έχει ανάγκη η Εκκλησία να ενσκύψει στα προβλήματά του και να εναρμονιστεί με τις σύγχρονες προκλήσεις, για να εξαγιάσει τον κόσμο. Η Παράδοση συνεπώς, επιδέχεται τροποποιήσεις, καθ’ ότι ρευστή και κυλιόμενη μέσα στην ανθρώπινη Ιστορία. Όμως το Άγιο Πνεύμα είναι εκείνο που θα αποφασίσει και θα δώσει τη λύση σε όλα τα ζητήματα. Εμείς οι χριστιανοί, το μόνο που έχουμε να κάνουμε, είναι να προσευχόμαστε ώστε να υπάρξει ομόνοια ανάμεσα στο πλήρωμα της Εκκλησίας και όχι άλλα σχίσματα.

Η ελπίς μου ο Πατήρ, καταφυγή μου ο Υιός, σκέπη μου το Πνεύμα το Άγιον, Τριάς αγία, δόξα σοι. Την πάσαν ελπίδα μου εις σε ανατίθημι, Μήτερ του Θεού· φύλαξόν με υπό την σκέπην σου. (Ευχή Αγ. Ιωαννικίου).

Διαβάστε εδώ το πρώτο μέρος

Διαβάστε εδώ το δεύτερο μέρος

Παναγία Παντάνασσα, Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου.

Μας διηγήθηκε κάποιος από τους πατέρες για το βασιλιά Ζήνωνα τα εξής:
– Αδίκησε τη θυγατέρα κάποιας γυναίκας. Αυτή λοιπόν πήγαινε συχνά στο ναό της Παναγίας Δέσποινας μας, της Θεοτόκου Μαρίας, παρακαλώντας και λέγοντας με δάκρυα:
– Εκδικήσου μου το Ζήνωνα το βασιλιά.
Καθώς λοιπόν το έκανε για πολλές μέρες, της φανερώνεται η Παναγία Θεοτόκος και λέει:
– Σε διαβεβαιώνω, γυναίκα, πολλές φορές ήθελα να πάρω την εκδίκησή σου, αλλά το δεξί του χέρι με εμποδίζει.

(Ήταν πολύ ελεήμων).

Από το βιβλίο του Ιωάννου Μόσχου, «Λειμωνάριον», εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια, μοναχού Θεολόγου. Έκδοση Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα.

ΣΥΛΛΗΨΗ-ΓΕΝΝΕΣΙΟΝ

Η Παναγία ως καρπός προσευχής

Όλη η επίγεια διαδρομή της Παναγίας μας ταυτίζεται με την προσευχή. Από την πρώτη στιγμή της σύλληψής της, η ύπαρξή της είναι ταυτισμένη με αυτήν. Άλλωστε, η ίδια αποτελεί καρπό προσευχής. Η σύλληψή της απετέλεσε αποτέλεσμα παράδοσης στη θεία βούληση, όταν τα ανθρώπινα δεδομένα εξαντληθήκαν και η προσευχή απέμεινε ως το έσχατοκαταφύγιο παρηγοριάς και ελπίδας. Και πράγματι, η θερμή και καρδιακή προσευχή δύο γερόντων οδήγησαν στην ανατροπή των ανθρωπίνων δεδομένων. Μέσω της συλλήψεως της Παναγίας γινόμαστε μάρτυρες μιας προσευχής η οποία καρποφόρησε. Η ίδια η Παναγία μας αποτελεί καρπό προσευχής, ορατό σημείο θεϊκής ανταπόκρισης σε ένα απεγνωσμένο αίτημα, έμψυχη απόδειξη της επουράνιας Πατρικής ευεργεσίας.

Το γεγονός αυτό αποτελεί και ευκαιρία επισημάνσεως μιας διαστάσεως, που συχνά παραθεωρείται. Ποιο είναι αυτό; Ο ρόλος της ευσέβειας και της προσευχής των γονέων. Τιμούμε αγίους και λατρεύουμε ασκητές. Εξαιρέτως ανυμνούμε την άχραντη Παναγία. Πίσω όμως από όλες αυτές τις αγιασμένες μορφές βρίσκονται γονείς που συνδύασαν την ανατροφή των λόγων με το παράδειγμα της ευσεβείας και την, μέσω της προσευχής, παράδοση στη θεία παιδαγωγία. Μήπως όμως και κάθε τεκνοποιία δεν αποτελεί θεία δωρεά; Πόσο διαφορετικά θα αντιμετώπιζαν οι σύγχρονοι γονείς την σύλληψη και την τεκνοποιία, αν την εκτιμούσαν ως δωρεά, αλλά και ως αποστολή; Πόσο το άγχος πολλών νέων ζευγαριών θα εξαφανιζόταν, αν εναπέθεταν στον Θεό την ανάδειξη μιας νέας ύπαρξης αλλά και πόση ευθύνη θα συνόδευε την ανατροφή που δίνουν στα παιδιά τους πολλοί νέοι γονείς, αν την θεωρούσαν ανάθεση ιερής αποστολής εκ μέρους ενός κοινού επουράνιου Πατέρα; Ουδείς γνωρίζει πώς θα υλοποιείτο το σχέδιο της σωτηρίας μας χωρίς την Παναγία. Ουδείς όμως γνωρίζει και πώς θα βρισκόταν η Παναγία ως κυοφορούσα οδηγόν πλανωμένοις, και απογεννώσα λυτρωτήν αιχμαλώτοις (Ακάθιστος ύμνος) χωρίς τους ευλογημένους Ιωακείμ και Άννα.

ΕΙΣΟΔΙΑ

Η προσευχή ως είσοδος

Στα Εισόδια, η Θεοτόκος, από καρπός προσευχής μεταβάλλεται η ιδία σε προσευχή. Και μάλιστα προσευχή ευγνωμοσύνης. Η αφιέρωσή της στον Ναό μπορεί να περιγραφεί ως ευγνώμων επιστροφή ανεκτίμητου δώρου. Με την πράξη αυτή, ο Ιωακείμ και η Άννα αναβιβάζονται από το πρώτο επίπεδο προσευχής, εκείνο του αιτήματος, στο δεύτερο, εκείνο της ευγνωμοσύνης και μάλιστα της έμπρακτης. Η πράξη αυτή βέβαια αποκτά ακόμη μεγαλύτερη αξία, αν αναλογιστούμε την θέση που κατέλαβε η μικρή Μαριάμ στη ζωή ενός ηλικιωμένου και άτεκνου ζευγαριού. Πόσα αποθέματα πίστης και πόση αλλοίωση ψυχής πρέπει να είχε επιφέρει η προσευχή τους, ώστε να προβούν σε έναν τέτοιον αποχωρισμό! Πόση αγάπη και πόση τρυφερότητα θα πρέπει να ένιωθαν γι΄ αυτό το θειο δώρο! Ας επιμείνουμε στο ευλογημένο αυτό ζεύγος προσευχής, προκειμένου να διαγνώσουμε τις προϋποθέσεις, με τις οποίες ξεκινά τη ζωή της η Παναγία. Ας συνειδητοποιήσουμε πως αυτή η προσφιλέστατη ύπαρξη δεν στάθηκε ικανή να αποπροσανατολίσει την καρδιά των γονέων της Παναγίας. Ο Θεός δεν εκθρονίστηκε από την καρδιά τους, προκειμένου να δώσει τη θέση του στο μικρό κορίτσι. Σε ηλικία τριών ετών, το επιστρέφουν στον ουράνιο Δωρητή, μεταβάλλοντας την σε ζώσα θυσία αινέσεως και ευγνωμοσύνης. Μεταβάλλεται λοιπόν η Παναγία σε ζώσα προσευχή ευγνωμοσύνης, η οποία ανατίθεται στον Θεό.

Η προσφορά αυτή όμως δεν αφορά μόνον τον Ιωακείμ και την Άννα. Μένοντας συνεπείς στην πανανθρώπινη σημασία του προσώπου της, πρέπει να την θεωρήσουμε ως οσμήν ευωδίας και καρπό πνευματικό όλων των δικαίων μέχρι τότε, όπως υπέροχα μας περιγράφουν τα μεγαλυνάρια της εορτής των Εισοδίων. Το δε εξαποστειλάριον της εορτής την παρουσιάζει ως την εκπλήρωση όλων των προφητειών, αναφέροντας: «Ην πάλαι προκατήγγειλε των προφητών ο σύλλογος … Μαρίαν την θεόπαιδα, πιστώς ανευφημήσωμεν». Ως τέτοια, η Παναγία μάς διανοίγει δρόμο προς τα Άγια των Αγίων του Ναού, παραδίδοντας σε εμάς διαβεβαίωση για την δύναμη της προσευχής. Άγια των Αγίων αποτελεί για μας ο χώρος της καρδίας, ο τόπος ενοικήσεως του Χριστού από την στιγμή της Βαπτίσεώς μας, προς τον οποίον αποκτούμε πρόσβαση μέσω της προσευχής. Μόνον η προσευχή καθιστά την ψυχή άξια μιας τέτοιας εισόδου. Μόνον αυτή μας εισοδεύει προς την πληρότητα της πνευματικής ζωής και την απόλαυση της σχέσεως με τον Θεό, πρόσωπο προς πρόσωπο. Μόνον δι΄ αυτής, καθιστάμεθα ζώντες ναοί της θείας Χάριτος. Γι΄ αυτό και η υμνωδία της ημέρας των Εισοδίων περιστρέφεται γύρω από μια ακόμη εξαίσια αντιστοιχία:

«Σήμερον ο ναός ο έμψυχος, του μεγάλου Βασιλέως, εν ναώ εισέρχεται, αυτώ ετοιμασθήναι, εις θείαν κατοίκησιν. Λαοί αγαλλιάσθε» (Όρθρος Εισοδίων) .

Η Παναγία εισέρχεται στον Ναό, ο οποίος ουσιαστικά προεικονίζει την ιδία. Διότι ναός θα υπάρξει και αυτή, ναός όμως αχειροποίητος, που θα φιλοξενήσει όχι απλώς τα ιερά αντικείμενα μέσα στην Κιβωτό της Διαθήκης, αλλά τον ίδιο τον Θεό ενσαρκωμένο, θεμέλιο και ολοκλήρωση της Νέας Διαθήκης. Τόπος προσευχής ο Ναός. Τόπος προσευχής και ο έμψυχος ναός, η Θεοτόκος.